Từ món ăn cứu đói đến đặc sản sang trọng, được ví như ‘báu vật dưới lòng đất’

Củ khoai từ, cùng với khoai lang và khoai sọ, là những thực phẩm dân dã, quen thuộc với người dân ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam Việt Nam.

Củ khoai từ, còn được gọi là khoai từ hay củ từ, là loại cây dây leo thân thảo lâu năm, có nguồn gốc từ các khu vực như châu Phi, châu Á và châu Mỹ. Loại củ này được trồng chủ yếu để thu hoạch tinh bột, phổ biến ở nhiều vùng ôn đới và nhiệt đới. Củ khoai từ có bề ngoài sần sùi, với nhiều tua rễ mọc ra từ vỏ, gây khó khăn trong việc bóc tách, nhưng lại dễ dàng làm mềm khi nấu chín. Vỏ củ có nhiều màu sắc khác nhau, từ nâu sẫm cho đến hồng nhạt.

Trước đây, trong những thời kỳ khó khăn, củ từ được xem là cứu cánh cho bữa cơm nghèo, đến nỗi nhiều người phải ăn chúng liên tục và cảm thấy ngán ngẩm. Tuy nhiên, hiện nay, khoai từ đã trở thành một đặc sản được yêu thích, thường được dân thành phố tìm mua để chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như chè khoai từ, bánh khoai từ và canh khoai từ.

Bạn Giang, một người dân ở TP Vinh, Nghệ An, chia sẻ: "Những kỷ niệm tuổi thơ của tôi gắn liền với tàu lá chuối và khoai từ luộc. Tôi vẫn nhớ rằng khoai từ thường được thu hoạch vào dịp gần Tết. Trong cái se lạnh của mùa đông, cả lá và cây khoai từ bắt đầu chuyển vàng, héo úa, báo hiệu cho người trồng khoai biết đã đến lúc thu hoạch. Lúc này, không cần phải chọn lựa, từng củ đều ngọt bùi, không có củ nào bị sượng. Nồi khoai từ luộc tỏa hương thơm nức, chỉ cần chấm với chút đường cát là đã ngon tuyệt vời. Đến giờ, tôi vẫn không thể quên những nồi khoai từ đầu mùa mà mẹ nấu."

Bạn Ngọc Anh ở Nam Định chia sẻ rằng, món canh khoai từ nấu với tôm đồng là kỷ niệm đáng nhớ nhất trong bếp của gia đình: "Mẹ thường lựa chọn những củ khoai từ thuôn nhỏ, gọt vỏ và rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn, sau đó, mẹ cắt chúng thành từng lát vừa ăn và dùng dao lớn để đập dập. Tôm đồng được bóc vỏ, rửa sạch, rồi giã nhuyễn và ướp gia vị cho thấm. Khác với nhiều món canh khác, canh khoai từ lại có nước sền sệt đặc trưng, nhờ vào chất nhựa trong củ khoai, tạo nên độ sánh và hấp dẫn. Khi bát canh khoai từ được múc ra tô, hương thơm của nó lan tỏa khắp không gian. Đến mùa này, tôi vẫn tìm mua khoai từ để nấu canh tôm cho gia đình cùng thưởng thức."

Ngọc Anh cho rằng, để chọn được những củ khoai từ ngon và bùi, tốt nhất bạn nên tìm những củ còn nguyên vẹn và có cảm giác chắc tay khi cầm lên. Khi ấn nhẹ vào củ khoai, nếu cảm nhận được độ cứng, đó là dấu hiệu cho thấy củ khoai còn tươi ngon. Ngoài ra, bạn cũng nên tránh chọn những củ có dấu hiệu bầm dập hoặc giập nát, và hạn chế mua những củ lớn, vì chúng thường có nhiều xơ và không ngon khi chế biến.

Trong mùa thu hoạch, người tiêu dùng có thể thấy nhiều người rao bán khoai từ tại các chợ truyền thống cũng như trên các nền tảng mạng xã hội, với mức giá dao động từ 40.000 đến 70.000 đồng mỗi kilogram, tùy thuộc vào thời điểm. Tuy nhiên, vì củ khoai từ không phổ biến như khoai lang hay khoai sọ, nên việc tìm kiếm và mua loại củ này có thể gặp khó khăn hơn.

Chị Ân, một người bán rau củ tại chợ Xa La, Hà Đông, Hà Nội, chia sẻ: “Củ từ được trồng ở nhiều địa điểm khác nhau, nhưng chất lượng sản phẩm sẽ khác nhau tùy thuộc vào loại đất và giống cây. Tôi thường lấy hàng từ những người quen ở Hòa Bình, nơi củ từ được trồng trên đất đồi, nên có độ bở và hương vị rất ngon. Khách hàng sau khi thưởng thức đều khen ngợi và đặt hàng lại. Loại củ này chỉ xuất hiện trong khoảng một tháng trước Tết, không phổ biến như khoai lang, vì vậy nhiều chị em thường tranh thủ mua để thưởng thức."

Tác giả: Trần Thu Thủy