Cây dại ven đường bỗng 'lột xác' thành đặc sản đắt giá khiến giới sành ăn mê mẩn

Khi nói đến các loại rau ăn kèm trong món gỏi cuốn, bánh xèo và bánh tráng Trảng Bảng, lá chiếc là một trong những cái tên không thể thiếu.

Cây chiếc, còn được gọi với những cái tên khác như lộc mưng hay tam lang, có tên khoa học là Barringtonia asiatica. Đây là một loài cây thuộc chi lộc vừng. Chiều cao của cây chiếc thường dao động từ 4 đến 8 mét, nhưng trong một số trường hợp, cây có thể đạt đến 15 mét. Vỏ cây mang màu sắc đa dạng, từ nâu xám đến hồng, vàng, với các vệt trắng cùng những dấu chấm hoặc đường sọc nổi bật. Đặc biệt, cây chiếc nổi bật với những cụm hoa trắng hồng buông rủ, không chỉ tạo nên vẻ đẹp duyên dáng mà còn mang lại hương thơm dịu nhẹ.

Tại Việt Nam, cây chiếc thường phát triển ở các tỉnh miền Nam hoặc được trồng với mục đích làm cảnh. Không chỉ được khai thác lấy gỗ, từ lâu, người dân Tây Ninh đã sử dụng lá chiếc như một loại rau dại không thể thiếu trong các món như bánh canh Trảng Bàng và bánh xèo rau rừng.

Ngoài việc dùng kèm với các món cuốn, lá chiếc cũng rất hợp khi chấm với mắm nêm hoặc mắm ruốc, tạo nên hương vị độc đáo. Nó còn được dùng để làm gỏi, gói nem chua hoặc ăn cùng với gỏi cá, cá kho, mang lại trải nghiệm ẩm thực phong phú.

Người dân địa phương cho biết lá chiếc được ưa chuộng nhất là lá non có màu vàng ửng nâu, với vị chát nhẹ và chút chua, nên thường được chọn hơn lá già. Trong khi đó, lá già chủ yếu được dùng để gói nem thịt hoặc nem bì.

Chị Ngọc, chủ một nhà hàng ở Tây Ninh, cho hay: "Du khách thường rất ngạc nhiên khi biết lá của cây chiếc có thể ăn được. Có những người chuyên đi hái lá chiếc rồi cung cấp cho các nhà hàng bánh tráng, bánh xèo. Lá chiếc, cùng với lá cách và đọt cóc, là ba loại rau không thể thiếu, đem lại vị chua thanh và chát nhẹ đặc trưng cho món bánh tráng phơi sương hay bánh xèo rau rừng. Để có được hương vị đúng điệu, cần phải sử dụng đủ tất cả các loại rau, nếu thiếu một loại nào đó, món ăn sẽ bị ảnh hưởng và chỉ những thực khách nhạy bén mới nhận ra ngay."

Cây chiếc nổi bật với sức sống mạnh mẽ, luôn xanh tốt quanh năm dù gặp điều kiện khí hậu khắc nghiệt như nắng nóng hay lũ lụt, hạn hán. Những người dân bản địa lâu năm thường là những người hiểu rõ vị trí của những khu vực có nhiều cây chiếc để cùng nhau thu hoạch lá.

Theo thông tin, thời điểm cây chiếc ra lộc non và lá non nhiều nhất là vào mùa xuân. Hiện nay, giá bán cho 1 kg lá chiếc dao động khoảng 40.000 đồng. Nhiều người cũng cung cấp theo hình thức combo, trong đó 1 kg rau rừng hỗn hợp được bán với giá khoảng 60.000 đồng. Nếu khách hàng muốn đặt riêng lá chiếc, nên thông báo trước cho các cơ sở kinh doanh để thương lái có thể liên hệ với nhà vườn thu hoạch, giá cả sẽ thay đổi theo từng mùa vụ.

Chia sẻ về trải nghiệm ẩm thực tại miền Tây, bạn Loan (Hà Nội) cho biết: "Khi thưởng thức bánh tráng Trảng Bàng, tôi lần đầu biết đến các loại lá như chiếc, đọt mọt, hay mặt trăng. Vị chát nhẹ và chua thanh của những loại rau này thật sự làm giảm đi độ béo ngậy của thịt ba chỉ hay những món bánh xèo được chiên giòn. Hương thơm thanh tao của rau cũng để lại dấu ấn khó quên cho thực khách."

Ngoài vai trò là loại rau ưa thích, lá chiếc còn được sử dụng trong ngành đông y và tây y để điều trị một số bệnh. Vỏ cây được dùng để chữa tiêu chảy, đau bụng. Ở Ấn Độ, quả cây chiếc được biết đến với tác dụng trị ho, hen suyễn, còn nhân hạt có công dụng trong việc điều trị bệnh vàng da và các vấn đề liên quan đến mật.

Tác giả: Trần Thu Thủy