Tết âm lịch hóa vàng tiền giấy cho tổ tiên càng nhiều càng có lộc phải không? 3 điều phải biết tránh rước họa

1. Hóa vàng đốt tiền giấy có nguồn gốc từ đâu?

Từ lâu người Việt có tập tục làm tiền giấy, vàng mã để hóa cúng biếu tổ tiên thần linh. Người Việt, số đông theo phong tục thờ cúng tổ tiên. Tập tục đốt vàng mã có nguồn gốc xa xưa từ Trung Quốc. Kinh dịch Nho giáo cho biết về thời thượng cổ khi trong nhà có người chết cứ để vậy đem chôn, không biết đến phần mộ, quan quách. Đến thời Chu (1.122 trước Tây lịch) có một quy định là người chết sẽ được chôn cùng các vật dụng quý giá của họ khi còn sống kể cả thê thiếp, thuộc hạ được sủng ái cũng đều phải chôn theo. Tập tục này vô cùng dã man gây khổ người sống nên dần được bãi bỏ.  Đến  năm Nguyên Hưng nguyên niên (105) đời Hán Hoa, ông Thái Lĩnh đã tìm ra cách làm giấy từ cây dó... Khi có giấy thì một người tên Vương Dũ nghĩ đến việc biến chế vàng bạc, áo quần… bằng giấy thay cho đồ thật để đốt đi sau khi cúng kính. Điều này ở thời đó là một việc làm nhân văn để tránh lãng phí tiền của tài sản thật theo tập tục cũ. 

Đến triều vua Đạt Tôn nhà Đường (762) Phật giáo đang trong thời kỳ đạt thịnh, một nhà như tên Đạo Tăng nhân ngày rằm tháng Bảy (lễ hội Vu lan) muốn lôi kéo đại chúng về với Phật giáo bèn lợi dụng tục đốt vàng mã, tâu với vua Đạt Tôn gợi ý thông sức cho thiên hạ đốt thật nhiều vàng mã để kính biếu vong nhân. Vua muốn được lòng dân nên thuận ý nghe theo. Lúc đó lòng dân mê tín nên thi nhau đốt vàng mã để kính biếu gia tiên, ngay cả hàng Phật tử cũng không ngoại lệ. Trong khi đó kinh sách nhà Phật chỉ nhắc ngày rằm tháng 7 liên quan tới câu chuyện Mục Kiền Liên báo hiếu. 

Trước sự phản đối của chư tăng và quần chúng tỉnh ngộ thì vàng mã thất nghiệp. Nên có người anh em của Vương Dũ là Vương Luân đã nghĩ ra cách "chiêu lừa" để bán được vàng mã để làm giàu. Ông cho người giả bệnh giả chết, cho khâm liệm trong quan tài đã thông hơi và lan truyền tin ra bên ngoài. Khi người quen lối xóm tới viếng đám tang đông đúc, Vương Luân mang nhiều đồ mã gồm hình nhân, tiền giấy vàng bạc giấy làm lễ cúng đàn thì người trong quan tài sống lại. Điều đó khiến người ta tin đốt vàng mã sẽ giải được nghiệp cho tổ tiên. Thế là từ đó vàng mã trong dòng thời gian cứ được đẩy lên hạ xuống, rồi khi con người có tiền thì càng mê tín, sợ mất tiền mất chức thì lại càng tin vào mê tín nên lại sinh ra đốt vàng mã và đốt càng nhiều.

2. Tết đốt vàng mã ông bà tổ tiên có nhận được không?

Người Việt thờ cúng tổ tiên nên ngày Tết là ngày nghỉ quan trọng, nhiều gia đình mời ông bà tổ tiên về cùng đón Tết. Sau đó khi tiễn hết Tết thì sẽ hóa vàng, đốt tiền giấy áo mũ biếu ông bà tổ tiên. Nhiều người cho rằng đốt nhiều hoành tráng thì thể hiện tấm lòng với tổ tiên sẽ được phù hộ.

Tết âm lịch là dịp mà người ta đốt vàng mã nhiều nhất năm, cùng với dịp cúng Vu Lan tháng 7. Trogn dịp Tết âm lịch người ta hóa vàng mã ngày ông Công ông Táo (23 Chạp), tất niên, ngày mùng 3-6 Tết...

Có những gia đình làm cả ngôi biệt thự, siêu xe, đồ dùng đắt tiền bằng giấy vàng mã để hóa. Tuy nhiên Phật giáo vẫn liên tục khuyến cáo không nên đốt vàng mã. Vàng mã không có ý nghĩa gì đối với người đã khuất. Do đó nếu tin theo Phật giáo thì không cần đốt vàng mã tiền giấy khi cúng kiếng.

3. Không đốt vàng mã thì nên cúng "báo hiếu" tổ tiên thế nào?

Phật giáo khuyến cáo người dân nên hạn chế đốt vàng mã bởi gây lãng phí, và đặc biệt có nguy cơ hỏa hoạn cao. Người dân cũng cần chú ý vàng mã tiền giấy thường tẩm phẩm nhuộm nên cần cẩn trọng khi tiếp xúc. 

Nhiều việc làm có ích tích phước báo cho gia đình, tổ tiên thay vì đốt vàng mã:

- Cúng đồ thật rồi mang đi từ thiện để làm phúc, chia sẻ cho người khó khăn

- Làm những việc thiện hồi hướng cho gia tiên, phát huy những tính tốt của ông bà để lại, thực hiện những di nguyện tốt đẹp của họ

- Ý nghĩa của vàng mã lúc khởi sinh là tương đối nhân văn, vì đã giúp hóa giải được nạn chôn sống người và của cải theo người chết. Nhưng theo thời gian đã thành mê tín ma mị lãng phí. Do đó nếu thể hiện tấm lòng với tổ tiên thì không đốt hoặc đốt ít theo tập tục để yên tâm tâm lý thì không sao, nhưng lạm dụng chúng thì gây hại vừa lãng phí vừa gây ô nhiễm môi trường vừa tăng nguy cơ hỏa hoạn. 

*Thông tin tham khảo chiêm nghiệm

Tác giả: An Nhiên