Từ phi tần nhập cung đến mẫu nghi thiên hạ trong 8 tháng: Chân dung vị Hoàng hậu kín tiếng nhất nhà Thanh

Không quyền mưu như Từ Hi, không để lại di sản chính trị đồ sộ, nhưng Từ An Thái hậu lại là người phụ nữ duy nhất được lập làm Hoàng hậu dưới triều Hàm Phong, và đặc biệt hơn – bà được sắc phong chỉ trong vòng 8 tháng kể từ ngày nhập cung. Con đường “thăng cấp” thần tốc nhưng đầy kín đáo của bà là một chương ít ai nhắc đến trong sử Thanh, nhưng lại chứa đựng nhiều giá trị đáng suy ngẫm.

Một gia thế lẫy lừng – tấm vé vàng vào hậu cung

Hiếu Trinh Hiển Hoàng hậu, tên gốc không rõ, thuộc dòng tộc Nữu Hỗ Lộc thị – một trong những đại gia tộc hiển hách nhất của Mãn Châu, thuộc Tương Hoàng kỳ. Đây là dòng họ từng nhiều lần có nữ nhân được tuyển làm Hoàng hậu, phi tần từ thời đầu nhà Thanh.

Năm Hàm Phong thứ 2 (1852), bà tham gia kỳ tuyển tú và được nhập cung với tước vị Trinh tần, tương đương cấp bậc thứ năm trong hậu cung.

Chỉ sau 8 tháng – từ Trinh tần lên Hoàng hậu

Ngay sau khi nhập cung, Trinh tần đã chiếm được cảm tình lớn từ Hoàng đế Hàm Phong. Sử sách chép rằng bà có tính cách ôn nhu, điềm đạm, sống nội tâm và đặc biệt không màng tranh sủng.

Sau đúng 1 tháng, bà được sắc phong làm Trinh Quý phi – vị trí cao thứ hai trong hậu cung, chỉ sau Hoàng hậu.

Đến tháng thứ 8, Hàm Phong chính thức sắc phong bà làm Hoàng hậu, bất chấp việc hậu cung khi đó còn nhiều ứng cử viên tiềm năng khác. Đây là một quyết định khiến nhiều người trong triều ngỡ ngàng, bởi chưa từng có ai thăng tiến nhanh đến vậy kể từ thời Ung Chính.

Vì sao bà được “thăng cấp” nhanh như vậy?

Gia thế “đỡ lưng” quá vững

Tộc Nữu Hỗ Lộc thị vốn là một trong những hậu thuẫn chính trị quan trọng của nhà Thanh. Việc lập một nữ nhân xuất thân từ gia tộc này làm Hoàng hậu được xem là động thái ổn định quyền lực và hậu cung.

Tính cách ôn hòa, không tranh đoạt

Không giống những phi tần sắc sảo hay mưu mô, Trinh tần ghi điểm nhờ sự điềm đạm, kín tiếng và sống chan hòa với người trong cung. Trong mắt Hàm Phong – người vốn không thích sự xô bồ nơi hậu cung – bà là hình mẫu lý tưởng.

Thiếu hụt vị trí “chủ hậu cung”

Thời điểm ấy, Hàm Phong chưa lập Hoàng hậu, hậu cung chưa có người giữ vai trò mẫu nghi thiên hạ. Bà trở thành lựa chọn hoàn hảo để quản lý nội cung và tạo thế cân bằng chính trị.

Một Thái hậu kín tiếng nhưng có ảnh hưởng bền bỉ

Sau khi Hàm Phong băng hà năm 1861, bà trở thành Từ An Hoàng thái hậu, đồng nhiếp chính cùng với Từ Hi Thái hậu dưới thời vua Đồng Trị.

Dù có địa vị cao hơn Từ Hi về tôn ti (do là chính cung Hoàng hậu), bà lại kín tiếng, không can dự quá sâu vào triều chính, để mặc Từ Hi nắm quyền. Tuy nhiên, bà lại có ảnh hưởng lớn trong nội cung, là người giữ nề nếp, gắn kết các thế lực hậu cung phức tạp.

Theo nhà nghiên cứu lịch sử GS. Vũ Dương Ninh, ĐH KHXH&NV Hà Nội: “Từ An không nhiều lời, không tham vọng chính trị nhưng lại là người có tiếng nói đáng kể trong việc giữ vững sự ổn định trong nội bộ hoàng gia thời Đồng Trị.” (Nguồn: Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử, số 4/2020)

Cái kết viên mãn cho một Hoàng hậu điềm tĩnh

Năm 1881, Từ An Thái hậu qua đời trong yên bình. Khác với Từ Hi nhiều tai tiếng, Từ An được người đương thời cũng như hậu thế kính trọng như một vị Hoàng hậu mẫu mực: không chính biến, không thị phi, cả đời giữ sự trung hậu và phẩm hạnh.

Bà được an táng trọng thể tại Định Đông Lăng, cạnh Hàm Phong Hoàng đế, và truy phong với thụy hiệu đầy đủ: Hiếu Trinh Nhân Hòa Cung Ý Đoan Huệ Hiến Thiên Thụy Thánh Hiển Hoàng hậu.

Kết luận

Trong hậu cung triều Thanh đầy rẫy âm mưu và tranh đoạt, Hiếu Trinh Hiển Hoàng hậu – Từ An Thái hậu là một điểm sáng khác biệt. Không cần mưu kế, cũng chẳng cần tranh sủng, bà vẫn vươn lên đỉnh cao quyền lực bằng phẩm hạnh, sự khéo léo và khí chất của người phụ nữ có học, có tâm.

Có lẽ vì không ồn ào nên bà bị lịch sử “làm mờ”, nhưng nếu nhìn kỹ lại, chính bà mới là hình mẫu Hoàng hậu lý tưởng trong lòng các vị quân chủ phương Đông.