Ngành học “lạ” ở Việt Nam: Ít trường đào tạo nhưng luôn khát nhân lực, ra trường lương hấp dẫn

Khi “lộc trời” cần được quản lý bằng tri thức hiện đại

Việt Nam là quốc gia ven biển với đường bờ biển dài, hệ sinh thái biển đa dạng và tiềm năng kinh tế to lớn. Biển không chỉ mang lại nguồn lợi thủy sản, năng lượng, giao thương mà còn đóng vai trò quan trọng trong an ninh, môi trường và sinh kế của hàng triệu người. Tuy nhiên, cùng với biến đổi khí hậu, ô nhiễm và khai thác thiếu kiểm soát, bài toán quản lý biển ngày càng trở nên phức tạp, đòi hỏi cách tiếp cận tổng thể và dài hạn.

Trong bối cảnh đó, Quản lý biển không đơn thuần là một ngành khoa học tự nhiên, cũng không chỉ nghiêng về kinh tế hay luật. Đây là lĩnh vực liên ngành, nơi người học được trang bị tư duy hệ thống để nhìn biển như một chỉnh thể sống động, vừa có giá trị khai thác, vừa cần được bảo vệ và phục hồi. Ngành học này ra đời nhằm lấp khoảng trống nhân lực giữa thực tiễn phát triển kinh tế biển và yêu cầu quản trị bền vững, thứ mà Việt Nam vẫn đang thiếu.

Sinh viên theo học Quản lý biển sẽ tiếp cận đồng thời kiến thức về tài nguyên, môi trường, kinh tế và quản trị. Việc học không dừng ở lý thuyết trong giảng đường mà gắn với khảo sát thực địa, phân tích dữ liệu môi trường, đánh giá tác động của các hoạt động kinh tế lên hệ sinh thái biển. Chính sự kết hợp này tạo nên nét đặc thù và giá trị cốt lõi của ngành.

Ngành học hiếm nhưng không “kén” người theo đuổi

So với nhiều ngành khác, Quản lý biển hiện chỉ được đào tạo tại một số cơ sở giáo dục đại học ở Việt Nam, chủ yếu là các trường có thế mạnh về tài nguyên, môi trường hoặc hàng hải. Số lượng sinh viên theo học chưa nhiều, trong khi nhu cầu xã hội lại tăng đều theo chiến lược phát triển kinh tế biển và hội nhập quốc tế. Điều này khiến mức độ cạnh tranh sau tốt nghiệp thấp hơn so với các ngành phổ biến.

Chương trình đào tạo của ngành hướng đến việc hình thành năng lực làm việc thực tế. Người học không chỉ hiểu đặc điểm tự nhiên của đại dương mà còn nắm được cách vận hành của các hoạt động kinh tế biển, từ khai thác, vận tải, du lịch cho đến năng lượng tái tạo ngoài khơi. Đồng thời, các nội dung liên quan đến quy hoạch không gian biển, quản lý vùng bờ, ứng phó rủi ro thiên tai hay thích ứng biến đổi khí hậu giúp sinh viên có cái nhìn toàn diện về những vấn đề mà xã hội đang đối mặt.

Ngành học này không yêu cầu người học phải “giỏi đều mọi thứ” ngay từ đầu, nhưng đòi hỏi sự sẵn sàng học hỏi và khả năng kết nối kiến thức đa lĩnh vực. Với những bạn trẻ yêu thích môi trường, quan tâm đến phát triển bền vững và muốn làm việc trong các lĩnh vực gắn với biển, đây là lựa chọn có chiều sâu và triển vọng dài hạn.

Cơ hội nghề nghiệp rộng, thu nhập không hề “khiêm tốn”

Một trong những điểm hấp dẫn nhất của Quản lý biển nằm ở đầu ra nghề nghiệp. Sau khi tốt nghiệp, cử nhân ngành này có thể làm việc trong nhiều môi trường khác nhau, từ khu vực công đến doanh nghiệp, từ nghiên cứu đến quản lý, tư vấn. Các cơ quan quản lý tài nguyên, môi trường, các viện nghiên cứu biển, tổ chức phát triển, doanh nghiệp logistics, cảng biển, năng lượng ngoài khơi hay du lịch biển đảo đều có nhu cầu tuyển dụng nhân sự am hiểu về biển và có tư duy quản trị.

Nhờ tính chất liên ngành, người làm Quản lý biển không bị bó hẹp trong một vai trò cố định. Có người theo hướng phân tích và quy hoạch, có người làm công tác giám sát môi trường, có người tham gia các dự án kinh tế biển quy mô lớn. Chính sự linh hoạt này giúp ngành học thích ứng tốt với thị trường lao động đang thay đổi nhanh chóng.

Về thu nhập, mức khởi điểm của sinh viên mới ra trường được đánh giá ở mức khá so với mặt bằng chung. Trong các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài, mức lương có thể tăng nhanh theo năng lực và kinh nghiệm. Sau vài năm làm việc, những người nắm vững chuyên môn và có kỹ năng quản lý dự án thường đạt thu nhập cao hơn mặt bằng chung, nhất là khi tham gia các dự án quốc tế hoặc đảm nhận vị trí điều phối, quản lý.

Lựa chọn cho tương lai bền vững

Quản lý biển không phải là ngành học “ồn ào” hay dễ tạo hiệu ứng truyền thông, nhưng lại mang giá trị bền vững và tầm chiến lược. Khi Việt Nam ngày càng chú trọng phát triển kinh tế biển gắn với bảo vệ môi trường và hội nhập quốc tế, nhu cầu về nhân lực được đào tạo bài bản trong lĩnh vực này sẽ còn tăng.

Với những người trẻ đang tìm kiếm một ngành học khác biệt, ít cạnh tranh nhưng giàu cơ hội, Quản lý biển là lựa chọn đáng cân nhắc. Đây không chỉ là con đường nghề nghiệp, mà còn là cách để góp phần gìn giữ và khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên quý giá mà thiên nhiên đã ban tặng cho đất nước.