Nguồn gốc của tháng cô hồn theo quan niệm của dân gian
Tháng cô hồn được bắt nguồn từ Đạo giáo của người Trung Quốc. Người dân Trung Hoa quan niệm, tháng cô hồn bắt đầu từ ngày 2/7 âm lịch, Diêm Vương sẽ bắt đầu mở cửa Qủy Môn Quan cho những vong hồn trở về dương gian.
Đúng đêm 14/7 âm lịch, cánh cửa sẽ đóng lại. Vào khoảng thời gian này, người dương nên cúng cháo, gạo,... để những vong hồn đói khát không làm phiền cuộc sống của mình.
Còn ở Việt Nam, người ta quan niệm rằng, con người có 2 phần hồn và phần xác. Khi mất đi, phần hồn vẫn còn tồn tại. Có người được đầu thai chuyển kiếp, nhưng có người bị đày vào địa ngục làm quỷ đói nhũng nhiễu dương gian.
Từ đó cũng xuất hiện quan niệm rằng, tháng cô hồn là tháng ma quỷ, không đem lại may mắn nên hầu hết các công việc cưới hỏi, khởi công xây dựng, mua sắm, đi xa… đều tránh tháng 7 âm lịch.
Có nên gọi tháng 7 âm lịch là tháng cô hồn?
Tuy nhiên, Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm- Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự, Trưởng Ban Hoằng pháp Trung ương GHPGVN, từ cô hồn chỉ là một ý nhỏ trong một lễ lớn của Phật giáo. Theo đó, Phật giáo có 4 ơn lớn là: Ơn tam bảo; ơn quốc gia xã hội; ơn cha mẹ sinh thành và thầy cô dạy bảo; ơn tất cả mọi loại chúng sinh.
Riêng trong tháng 7, Phật giáo nặng về ơn cha mẹ sinh thành nhất, vậy nên dân tộc ta mới có câu "cúng cả năm không bằng Rằm tháng 7".
Do đó, người ta gọi tháng 7 âm lịch là tiết xá tội vong nhân, vì nhớ ơn của đức Phật mà tất cả các vong linh bị đọa trong chốn khổ đau được tế bạt, siêu thoát.Khi Phật giáo du nhập vào Việt Nam, ông bà tổ tiên chúng ta kết hợp cùng với lễ đạo hiếu, mùa báo hiếu để báo hiếu cho tổ tiên, ông bà, cha mẹ.
Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm cho rằng, không có tháng nào gọi là tháng cô hồn trong kinh điển của Phật giáo.
Ý nghĩa của cúng Rằm tháng 7 là để tri ân, báo hiếu tổ tiên, ông bà, cha mẹ, trên tinh thần của Phật giáo là yêu thương muôn loài. Khi cúng, người ta cúng cả những cô hồn, mồ mả, không con cháu hương hỏa.
Vì vậy, các Phật tử chân chính cần xác định rằng: Ngày rằm tháng Bảy là ngày Tăng tự tứ, ngày Tăng thêm tuổi hạ, ngày Phật hoan hỷ. Đối với Phật tử thì tháng Bảy là thời điểm để mỗi người trau dồi, làm tăng trưởng thêm tâm hiếu và hạnh hiếu. Còn việc “thí thực cô hồn” trong dịp này cũng rất tốt nhưng chỉ là một lễ tiết có tính thứ yếu trong mùa lễ hội Vu lan mà thôi. Cần lưu ý là, thực hành bố thí - ở đây là "thí thực" - nên lễ phẩm chủ yếu là thực phẩm, không nên quá lãng phí cho việc mua sắm vàng mã, rải tiền lẻ... Đặc biệt là không nên kiêng kỵ và sợ hãi ma quỷ theo kiểu mê tín dị đoan.
Theo lời khuyên của báo Giác Ngộ thì nên tránh gọi tháng Bảy là "tháng cô hồn" rồi quá chú trọng đến cầu cúng ma quỷ theo dân gian.
Tác giả: Minh Tú