Bắt đầu từ 1/7: Trốn đóng Bảo Hiểm Xã Hội, Bảo Hiểm Y tế có thể bị xử lý Hình Sự

Từ ngày 1/7/2025, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 chính thức có hiệu lực, quy định rõ các hành vi chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) và bảo hiểm thất nghiệp. Đây là bước tiến quan trọng nhằm siết chặt kỷ cương, đảm bảo quyền lợi cho người lao động và duy trì sự bền vững của các quỹ an sinh xã hội.

Thế nào là chậm đóng và trốn đóng BHXH, BHYT?

Theo quy định mới:

Chậm đóng xảy ra khi:

• Chủ sử dụng lao động không nộp hoặc nộp thiếu số tiền BHXH, BHYT sau thời hạn phải nộp theo quy định.
• Không lập hoặc lập thiếu danh sách người lao động tham gia BHXH, BHYT trong vòng 60 ngày kể từ khi hết hạn đăng ký.

Trốn đóng bao gồm:

• Không lập hoặc cố tình lập thiếu danh sách người lao động tham gia BHXH, BHYT sau 60 ngày kể từ thời điểm phải đăng ký.
• Không nộp hoặc nộp thiếu số tiền đã đăng ký tham gia BHXH, BHYT sau 60 ngày, kể cả khi đã bị cơ quan bảo hiểm đôn đốc.

Mức xử phạt đối với hành vi vi phạm

Từ 1/7/2025, các hành vi vi phạm liên quan đến BHXH và BHYT sẽ bị xử lý nghiêm khắc:

Đối với chậm đóng:

• Doanh nghiệp buộc phải nộp đủ số tiền chậm đóng, đồng thời phải chịu lãi suất phạt 0,03%/ngày tính trên số tiền và số ngày chậm đóng.
• Bị xử phạt hành chính và không được xét thi đua, khen thưởng.

Đối với trốn đóng:

• Phải nộp đủ số tiền trốn đóng, cộng lãi phạt như trường hợp chậm đóng.
• Có thể bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự tùy mức độ vi phạm.
• Không được xét thi đua, khen thưởng trong thời gian vi phạm.

Tăng cường thanh tra, siết chặt quản lý bảo hiểm

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 không chỉ làm rõ khái niệm và chế tài đối với các hành vi vi phạm, mà còn đặt nền tảng pháp lý để cơ quan bảo hiểm xã hội tăng cường thanh tra, kiểm tra và truy thu.

Theo số liệu từ Bảo hiểm xã hội Việt Nam, từ đầu năm 2024 đến hết tháng 4/2025:

• Ngành đã tiến hành thanh tra gần 23.000 đơn vị sử dụng lao động.
• Truy thu hơn 130 tỷ đồng từ khoảng 17.500 người lao động chưa được đóng hoặc bị đóng thiếu các loại bảo hiểm.
• Truy thu thêm hơn 127 tỷ đồng tiền đóng thiếu cho gần 39.000 lao động.
• Tổng số tiền chậm đóng trước thanh tra là hơn 2.100 tỷ đồng. Sau kiểm tra, đã thu hồi được khoảng 1.100 tỷ đồng.

Ngoài ra, trong quá trình chi trả chế độ bảo hiểm xã hội và bảo hiểm thất nghiệp, cơ quan chức năng đã yêu cầu thu hồi 12 tỷ đồng chi sai quy định. Riêng với bảo hiểm y tế, đã thu hồi tới 172 tỷ đồng chi phí khám chữa bệnh không đúng quy trình.

Việc luật hóa rõ ràng hành vi và mức xử lý chậm, trốn đóng BHXH, BHYT sẽ:

Nâng cao tính răn đe, giúp doanh nghiệp ý thức hơn trong việc thực hiện nghĩa vụ bảo hiểm.

Bảo vệ quyền lợi người lao động, đặc biệt trong các vấn đề an sinh xã hội, khám chữa bệnh và các chế độ nghỉ ốm, thai sản, hưu trí...

Tạo sự công bằng giữa các doanh nghiệp khi đơn vị chấp hành tốt không bị thiệt so với những nơi cố tình vi phạm.