Nghệ thuật "chọn bạn mà chơi" từ cổ nhân: Chớ nên kết giao với người có phẩm hạnh tồi

Ngạn ngữ Anh có câu: "Hãy cho tôi biết bạn của anh là ai, tôi sẽ chỉ cho anh biết, anh là người như thế nào". Trong cuộc sống cũng vậy, môi trường sống ảnh hưởng tới việc kết bạn xấu hay tốt. Việc chọn bạn rất quan trọng với mỗi người, gần như quyết định sự sang hèn của bạn sau này.

Người để gắn bó, là người để chia sẻ, để lắng nghe, để hiểu và để cảm thông. khi bạn khó khăn, tự khắc họ sẽ chia sẻ. Khi bạn hạnh phúc, họ cũng sẽ chia vui. Họ là người để trao niềm tin và đặt niềm tin vào bạn. Thẳng thắn, chân thành, không xu nịnh.

Bài học kết bạn từ cổ nhân

Trong lịch sử từ xưa đến nay có rất nhiều người vì không biết phẩm hạnh của đối phương khi kết giao mà gặp phải tai họa, ví như Tần Nhị Thế Hồ Hợi không biết phẩm hạnh của Triệu Cao mà cuối cùng mất thân mất nước, hay  Tề Hoàn Công không hiểu rõ phẩm hạnh của Dịch Nha, Thụ Điêu, Khai Phương mà cuối cùng bị giam đến chết đói. 

Trong “Luận Ngữ”, Khổng Tử nói: “Quân tử bất trọng tắc bất uy, học tắc bất cố. Chủ trung tín. Vô hữu bất như kỷ giả. Quá tắc vật đạn cải”, ý nói: Người quân tử nếu không tự trọng thì sẽ không có uy nghiêm, việc nghiên cứu học tập cũng sẽ không vững chắc. Người ấy phải lấy trung nghĩa và thành tín làm gốc. Người ấy không kết bạn với người không giống mình. Nếu có sai sót, khuyết điểm họ cũng không sợ sửa chữa.

“Vô hữu bất như kỷ giả” ở đây, không có nghĩa rằng phải chọn người có địa vị cao hơn mình, giàu có hơn mình, có điều kiện hơn mình, thông minh hơn mình để kết giao. Nho gia coi trọng tu dưỡng đạo đức cá nhân, cho nên thứ dùng để so sánh ở đây chính là phẩm hạnh đạo đức.

Trong “Thư chương cú tập chú”, Chu Hy giải thích rằng, cổ nhân kết giao mục đích quan trọng nhất là để đề cao nhân đức và phẩm hạnh của mình. Cho nên: “Vô hữu bất như kỷ giả” mà Khổng Tử dạy chính là không kết giao với người có phẩm đức không bằng mình.

Dương Hổ là công thất của nước Lỗ, có địa vị rất cao, được phong làm ấp tể họ Quý. Nhưng phẩm đức của ông ta lại thấp kém. Mặc dù Dương Hổ nhiều lần bày tỏ nguyện ý kết giao nhưng Khổng Tử không động tâm, thậm chí còn trốn tránh gặp mặt. Trái Lại, Nguyên Nhưỡng là một người bạn của Khổng Tử, mặc dù có gia cảnh bần hàn, địa vị thấp kém nhưng Khổng Tử vẫn đối xử tốt và quý trọng người bạn này.

Chọn bạn mà chơi, chọn thầy mà học, chọn nơi mà ở

Người ta nói, Thân gần năm người bạn ham học hỏi, sâu sắc, biết giúp đỡ, sẻ chia. Bạn sẽ trở thành người thứ sáu. Nhưng nếu thân gần năm người bạn suốt ngày nhậu nhẹt, cuối cùng sẽ có sáu tên bợm nhậu.

Thật vậy, từ những câu chuyện trên, ta thấy rằng, việc kết giao bạn bè có ảnh hưởng rất lớn tới cuộc sống của mỗi người. Nếu chơi với người có đạo đức thấp kém, không có chí hướng, dù ý chí lớn đến đâu, ta cũng sớm bị lụi bại bởi những tác động tiêu cực bên cạnh. Họ có thể đánh lụi mọi ý chí, mong muốn mà mình dày công gây dựng. Bản thân cũng bị lây nhiễm những đức tính xấu của người ấy và sa đọa đạo đức theo.

Hầu như tất cả chúng ta đều bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh, nhất là những người ta thường tiếp xúc. Nếu không tìm được những người bạn hiền, bạn tốt, những người bạn ham học hỏi và sâu sắc thì nên sống một mình, tự nỗ lực trở thành người bạn tốt của mình trước đã.

Suy cho cùng khi chọn bạn để kết giao, để gắn bó ta phải đánh giá nhân tâm và phẩm hạnh đạo đức của người đó tốt hay xấu. Những yếu tố khác đều không quan trọng bằng. Người có đạo đức cao thượng sẽ nâng đạo đức của bạn mình cao lên theo.

Bạn tốt sẽ giúp bạn thành công hơn thay vì ghen ghét, hạ bệ bạn. Họ sẽ cùng gánh vác khốn khó và chia sẻ niềm vui cùng bạn. Có họ bên cạnh, bạn chỉ có thành công. Hãy trân trọng những người bạn tốt thực sự. 

Nhà văn nổi tiếng Vương Mông từng nói: "Tình bạn không cần quà tặng đắt tiền, tình bạn không cần phải giàu có mới kết thân, chỉ cần đừng quên nhau. Hi vọng rằng bạn có một cuộc sống thực sự tốt, sau này, tôi chúc bạn hạnh phúc và có bên mình những người bạn thực sự muốn bạn được hạnh phúc".

Tác giả: Hiểu Lam