Dân gian có câu: 'Nghèo đến đâu cũng đừng ăn lươn trông trăng', lươn trông trăng là thứ gì?

Dân gian có câu: "Mùa hè bổ, lươn đồng là thứ nhất" hay "Nhẹ hè, lươn tốt như nhân sâm", cho thấy lươn từ lâu đã được xem là một loại thực phẩm bổ dưỡng.

Tuy nhiên, cũng có quan niệm "Dù nghèo cũng không nên ăn lươn vàng", ý nói rằng không phải loại lươn nào cũng có thể ăn được. Chẳng hạn, lươn "trông trăng" là một trong những loại cần tránh.

Vậy lươn "trông trăng" thực chất là gì và tại sao không nên ăn? Hãy cùng tìm hiểu!

"Lươn trông trăng" là gì? Liệu có thực sự tồn tại?

Dân gian lưu truyền nhiều câu chuyện về "lươn trông trăng", mô tả đây là loại lươn đồng có kích thước lớn hơn lươn ruộng bình thường và mang theo những đặc điểm kỳ lạ.

Thứ nhất, chúng được cho là thích ăn xác động vật chết, như xác chó mèo ngoài đồng. Thứ hai, chúng thường xuất hiện vào đêm trăng tròn, ngẩng đầu nhìn lên trời, vì thế được gọi là "lươn mặt trăng".

Chính vì những truyền thuyết này, nhiều người tin rằng lươn trông trăng không thể ăn được. Thậm chí, ở một số nơi còn có quan niệm rằng loại lươn này chứa độc tố, có thể gây ngộ độc hoặc tử vong nếu ăn phải.

Vậy thực sự có "lươn trông trăng" hay không? Theo các ghi chép lịch sử, lươn trông trăng được nhắc đến từ thời nhà Minh (Trung Quốc), trong một câu chuyện kể về một chàng trai ăn phải loại lươn này và chết vì ngộ độc. Từ đó, quan niệm về sự nguy hiểm của lươn trông trăng dần lan rộng.

Vì sao không nên ăn "lươn trông trăng"?

Theo quan niệm dân gian, lươn trông trăng thường ăn xác động vật thối rữa, điều này xuất phát từ thói quen ăn uống của loài lươn đồng.

Lươn là loài ăn thịt khá hung dữ, với chế độ ăn đa dạng gồm cá nhỏ, tôm, ếch, chim, thậm chí cả rắn. Khi nguồn thức ăn khan hiếm, chúng có thể ăn xác động vật chết như chó, mèo. Những con lươn càng lớn, khả năng tiêu thụ những loại thức ăn này càng cao, khiến chúng tiềm ẩn nhiều vi khuẩn và ký sinh trùng, không đảm bảo vệ sinh khi chế biến.

Ngoài ra, lươn lớn cũng được cho là có độc tính cao hơn. Dù độc tố chủ yếu nằm trong máu lươn chứ không phải trong thịt, nhưng theo quan niệm dân gian, lươn càng lớn thì độc tính càng cao. So với lươn nhỏ, việc chế biến lươn to, loại bỏ nội tạng và nấu chín hoàn toàn trở nên khó khăn hơn. Nếu không xử lý đúng cách, nguy cơ ngộ độc thực phẩm vẫn rất lớn.

Tuy nhiên, đây chỉ là truyền thuyết, chưa có bằng chứng khoa học xác thực nào cho thấy lươn đồng có chứa độc tố gây chết người. Ở nước ta, lươn đồng được chế biến thành nhiều món ăn từ Bắc vào Nam, và chưa từng ghi nhận trường hợp ngộ độc nghiêm trọng do ăn lươn.

Nếu bạn từng bắt lươn, có thể sẽ thấy chúng đôi khi nhấc đầu khỏi mặt nước. Điều này thực chất là phản ứng bình thường khi môi trường nước bị ô nhiễm hoặc thiếu oxy, khiến lươn phải nổi lên để thở.

Ngoài ra, lươn đồng thường hoạt động mạnh vào ban đêm, đặc biệt là những đêm trăng sáng, nên dễ bị phát hiện hơn. Điều này có thể là nguyên nhân khiến người xưa gán ghép chúng với hình ảnh "trông trăng".

Một số người lớn tuổi ở vùng quê cũng cho rằng lươn càng to thì càng không ngon, có thể do liên tưởng đến "lươn trông trăng". Tuy nhiên, đây chỉ là quan niệm dân gian, chưa có căn cứ khoa học nào chứng minh tính xác thực của điều này.

Tác giả: Quỳnh Trang