NSƯT Hà Xuyên - người đảm nhận vai Ngọc Mai trong phim "Biệt động Sài Gòn" từng làm mưa làm gió trên màn ảnh Việt, khiến bao nhiêu khán giả thổn thức bởi vẻ đẹp kiêu sa, quý phái.
Trong "Biệt động Sài Gòn", nghệ sĩ Hà Xuyên đảm nhận vai Ngọc Mai - nữ chiến sĩ tình báo với bí danh Z20. Ngọc Mai giả làm vợ của trùm tình báo Tư Chung, bà chủ hãng sơn Đông Á để qua mặt giới cầm quyền lúc bấy giờ.
Không chỉ sở hữu vẻ đẹp kiêu sa, lộng lẫy, cô còn là một chiến sĩ biệt động dũng cảm, sẵn sàng hy sinh tình cảm riêng của mình, đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên trên hết. Cho đến tận bây giờ, ấn tượng của khán giả với vai Ngọc Mai vẫn còn đậm nét.
Hà Xuyên sinh ra trong một gia đình thuần nông ở vùng chiêm trũng Tiền Hải, Thái Bình. Năm 14 tuổi, Hà Xuyên được Đoàn ca múa Thái Bình tuyển vào đào tạo làm diễn viên múa. Chia sẻ về nghệ danh Hà Xuyên, bà có kể lại rằng: Sở dĩ có danh xưng Hà Xuyên tới tận giờ, cũng do bởi đoàn Ca múa Thái Bình muốn bà có một cái tên ngắn gọn và ấn tượng, dễ giới thiệu những tiết mục múa solo. Lúc đó, lãnh đạo đoàn từng nghĩ ra nhiều cái tên như Tứ Xuyên, Cẩm Xuyên... nhưng bà không muốn và chỉ thích giữ lại họ tên của mình. Cái tên ngắn gọn Hà Xuyên ra đời như thế. Một danh xưng không trùng với bất cứ ai trong làng nghệ thuật Việt.
Dù học múa từ năm 15 tuổi và cống hiến cả thanh xuân cho múa nhưng phải đến khi bước sang điện ảnh, nghệ sĩ Hà Xuyên mới được khán giả biết đến nhiều hơn. Mới chạm ngõ vào nghề, Hà Xuyên đã may mắn đoạt giải diễn viên xuất sắc (do Hội Điện ảnh Việt Nam trao tặng) tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 8 với vai Hà trong bộ phim truyện nhựa "Xa và gần "(đạo diễn Huy Thành).
Sau vai nữ chính trong phim Xa và gần, bà tiếp tục tỏa sáng ở vai diễn nặng ký Ngọc Mai - vợ của "ông trùm" Tư Chung trong Biệt động Sài Gòn. Diễn xuất ấn tượng giúp Hà Xuyên trở thành gương mặt được nhiều đạo diễn để ý và chị cũng quyết định gắn bó trọn đời với điện ảnh.
Thành công trên màn ảnh nhỏ là vậy nhưng cuộc đời Hà Xuyên lại nhiều biến cố. Bà kết hôn năm 20 tuổi. Một năm sau, nữ nghệ sĩ sinh con gái đầu lòng và sinh thêm con trai năm 1990. Nhưng đó cũng là lúc vợ chồng bà ly hôn. Nói về chuyện chia tay, bà chỉ giải thích đơn giản: Do hoàn cảnh...
Bước ra từ cuộc hôn nhân không trọn vẹn, NSƯT Hà Xuyên ở vậy nuôi hai con khôn lớn, không đi thêm bước nữa. Có thời điểm, bà từng chông chênh khi vừa phải là đàn bà, vừa phải là đàn ông, chống chọi với cuộc sống, một mình nuôi con, tính toán thu vén gia đình. Nhưng rồi với tính cách mạnh mẽ và tự trọng, bà vẫn tự đứng dậy và bước tiếp, không bao giờ gục ngã.
Hiện tại, sau khi trải qua nhiều thăng trầm, nghệ sĩ Hà Xuyên tận hưởng cuộc sống bình yên bên con cháu. Ở tuổi xế chiều, vẻ đẹp sắc sảo, kiêu sa của bà năm xưa dường như đã nhường chỗ cho nét phúc hậu, dịu dàng của một người mẹ, người bà.
Được biết, hai người con của NSƯT Hà Xuyên đều giỏi giang và đã lập gia đình. Bà hiện sống gần con gái và cháu ngoại, còn con trai của bà đã có gia đình riêng ở Singapore.
Ngoài vui vầy bên con cháu, nghệ sĩ Hà Xuyên còn tích cực tham gia các hoạt động từ thiện, văn nghệ. Thi thoảng, bà tham gia một số chương trình truyền hình, hoặc tụ họp với những người đồng nghiệp, bạn bè cũ.
Sau này khi nói về điều đã qua, nghệ sĩ Hà Xuyên chỉ chia sẻ nhẹ nhàng: "Bản thân tôi có tính tự trọng và tự ái cao, chính điều đó dễ làm mình thất bại. Người thương của tôi đã từng nói: Bán cái tự ái của em đi có thể nuôi nhiều người cả đời! Nhưng, phải tới một lúc nào đó, ở tuổi nào đó, người ta mới nhìn nhận mọi việc thấu đáo hơn. Sinh ra vốn tự tính trời... vẫn biết là dại, nhưng cũng có khôn được đâu".
Tác giả: Phạm Kim Dung