Lý Nhân Tông
Vua Lý Nhân Tông (1066 – 1127) là vị vua nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam khi chính ông là người đặt nền móng xây nền giáo dục đại học Việt Nam.
Năm 1075, vua mở khoa thi tam trường để lựa chọn nhưng người có tài năng vào làm quan phục vụ đất nước. Trong kỳ thi này, vua Lý Nhân Tông đã chọn ra 10 người giỏi nhất, trong đó thủ khoa là Lê Văn Thịnh.
.jpg) |
| Hình ảnh vua Lý Nhân Tông. |
Đến năm 1076, vua Lý Nhân Tông thành lập Quốc Tử Giám - trường đại học đầu tiên ở Đại Việt. Đến năm 1086, ông mở khoa thi chọn người có tài văn học vào Hàn lâm viện. Khoa ấy có Mạc Hiển Tích đỗ đầu, được bổ nhiệm làm Hàn lâm học sĩ.
Trong cả cuộc đời của vua Lý Nhân Tông là sự khổ luyện, phấn đấu không ngừng. Những tác phẩm của vua Lý Nhân Tông để lại hiện chỉ còn ba bài thơ, một vài bức thư gửi triều đình nhà Tống, bốn bài hịch và chiếu. Tất cả đều viết bằng chữ Hán. Chính vì vậy, người cùng thời, thế hệ về sau đề khẳng định ông là một vị minh quân với kiến thức uyên thâm.
Trần Nhân Tông
Vua Trần Nhân Tông (1258 – 1308), tên húy Trần Khâm, là vị vua thứ ba của nhà Trần. Ông còn được nhìn nhận như một nhà văn hóa lớn và là vị tổ sư sáng lập ra Trúc Lâm, thiền phái đầu tiên đặc sắc Việt Nam.
Từ thuở nhỏ, vua Trần Nhân Tông nổi tiếng là người rất thông minh hiếu học. Vốn yêu chuộng Phật pháp, những khi nhàn rỗi, ông thường mời các Thiền khách tới bàn giải về đạo pháp.
 |
| Vua Trần Nhân Tông. |
Năm 1293, ông nhường ngôi lại cho con là Trần Anh Tông, lên làm Thái thượng hoàng. Sáu năm sau, vua xuất gia và dành trọn quãng đời còn lại cho con đường giác ngộ chân lý...
Những tác phẩm giá trị ông để lại như Thiền lâm thiết chủy ngữ lục (Ngữ lục về trùng độc thiết chủy trong rừng Thiền), Tăng già toái sự (Chuyện vụn vặt của sư tăng), Thạch thất mỵ ngữ (Lời nói mê trong nhà đá), Đại hương hải ấn thi tập (Tập thơ ấn chứng của biển lớn nước thơm), Trần Nhân Tông thi tập (Tập thơ Trần Nhân Tông)… Tiếc rằng những tác phẩm này đã thất lạc.
Ngưỡng mộ tên tuổi của vị vua tài hoa này, một viện nghiên cứu tại thành phố Boston, Mỹ đã lưu giữ những giá trị từ di sản của vua Trần Nhân Tông đối với thế giới.
Có thể nói, cùng với thời gian, tư tưởng của vua Trần Nhân Tông đã vươn ra toàn cầu như sự kết tinh những giá trị cao cả nhất của nhân loại: Trí tuệ, lòng nhân ái và sự hòa giải.
Hồ Quý Ly
Hồ Quý Ly (1336–1407) là vị vua khai sinh ra nhà Hồ trong lịch sử Việt Nam. Ông được đánh giá là một vị vua có nhiều năng lực về chính trị, kinh tế, văn hóa và là một trong những vị vua có học vấn cao của Việt Nam.
 |
| Vua Hồ Quý Ly. |
Khi còn là một quan đại thần của nhà Trần, Hồ Quý Ly đã biên tập thiên "Vô dật" để dạy cho con cái nhà quan và soạn ra 14 thiên Minh đạo dâng lên vua Trần Nghệ Tông. Trong thời kỳ trị vì của mình, ông trở thành vị vua Việt Nam đầu tiên quyết định dùng chữ Nôm để chấn hưng nền văn hóa dân tộc, cho dịch các kinh, thư, thi.
Với đầu óc sắc sảo, Hồ Quý Ly đã thực hiện nhiều cải cách quan trọng trong thời gian cầm quyền. Tuy vậy, việc không được lòng dân đã khiến ông thất bại trong việc huy động quần chúng chống lại cuộc xâm lăng của nhà Minh, dẫn đến việc đất nước một lần nữa bị phương Bắc đô hộ..
Trong các tác phẩm Hồ Quý Ly để lại cho hậu thế, có nhiều bài thơ sáng tác dùng vào việc cai trị và đối ngoại.
Thú chơi Tết độc đáo của vua chúa Việt ngày xưa (Xã hội) - (Phunutoday) - Tết Nguyên đán rất được các vua chúa xưa coi trọng, có các nghi lễ và thú vui chơi riêng biệt... |
