Ông bà ta dạy: "Cha còn sống không để râu, mẹ còn sống không chúc thọ”, vì sao lại thế?

Cổ nhân từng dạy rằng: Tâm không thiện thì phong thủy cũng vô ích, bất hiếu với cha mẹ thì việc thờ thần cũng không có ý nghĩa. Sách “Luận ngữ” có viết: “Hiếu đễ là cái gốc làm người”. Trong mọi đức hạnh, hiếu đứng đầu. Dù một người có đạt được thành công vĩ đại hay có bao nhiêu vinh quang, nếu thiếu lòng hiếu thảo với cha mẹ, tất cả những thành tựu ấy đều trở nên vô nghĩa. Dù có tôn kính thần linh đến đâu, nếu không hiếu thảo với cha mẹ thì tất cả chỉ là giả dối.

"Đạo hiếu" từ xưa đã được coi là đức tính quan trọng nhất trong Đạo làm người. Có câu nói nổi tiếng: "Bách thiện hiếu vi tiên", nghĩa là trong trăm đức hạnh, hiếu thuận với cha mẹ là điều quan trọng nhất. Cổ nhân rất coi trọng "đạo hiếu", và chính vì thế trong suốt hàng nghìn năm, đã có rất nhiều câu ca dao, tục ngữ ca ngợi việc hiếu kính cha mẹ. Ví dụ như câu: “Mẹ còn sống không chúc sinh, cha còn sống không nên để râu dài”. Câu nói này mang ý nghĩa gì?

Mẹ còn sống không chúc sinh

Câu nói "Mẹ còn sống không chúc sinh" mang ý nghĩa rằng, khi mẹ còn sống, con cái không nên tổ chức sinh nhật quá hoành tráng. Tuy nhiên, từ “chúc sinh” trong văn hóa cổ không phải là sinh nhật mà là mừng thọ. Theo quan niệm xưa, khi cha mẹ đã qua tuổi 50, nếu còn sống, tốt nhất không nên tổ chức lễ mừng thọ, điều này thể hiện sự hiếu thảo và tôn kính đối với cha mẹ.

Lý do cổ nhân nhấn mạnh câu này là vì trong suốt quá trình mang thai và sinh con, người mẹ đã trải qua nhiều gian khổ, khó khăn. Vì vậy, làm con cái, chúng ta cần ghi nhớ và biết ơn sự vất vả của mẹ trong suốt thời gian mang thai và sinh nở.

Thực tế, những người con hiểu được lòng biết ơn sẽ không chỉ tổ chức sinh nhật cho bản thân vào ngày mà mẹ mình đã phải chịu đựng đau đớn mà còn sẽ nhớ đến công lao sinh thành, nuôi dưỡng của mẹ. Thay vì chỉ chú trọng vào ngày sinh của mình, con cái hiếu thảo sẽ nhân dịp này để bày tỏ lòng biết ơn đối với mẹ, dành thời gian chăm sóc và thăm nom khi mẹ còn sống khỏe mạnh.

Khi cha mẹ còn tại thế, con cái nên luôn thể hiện sự hiếu thảo, sự biết ơn và phụng dưỡng cha mẹ. Đừng để đến khi “Cây muốn lặng mà gió chẳng ngừng”, khi cha mẹ không còn nữa, chỉ còn lại những tiếc nuối. Giới trẻ ngày nay thường tổ chức sinh nhật hoành tráng mà quên mất rằng đó cũng là ngày mẹ đã trải qua bao vất vả, đau đớn để sinh ra mình. Thay vì chỉ tập trung vào bản thân, chúng ta nên nhớ rằng việc thăm nom, chăm sóc cha mẹ là điều quan trọng nhất, để cha mẹ an lòng và được hưởng tuổi già bên con cháu.

Cha còn sống không để râu quá dài

Câu nói "Cha còn sống không để râu quá dài" xuất phát từ quan niệm cổ xưa và trở thành một thói quen văn hóa đặc trưng. Vào thời Trung Quốc cổ đại, khi nam giới trưởng thành, họ thường để râu, và tiêu chuẩn trưởng thành của từng triều đại có sự khác biệt. Ví dụ, trong thời Hán, con trai 16 tuổi được coi là trưởng thành, trong khi thời Đường là 18 tuổi, và sau đó lại thay đổi thành 22 tuổi. Một bộ râu đẹp được coi là biểu tượng của một người đàn ông chín chắn, trưởng thành và đẹp trai.

Trong "Hiếu kinh" có câu: "Thân thể, mái tóc, làn da, là của cha mẹ ban cho, con cái không dám làm hư hại", điều này thể hiện việc râu tóc cũng không thể tùy ý thay đổi, bởi đó là một phần của đạo hiếu. Việc "cha còn sống không để râu quá dài" là một phong tục ra đời vào khoảng thời kỳ Cách mạng năm 1911, thể hiện sự tôn kính đối với người cha già, người trụ cột trong gia đình.

Thông thường, con trai sẽ để râu trên môi trên khi cha qua đời, còn sau khi mẹ mất, sẽ để râu ở môi dưới và cằm. Khi cả cha mẹ đều đã qua đời, họ sẽ để râu đầy đủ, thể hiện sự tự do trong cách sống và quyết tâm kiên định của bản thân. Việc này phản ánh sự tôn trọng và kính trọng đối với cha mẹ, nhất là khi người cha luôn là người lao động vất vả vì gia đình.

Ngày nay, với sự thay đổi trong thẩm mỹ và quan niệm, nhiều người đàn ông không còn để râu nữa, nhưng tình yêu thương của cha mẹ dành cho con cái vẫn luôn vô điều kiện. Cha mẹ yêu thương, hy sinh và không đòi hỏi gì từ con cái, họ chỉ mong con cái có cuộc sống bình an, hạnh phúc. Mặc dù cha mẹ không quan tâm đến việc con cái có tổ chức sinh nhật hay để râu hay không, nhưng họ luôn mong con cái sống tốt, làm rạng danh gia đình và truyền thống.

Khái niệm "Bách thiện hiếu vi tiên" (trăm điều thiện, hiếu đứng đầu) phản ánh đạo lý trọng hiếu của dân tộc. Hiếu thảo, kính trọng cha mẹ là phẩm chất quý báu cần được gìn giữ và truyền lại cho các thế hệ sau, để duy trì và phát huy truyền thống đạo hiếu lâu đời của dân tộc.

Tác giả: Quỳnh Trang