Từ nay, người dân ra đường không xuất trình được căn cước, căn cước công dân có thể bị tạm giữ, đúng không?

Khi nào người dân cần xuất trình giấy tờ tùy thân?

Trong nhiều trường hợp cơ quan chức năng có quyền yêu cầu người dân cần xuất trình giấy tờ tùy thân để phục vụ kiểm tra, điển hình thường gặp trong các trường hợp:

- Cảnh sát giao thông kiểm tra giấy tờ để phục vụ tuần tra, kiểm tra, xử lý vi phạm. Các giấy tờ cần kiểm tra: Căn cước hoặc căn cước công dân hoặc chứng minh nhân dân, đăng ký xe, giấy phép lái xe, bảo hiểm xe máy bắt buộc...

- Kiểm tra cư trú

- Kiểm tra giấy tờ tang chứng tội phạm

- Kiểm tra xử phạt vi phạm hành chính...

Ra đường không có căn cước, căn cước công dân bị tạm giữ?

Khi cần kiểm tra căn cước hoặc căn cước công dân là giấy tờ để chứng minh nhân thân. Do đó người dân cần mang theo giấy tờ này bên mình. Trong trường hợp cơ quan chức năng kiểm tra mà không xuất trình được giấy tờ này thì sẽ là vi phạm. 

Khoản 1 Điều 10 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định xử phạt: Trường hợp không xuất trình được CMND, CCCD khi có yêu cầu kiểm tra sẽ bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 300.000 - 500.000 đồng. Hiện Bộ Công an đã hoàn thành dự thảo đề xuất sửa đổi bổ sung nghị định này thì cũng vẫn giữ phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền 300-500.000 đồng cho hành vi không xuất trình được căn cước, căn cước công dân khi có yêu cầu kiểm tra.

Thực tế có một số trường hợp người dân bị tạm giữ trong quát trình kiểm tra, và có việc không xuất trình được giấy tờ tùy thân nên có tin đồn rằng cứ không xuất trình được giấy tờ tùy thân sẽ bị tạm giữ.

Thực sự không phải như vậy. Điều 16 Nghị định 142/2021/NĐ-CP quy định về các trường hợp tạm giữ hành chính như sau:

Điều 16. Tạm giữ người theo thủ tục hành chính

Việc tạm giữ người theo thủ tục hành chính chỉ được áp dụng trong các trường hợp sau:

1. Cần ngăn chặn, đình chỉ ngay hành vi gây rối trật tự công cộng, gây thương tích cho người khác.

2. Cần ngăn chặn, đình chỉ ngay hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

3. Để thi hành quyết định đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc.

4. Người có hành vi bạo lực gia đình vi phạm quyết định cấm tiếp xúc theo quy định của pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình.

5. Để xác định tình trạng nghiện ma túy đối với người sử dụng trái phép chất ma túy.

Như vậy khi công an làm nhiệm vụ trong các trường hợp vừa kiểm tra căn cước, căn cước công dân vừa có thể tạm giữ người theo quy định, nhưng những người không thuộc 5 trường hợp trên mà không có căn cước, căn cước công dân thì sẽ bị phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền chứ không bị tạm giữ. Một số trường hợp sau khi không xuất trình căn cước, căn cước công dân đã bị tạm giữ với nguyên nhân là thuộc 5 trường hợp trên, nhưng nhiều người hiểu lầm là do họ không xuất trình được căn cước mà bị giữ.

Việc cho rằng cứ không xuất trình được căn cước, căn cước công dân khi bị kiểm tra sẽ bị tạm giữ là không đúng pháp luật và không phản ánh đúng thực tế. 

Xuất trình bản mềm trên VNeID thay bản cứng được không?

Điều 13 Nghị định 59/2022/NĐ-CP quy định như sau:

Điều 13. Sử dụng tài khoản định danh điện tử...

5. Việc sử dụng tài khoản định danh điện tử mức độ 2 được tạo lập bởi hệ thống định danh và xác thực điện tử đối với chủ thể danh tính điện tử là công dân Việt Nam có giá trị tương đương như việc sử dụng thẻ Căn cước công dân trong thực hiện các giao dịch có yêu cầu xuất trình thẻ Căn cước công dân; có giá trị cung cấp thông tin trong các loại giấy tờ của công dân đã được đồng bộ vào tài khoản định danh điện tử để cơ quan, tổ chức có thẩm quyền đối chiếu khi thực hiện các giao dịch có yêu cầu xuất trình giấy tờ đó.

6. Việc sử dụng tài khoản định danh điện tử mức độ 2 được tạo lập bởi hệ thống định danh và xác thực điện tử đối với chủ thể danh tính điện tử là người nước ngoài có giá trị tương đương như việc sử dụng hộ chiếu hoặc giấy tờ có giá trị đi lại quốc tế trong thực hiện các giao dịch có yêu cầu xuất trình hộ chiếu hoặc giấy tờ có giá trị đi lại quốc tế; có giá trị cung cấp thông tin trong các loại giấy tờ của người nước ngoài được đồng bộ vào tài khoản định danh điện tử để cơ quan, tổ chức có thẩm quyền đối chiếu khi thực hiện các giao dịch có yêu cầu xuất trình giấy tờ đó.

Như vậy khi có yêu cầu xuất trình căn cước, căn cước công dân mà công dân không mang bản chính thì có thể xuất trình bản mềm trên VNeID có giá trị như bản cứng.

Tác giả: An Nhiên