Vì sao 80% hôn nhân dễ tan vỡ trong 3 năm đầu?

Người ta thường bàn về việc nên chọn bạn đời giống mình hay bổ sung cho mình, làm sao để giữ sự mới mẻ, hay cân bằng giữa gia đình và bản thân. Thế nhưng, những cặp vợ chồng gắn bó bền chặt hàng chục năm, chưa từng nghĩ đến chuyện ly hôn, lại hiếm khi quá chú trọng đến những “bí quyết” này.

Họ cũng có lúc cãi vã, cũng không phải lúc nào cũng hiểu nhau hoàn toàn, nhưng vẫn đi cùng nhau dài lâu. Bởi thứ giữ họ lại không phải may mắn, mà là một yếu tố cốt lõi, thực tế hơn cả “tam quan tương đồng” và vững chắc hơn cả lời hứa “đồng cam cộng khổ”.

Giá trị chung và sự bổ sung nhu cầu

Công thức “giá trị chung + nhu cầu bổ sung” thoạt nghe có vẻ lý tưởng và hiếm ai đạt đến. Nhưng nó không phải là điều viển vông, mà giống như một hệ quy chiếu để định hướng mối quan hệ.

Ví dụ, một cặp đôi cùng thống nhất quan điểm “phải có con”, nhưng khi nuôi dạy thì người mẹ đảm đang, người cha nghiêm khắc – bổ sung cho nhau. Hoặc một đôi không hoàn toàn giống nhau trong chi tiết, nhưng đều tin rằng gia đình là ưu tiên hàng đầu. Sự đồng điệu ở tầng sâu này mới là nền móng bền vững.

Quan hệ lâu dài và hiệu ứng “đồng hóa”

Nhiều nghiên cứu cho thấy, vợ chồng sống chung càng lâu thì càng giống nhau, từ thói quen sinh hoạt đến phản ứng cảm xúc. Đây chính là hiệu ứng “đồng hóa trong quan hệ”.

Điều này không hề mâu thuẫn với giả thuyết “tương đồng mang lại hạnh phúc”. Bởi sự giống nhau ban đầu giúp mối quan hệ ổn định, và sự ổn định ấy lại tiếp tục nuôi dưỡng thêm nhiều điểm tương đồng, tạo thành vòng tuần hoàn tích cực. Giống như cặp đôi Tôn Lệ – Đặng Siêu: họ hợp nhau từ giá trị ban đầu, và nhờ cùng trải nghiệm, ngày càng trở nên đồng điệu cả về ngoại hình lẫn tâm hồn.

Tương đồng hay bổ sung: đâu mới là chìa khóa?

Bổ sung chỉ thực sự có ý nghĩa khi không đụng chạm đến “giá trị lõi”. Một người nhanh nhẹn, một người chậm rãi – nếu biết tôn trọng nhau, thì một bên thúc đẩy tiến độ, bên kia kiểm soát chi tiết. Nhưng nếu biến thành công kích, thì khác biệt ấy sẽ phá vỡ sự cân bằng.

Trong khi đó, nỗi lo “giống nhau quá sẽ nhàm chán” cũng không hẳn đúng. Sở thích và kỹ năng khác biệt lại có thể tạo điểm mới mẻ. Chẳng hạn, cả hai cùng tin vào việc “học tập suốt đời”, nhưng một người yêu văn học, người kia đam mê khoa học – vừa đồng điệu về giá trị, vừa bổ sung trải nghiệm.

Ngược lại, nếu chỉ có bổ sung mà thiếu đi giá trị chung, hôn nhân sẽ khó bền vững. Ví dụ, một người coi gia đình là trên hết, người kia lại đặt sự nghiệp lên hàng đầu – sự khác biệt trong “giá trị lõi” này sẽ khiến mọi sự bổ sung về vai trò trở nên vô nghĩa.

Cốt lõi của một cuộc hôn nhân bền vững

Nhiều nghiên cứu, trong đó có Kerckhoff, cho thấy: ban đầu sự thu hút thường đến từ những điểm bổ sung, nhưng để gắn bó dài lâu, giá trị chung mới là nền móng quan trọng nhất.

Thực chất, hôn nhân không phải là lựa chọn giữa “giống nhau” hay “bổ sung”, mà là sự kết hợp của cả hai. Giá trị chung chính là chiếc neo giữ, giúp vợ chồng đồng thuận trong các quyết định lớn của cuộc đời. Trong khi đó, những sự khác biệt nhỏ, nếu biết bổ sung cho nhau, lại trở thành chất xúc tác khiến đời sống thường nhật thêm êm đềm.

Còn với những khác biệt không tương đồng, cũng chẳng thể bổ sung, chỉ có thể hóa giải bằng giao tiếp và sự bao dung. Bởi chẳng ai sinh ra đã là người bạn đời hoàn hảo, hôn nhân chỉ bền vững khi cả hai cùng kiên trì xây dựng và chấp nhận nhau.

Hạnh phúc, suy cho cùng, không phụ thuộc vào việc hai người giống hay khác, mà nằm ở chỗ họ có sẵn sàng thấu hiểu, điều chỉnh và nắm tay nhau đi đến cuối con đường hay không.