Vì sao vàng ở Việt Nam được tính bằng chỉ? Một chỉ vàng bằng bao nhiêu gram?

Giống như tất cả các mặt hàng khác, vàng cũng được tính bằng trọng lượng. Tuy nhiên, ở Việt Nam, người ta không tính vàng theo gram mà tính theo chỉ, theo lượng/cây. Trên thị trường quốc tế, vàng được tính bằng đơn vị ounce.

Vì sao vàng được tính bằng chỉ?

Về cách tính vàng bằng chỉ, có vài cách giải thích khác nhau.

Theo GS Lê Ngọc Trụ, nhà ngôn ngữ học, có giải thích trong tác phẩm Tầm nguyên từ điển, từ "chỉ" trong "chỉ vàng" được cho là có nguồn gốc từ từ "chêk" trong tiếng Khmer.

Một quan điểm khác nói về từ "chỉ" cho rằng từ ngày có nghĩa là ngón tay. Nó làm liên tưởng đến chiếc nhẫn đeo trên ngón tay (chỉ hoàn).

Đơn vị "chỉ" dùng để đo vàng hiện nay dựa trên hệ thống đo lường ở Việt Nam. Theo đó, 10 chỉ bằng một 1 lượng, 16 lượng bằng 1 cân.

Một chỉ vàng bằng bao nhiêu gram?

Theo giải thích trong Tầm nguyên từ điển Việt Nam, 1 chỉ có giá trị bằng 3,675 gram.

Trong khi đó, theo đơn vị đo lường cổ ở Việt Nam và trung Hoa, 1 chỉ hay 1 tiền, 1 đồng cân bằng 3,79 gram; 10 chỉ bằng 1 lượng, 16 lượng bằng 1 cân.

Theo đó, "chỉ" trong hệ thống đo lường xưa và "chêk" của người Khmer có giá trị gần như tương đương nhau, mức độ chênh lệch không quá lớn.

1 lượng còn được gọi là 1 cân (khác với 1 cân = 1kg như đơn vị đo lường hiện đại đang dùng). Một cân này bằng 16 lượng (tương đương với 604,5 gram); 10 chỉ bằng 1 lượng, 10 phân bằng 1 chỉ. Trong đơn vị đo lường cổ, người ta còn gọi các cách gọi như tiền, đồng hay đồng cân đều được coi có giá trị tương đương với chỉ.

Hiện nay, quy định thống nhất về đơn vị đo lường chính thức với vàng ở Việt Nam được áp dụng theo Nghị định 134/2007 của Chính phủ. Theo đó, 1 chỉ bằng 3,75 gram theo đơn vị đo lường quốc tế.

Như vậy, 10 chỉ bằng 1 lượng/1 cây vàng, tức là 37,5 gram; 1 lượng vàng hay 1 cây vàng không bằng 100 gram vàng mà chỉ bằng 37,5 gram.

Khi biết trọng lượng tính bằng gram của vàng, nếu muốn biết khối vàng đó là bao nhiêu chỉ, bạn chỉ cần lấy số gram chia cho 3,75 là ra. Chặng hạn như 15 gram vàng sẽ bằng 15/3,75 = 4 chỉ vàng. Tức là 15 gram vàng tương đương với 4 chỉ vàng.

Trong giao dịch mua bán, người ta sẽ sử dụng các thiết bị như cân đo vàng, cân điện tử chính xác để đo lường trọng lượng vàng nhằm đảm bảo chính xác.

Một số loại vàng hiện có trên thị trường

Hiện nay, có nhiều loại vàng được lưu hành trên thị trường. Chúng được bán với nhiều mục đích như đầu tư, tích trữ, làm trang sức hoặc úng dụng khác. Tỷ lệ vàng trong các loại vàng này tạo ra sự khác biệt của chúng.

• Vàng ta/vàng 9999

Đây là loại vàng tinh nhiết nhất và có giá trị cao nhất trong tất cả các loại vàng lưu hành trên thị trường. Theo đó, loại vàng này chứa 99,99% vàng nguyên chất. Vàng này có giá trị cao nhưng lại là loại mềm dẻo nhất nên việc chế tác thành trang sức khá khó hoặc chỉ có thể làm thành các mẫu đơn giản. Vì vậy, loại vàng này thường chỉ được sản xuất dưới dạng nhẫn vàng tròn trơn, dạng thỏi, dạng thanh để đầu tư sinh lời, cất trữ lâu dài.

• Vàng 24k/vàng 999

Vàng 999 khác với vàng 9999. Loại 999 có tỷ lệ vàng nguyên chất cao nhưng vẫn không bằng vàng 9999. Theo đó, vàng 999 chỉ có hàm lượng vàng nguyên chất là 99,9%.

• Vàng trắng 10k, 14k, 18k

Đây là loại vàng được kết hợp giữa vàng 24k với các kim loại có màu trắng khác. Loại vàng này có độ cứng cao hơn vàng nguyên chất, vẻ ngoài lấp lánh, khả năng phản quang tốt, được dùng nhiều để chế tác trang sức. 10k, 14k, 18k là tuổi vàng. Tuổi vàng càng lớn thì giá thành càng cao do hàm lượng vàng lớn.

• Vàng hồng 10k, 14k, 18k

Tương tự như vàng trắng, vàng hồng cũng chia theo tuổi vàng và được sử dụng nhiều để làm trang sức. Để tạo ra màu sắc của vàng hồng, người ta thường pha vàng với đồng. Giá của vàng hồng nằm thuộc nhóm không quá đắt đỏ.

• Vàng tây

Loại vàng này được pha trộn với nhiều hợp kim khác nhau. Ưu điểm là dễ tạo hình, dễ uống nắn thành nhiều mẫu mã đẹp mắt. Nhược điểm là độ bền không cao.

• Vàng non

Loại vàng này có giá trị không cao do chỉ chứa lượng vàng nguyên chất dưới 76% và có lẫn nhiều tạp chất.