Người xưa dặn: "Chớ thưa khi nghe tiếng gọi lúc đang ngủ", vì sao? Không hề mê tín nhớ làm theo

Trong dân gian, nhiều lời khuyên tưởng như đơn giản nhưng lại ẩn chứa ý nghĩa sâu sắc, vừa mang màu sắc tâm linh, vừa thể hiện kinh nghiệm sống đúc kết từ ngàn đời. Một trong những lời là: “chớ thưa khi nghe tiếng gọi lúc đang ngủ". Lời khuyên này không chỉ khiến nhiều người tò mò mà còn được nhiều gia đình áp dụng, đặc biệt ở vùng nông thôn Việt Nam. Vậy tại sao người xưa lại khuyên như vậy? Có phải chỉ là mê tín hay đằng sau đó là cả một triết lý sống sâu sắc?

Nguồn gốc của lời dặn “không thưa khi đang ngủ”

Lời dặn này xuất phát từ văn hóa tâm linh phương Đông, nơi con người tin rằng giữa thế giới người sống và cõi âm có những liên kết vô hình. Người Việt Nam nói riêng và nhiều người Á Đông nói chung cho rằng trong giấc ngủ, hồn vía của con người có thể rời khỏi thể xác để “lang thang” ở một không gian nào đó. Khi bị đánh thức đột ngột, đặc biệt là khi có tiếng gọi, nếu “vía” chưa kịp nhập về thân xác thì có thể gây ra trạng thái hoảng loạn, mộng du, thậm chí là tổn thương về tinh thần.

Hơn nữa, người ta tin rằng nếu nghe thấy tiếng gọi mơ hồ mà lập tức trả lời trong giấc ngủ, đó có thể không phải là tiếng người sống mà là tiếng gọi từ cõi âm, từ các linh hồn lang thang hay vong linh tìm người thế mạng. Nếu vội vàng thưa, cái hồn trong lúc ngủ có thể bị “dắt đi”, khiến người đang ngủ bị ốm đau, mất sức, thậm chí “hôn mê không tỉnh”.

Yếu tố tâm linh: Sự hòa hợp giữa hồn – vía – thân xác

Người xưa có quan niệm rằng con người gồm ba hồn bảy vía (đối với nam) hoặc ba hồn chín vía (đối với nữ). Trong khi ngủ, nếu ai đó gọi tên và ta vội vàng đáp lại, vía có thể bị giật mình mà không kịp nhập lại thân xác, dẫn đến hiện tượng “mất vía” – dễ sinh bệnh, hay quên, mệt mỏi kéo dài hoặc gặp tai họa không rõ nguyên nhân.

Đặc biệt, trẻ em thường được dặn dò kỹ lưỡng không được trả lời khi đang ngủ, vì trẻ nhỏ được xem là yếu vía, dễ bị “ma trêu” hoặc bị vong hồn theo nếu không được bảo vệ cẩn thận. Đây là lý do người xưa thường để dao hoặc tỏi đầu giường cho trẻ nhỏ, như một cách trấn an và xua đuổi tà khí.

Góc nhìn khoa học và thực tiễn: Có nên “thưa” khi đang ngủ?

Từ góc độ khoa học, lời dặn trên cũng không vô cớ. Khi con người đang chìm sâu vào giấc ngủ, đặc biệt là giai đoạn REM – giai đoạn não bộ hoạt động mạnh để xử lý ký ức và cảm xúc, nếu bị gọi đột ngột, cơ thể sẽ rơi vào trạng thái hoảng hốt, tăng nhịp tim, huyết áp tăng cao. Đối với người có bệnh nền tim mạch hoặc huyết áp, đây có thể là yếu tố gây nguy hiểm sức khỏe.

Ngoài ra, trong trạng thái nửa tỉnh nửa mê, con người thường lẫn lộn giữa thực và ảo, dễ nghe nhầm âm thanh, hoặc phản ứng theo tiềm thức. Nếu đang gặp ác mộng hoặc bị bóng đè, việc đáp lại tiếng gọi có thể khiến cơn hoảng loạn tăng lên, dễ dẫn đến mệt mỏi, mất ngủ về sau.

Do đó, không trả lời ngay lập tức khi đang ngủ cũng là một cách tự bảo vệ hệ thần kinh khỏi những kích thích không cần thiết.

Phong tục, lễ nghi và sự tôn trọng giấc ngủ

Bên cạnh yếu tố tâm linh hay khoa học, lời dặn này cũng thể hiện sự đề cao giấc ngủ – khoảng thời gian tái tạo năng lượng và sức khỏe. Người xưa rất coi trọng giấc ngủ, đặc biệt là trong bối cảnh lao động chân tay vất vả. Họ cho rằng đánh thức người khác khi không cần thiết là hành động bất kính, và người đang ngủ cũng không nên đáp lại nếu cảm thấy chưa tỉnh táo.

Ở một số nơi nếu cần gọi người đang ngủ dậy, cha mẹ hoặc ông bà thường vỗ nhẹ vào vai hoặc khẽ lay người, chứ không gọi tên to tiếng. Hành động đó vừa nhẹ nhàng, vừa tránh trường hợp “gọi vía đi”, vừa đảm bảo người ngủ tỉnh dậy trong trạng thái an toàn.

Người ngủ phải tỉnh rồi mới nói chuyện, mới đáp lời người gọi.

Lời dặn dân gian – nét đẹp cần gìn giữ

Dù có màu sắc tâm linh, lời dặn “chớ thưa khi có người gọi lúc đang ngủ” vẫn mang nhiều giá trị văn hóa và giáo dục đáng suy ngẫm. Nó phản ánh:

• Sự thận trọng trong đời sống tinh thần.
• Sự kết nối giữa con người với thế giới vô hình theo niềm tin phương Đông.
• Tư duy sống cẩn trọng, biết lắng nghe và biết giữ gìn sức khỏe.

Câu nói “Chớ thưa khi nghe tiếng gọi lúc đang ngủ" kkhông chỉ đơn giản là lời dặn mang tính mê tín. Đó là kết tinh của kinh nghiệm sống, là sự đan xen giữa niềm tin tâm linh và khoa học đời sống thực tiễn. Dù bạn có tin hay không, thì việc thận trọng trong lúc ngủ, không phản xạ theo bản năng một cách vội vàng, vẫn là điều nên làm – để giữ gìn sức khỏe và sự an yên trong tâm hồn.

*Thông tin tham khảo chiêm nghiệm