Ứng xử trong gia đình: “Trong lạnh ngoài nóng” ít người để ý

Ứng xử trong gia đình đôi khi không hề đơn giản, và rất dễ xảy ra tình trạng “trong lạnh ngoài nóng”. Tức là ở nhà thì lạnh lùng và dễ nổi nóng với người thân, nhưng khi ra xã hội lại luôn lịch sự và tử tế với người ngoài

1. Tác động của gia đình đến tính cách mỗi người

Có một nghịch lý dường như đang khá phổ biến trong xã hội hiện đại ngày nay, đó là tình trạng khi bước ra bên ngoài xã hội luôn tỏ ra niềm nở, lịch sự với đồng nghiệp, khách hàng, nhưng về nhà lại thường khó chịu, thiếu kiên nhẫn với chính người thân trong gia đình. Tình trạng này hay được gọi là “trong lạnh ngoài nóng”, dẫn đến những ứng xử trong gia đình không hay và dễ để lại hệ quả khó lường.

2. Từ đâu dẫn đến những lối ứng xử trái ngược?

2.1 Những mâu thuẫn của cha mẹ dẫn đến cách hành xử của con trẻ

Vốn dĩ cha mẹ luôn là khuôn mẫu tạo nên hành vi cho trẻ nhỏ, đặc biệt mối quan hệ giữa cha mẹ sẽ có tác động rất lớn đến quá trình đứa trẻ lớn lên và hình thành tính cách. Có rất nhiều trường hợp cha mẹ tranh cãi với nhau và vô tình lôi con trẻ vào, tạo nên áp lực của “người hòa giải” đối với con. Nhưng tuổi đời còn quá bé khiến cho con nhỏ khó chiều lòng được cả hai, dẫn đến việc cảm xúc bị kìm nén trong suốt tuổi thơ.

Cha mẹ hay mâu thuẫn dễ dẫn đến con cái giữ khoảng cách

Từ đó, khi đã trưởng thành và bắt đầu bước ra ngoài xã hội, nhiều người sẽ thường có thói quen giữ khoảng cách với gia đình, tìm cách né tránh và không quan tâm đến cha mẹ, vô tình xoáy sâu thêm vào sự rạn nứt trong mối quan hệ. Cùng với những khác biệt về quan điểm do khoảng cách thế hệ, tình trạng này càng đẩy con cháu xa rời với cha mẹ, ông bà hơn.

2.2 Thiếu hụt yêu thương từ cách dạy “vì con”

Có một thực tế là hầu hết các gia đình, đặc biệt gia đình theo văn hóa Á Đông, thường hay áp dụng lối nuôi dạy con cái theo thiên hướng kiểm soát và áp đặt thay vì lắng nghe. Bị ngăn cản, cấm đoán, hoặc bị phạt với lý do “vì con” có thể khiến đứa trẻ dần tích tụ nên một kiểu phòng vệ cảm xúc, “dựng tường chứ không xây cầu” trong mối quan hệ với cha mẹ. Càng về sau, đứa trẻ càng hiểu rằng gia đình không phải nơi để bản thân được bộc lộ những gì mong muốn. 

Do đó khi đã trưởng thành và tiếp xúc với nhiều kiểu người khác nhau bên ngoài xã hội, một số người sẽ mang xu hướng đối xử tử tế, tích cực với người dưng, nhưng lại có cách ứng xử trong gia đình trái ngược hoàn toàn. Họ đã xây dựng một niềm tin quá vững chắc rằng mọi thứ mình nói ra đều sẽ bị cha mẹ gạt đi, dần dần không còn muốn chia sẻ thêm nữa.

Nuôi dạy con bằng sự áp đặt dễ dẫn tới những ứng xử trong gia đình không mong muốn

3. Không phải giữ ý với người thân và nuông chiều quá mức

Một quan điểm rất hay gặp đó là nhiều người thường xem gia đình là nơi được xả hết tất cả những khó chịu và bực tức. Khi bước ra xã hội, họ luôn lịch sự, nhã nhặn hay thậm chí là chịu đựng những lời cằn nhằn, nói xấu, … chỉ để buông lời cáu gắt với người thân trong gia đình. Điều này thường bắt nguồn từ thói quen chiều chuộng, bao bọc trẻ nhỏ, luôn bảo phải lễ phép, lịch sự với người ngoài.

Ít ai dạy con trẻ biết xin lỗi cha mẹ, kiên nhẫn lắng nghe ông bà và nói lời yêu thương với người thân. Việc được chiều chuộng, thương yêu quá mức khiến những đứa trẻ tin rằng dù có thái độ như thế nào với người thân trong gia đình, chúng cũng sẽ được tha thứ. Từ đó tạo nên những con người có thể tử tế ngoài xã hội, nhưng khô cứng trong tình cảm gia đình.

3. Học cách yêu thương ngay trong chính ngôi nhà của mình

Sự tử tế không chỉ nên được thể hiện ra bên ngoài để tạo ra một vỏ bọc đẹp đẽ với người ngoài. Gia đình cũng không phải nơi để chúng ta “xả vai” sau những vất vả từ xã hội. Thay vào đó, “nhà là nơi để trở về”. Ứng xử trong gia đình có thể chỉ cần bắt đầu từ những lời xin lỗi, từ sự kiên nhẫn lắng nghe và phản hồi, hoặc đơn giản là chào hỏi nhau mỗi khi trở về.

Hãy để con cảm nhận tình yêu thương hợp lý

Với con trẻ, hãy nuôi dạy con trong tình yêu thương có giới hạn, tôn trọng cảm xúc thay vì kiểm soát hành vi. Những gì con cái nói ra có thể chưa đúng hoặc khác biệt, nhưng không vì thế mà ngăn cản con được nói lên suy nghĩ của riêng mình, trước khi điều chỉnh sao cho phù hợp. Gia đình là nơi nên nhận được phiên bản tốt nhất của mỗi con người, chứ không chỉ là phần còn lại sau khi đã kiệt sức với cuộc đời.