3 kinh nghiệm quý từ cổ nhân cho hậu thế: Biết đủ thì giàu, đôn hậu thì tốt

Sách sử luôn dạy chúng ta cách ứng xử với người khác và cách sống sao cho vừa đẹp lòng mình, vừa được người khác trân trọng. Người biết đủ là người giàu, người chân thật và chất phác là người tốt, còn người sống giản dị là người có phẩm chất cao. Những con người như vậy xứng đáng để chúng ta học hỏi và trân trọng.

Biết đủ là người giàu

Trong “Lễ ký” có câu: “Người có tiền thường hạnh phúc.”

Vương Khải thời Tấn là người giàu có nổi tiếng, với hàng rào lụa tím dài 40 dặm trước cửa nhà. Ai muốn vào nhà anh ta đều phải đi qua con đường này. Tuy nhiên, Thạch Tông còn giàu hơn Vương Khải. Khi nghe chuyện nhà Vương Khải rửa nồi bằng mạch nha, Thạch Tông liền dùng nến làm củi nhóm lửa trong bếp nhà mình để thể hiện sự giàu có vượt trội. Vương Khải không phục, bày cây san hô cao hơn 2 tấc ra trước mặt Thạch Tông, nhưng Thạch Tông dùng sắt như ý đập nát và sau đó bồi thường.

Sau khi Thạch Tông đưa tất cả san hô trong nhà ra, Vương Khải mới nhận ra tài sản của mình không thể so sánh. Cuối cùng, Thạch Tông bị giết, gia tài bị chia chác. Câu chuyện cho thấy: nhiều của cải không đồng nghĩa với giàu thực sự, bình an và biết đủ mới là giàu.

Chữ “giàu” (富) và “phúc” (福) đều có bộ 畐, trong Giáp Cốt văn tượng hình bụng người phệ, ngụ ý người khỏe mạnh, đầy đủ là người có phúc, cũng dễ giàu có. Người đôn hậu, khoan dung, rộng lượng thường dễ đạt được điều này; ngược lại, người tham lam, hay toan tính khó có được hạnh phúc.

Tóm lại, theo quan niệm cổ nhân: biết đủ là người giàu, biết đủ là người có phúc.

Đôn hậu là người tốt

Cổ nhân có câu: “Người quân tử lấy đức dày nâng đỡ mọi vật.”

Tô Đông Pha, khi làm thông phán ở Hàng Châu, từng xử lý một vụ án liên quan trực tiếp đến họ hàng mình. Ngô Vị Đạo, một kẻ sĩ nghèo người Phúc Kiến, vận chuyển bông lậu và giả mạo giấy phê chuẩn của Tô Đông Pha để trốn thuế. Khi bị bắt, Ngô Vị Đạo không ngờ người xét xử chính là Tô Đông Pha.

Thay vì trừng phạt, Tô Đông Pha giúp anh ta bằng cách đổi bông lấy bạc, tận tay viết tên, chức quan và địa chỉ em trai tại kinh thành, đồng thời hướng dẫn anh ta đường vào kinh thi. Hành động này thể hiện sự đôn hậu – rộng lượng, thiện lương và biết đặt mình vào hoàn cảnh người khác.

Người đôn hậu không chỉ tốt bụng mà còn được mọi người trân trọng, tạo dựng mối quan hệ bền vững và phúc thọ lâu dài.

Khiêm nhường là dấu hiệu của cao nhân

Cổ nhân có câu: “Mỹ vị chân chính là thanh đạm, người có đạo hạnh hoàn hảo có thể giữ lòng bình lặng.”

Tả Tông Đường, trọng thần triều Mãn Thanh, nổi tiếng là cao thủ cờ tướng, gần như không có đối thủ. Một lần, khi tiến quân tới Tân Cương, ông gặp một lão nhân bày cờ với tấm biển “Thiên hạ đệ nhất cờ”. Điều này khiến Tả Tông Đường khó chịu trước sự kiêu căng của lão nhân và quyết định phân cao thấp. Quả nhiên, ông thắng lão nhân 3 ván và khuyên lão nên gỡ tấm biển.

Trên đường trở về triều sau chiến thắng, Tả Tông Đường lại gặp lão nhân với tấm biển cũ và bàn cờ bày sẵn. Lần này, ông dừng lại đấu cờ với lão, nhưng bất ngờ thua 3 ván. Lão nhân giải thích: “Lần trước, ngài bận dẫn quân đánh trận, ta không muốn nhụt chí ngài. Lần này, ngài đã thắng trận, ta phải thi đấu hết sức, không nhường nữa!”

Câu chuyện cho thấy: người thực sự thông minh, cao nhân thường khiêm nhường. Họ trông đơn giản nhưng uy lực và tài năng vượt trội, không khoe mẽ hay kiêu căng.