3 loại thịt được coi là ‘sát thủ ung thư’ – ăn nhiều dễ mắc bệnh hơn cả rau củ muối chua!

Một số loại thịt mà chúng ta ăn hàng ngày thực sự làm tăng nguy cơ ung thư, thậm chí tác hại của chúng còn cao hơn cả các loại rau ngâm phổ biến. Việc ba nhóm thực phẩm này được xếp vào “sát thủ ung thư” hoàn toàn có cơ sở khoa học.

Thứ nhất: Thịt chế biến. Các sản phẩm như xúc xích, giăm bông hay thịt xông khói thường được thêm nitrit để bảo quản và giữ màu. Trong cơ thể, nitrit có thể chuyển hóa thành nitrosamine – một chất gây ung thư mạnh, làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày và tuyến tụy, đặc biệt khi tiêu thụ lâu dài.

Thứ hai: Thịt đỏ nấu ở nhiệt độ cao. Thịt bò, thịt cừu khi nướng hoặc chiên ở nhiệt độ cao tạo ra amin dị vòng và hydrocarbon thơm đa vòng, là những hợp chất gây ung thư. Dữ liệu nghiên cứu cho thấy những người thường xuyên ăn thịt đỏ nấu ở nhiệt độ cao có nguy cơ mắc ung thư tuyến tụy cao hơn 60% và ung thư tuyến tiền liệt cao hơn 30%.

Thứ ba: Một số sản phẩm hải sản. Cá và hải sản bị nhiễm kim loại nặng như thủy ngân, cadmium… có thể tích tụ trong cơ thể, là những chất gây ung thư mạnh. Nghiên cứu chỉ ra hải sản từ vùng ô nhiễm kim loại nặng có nguy cơ gây ung thư cao gấp 3–5 lần so với rau củ muối chua thông thường.

Cơ chế gây ung thư của những thực phẩm này khá phức tạp. Nitrosamine trong thịt chế biến có thể làm tổn thương trực tiếp DNA của tế bào niêm mạc đường tiêu hóa, dẫn đến đột biến gen, bất hoạt gen ức chế khối u và kích hoạt gen tiền ung thư, cuối cùng hình thành khối u.

Các chất gây ung thư sinh ra khi nấu nướng ở nhiệt độ cao lại hoạt động theo cơ chế khác. Amin dị vòng cần được chuyển hóa trong cơ thể để phát huy tác dụng gây ung thư, đồng thời tạo ra lượng lớn gốc tự do, gây tổn thương oxy hóa. Nghiên cứu cho thấy những người ăn nhiều đồ nướng có mức độ tổn thương oxy hóa DNA trong nước tiểu cao hơn 80% so với người bình thường.

Cơ chế gây ung thư của kim loại nặng còn nguy hiểm hơn nhiều. Các kim loại như thủy ngân và cadmium có thể can thiệp vào hoạt động của các enzyme sửa chữa DNA, làm giảm khả năng tự sửa chữa của tế bào. Chúng tồn tại lâu dài trong cơ thể, với thời gian bán hủy từ 10–30 năm, gây tổn thương kéo dài.

Tiêu thụ lâu dài những thực phẩm chứa kim loại nặng mang đến nhiều nguy cơ sức khỏe. Mối đe dọa trực tiếp nhất là tăng nguy cơ ung thư hệ tiêu hóa. Việc ăn thịt chế biến sẵn trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng lên tới 50% và ung thư dạ dày lên 40%.

Không chỉ vậy, các khối u liên quan đến hệ thống nội tiết cũng là mối quan ngại. Kim loại nặng trong hải sản có thể chứa các hợp chất giống estrogen, làm mất cân bằng nội tiết. Nghiên cứu chỉ ra rằng những người thường xuyên ăn hải sản nhiễm kim loại nặng có nguy cơ mắc các bệnh ung thư liên quan hormone, như ung thư vú và ung thư tuyến tiền liệt, cao hơn 25%.

Điều đáng lo ngại hơn là tác động hiệp đồng của các chất gây ung thư. Khi nhiều chất cùng tồn tại trong cơ thể, tác hại không chỉ cộng dồn mà còn tăng lên nhiều lần. Thí nghiệm trên chuột cho thấy những con ăn đồng thời nitrosamine và amin dị vòng có tỷ lệ mắc khối u cao gấp ba lần so với chuột chỉ tiếp xúc một trong hai chất.

Ngoài ung thư, các thực phẩm này còn gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác. Hàm lượng muối cao trong thịt chế biến làm tăng nguy cơ cao huyết áp, trong khi axit béo bão hòa có thể làm tăng nồng độ lipid trong máu. Hải sản nhiễm kim loại nặng cũng ảnh hưởng đến hệ thần kinh: thủy ngân dễ vượt qua hàng rào máu – não, làm suy giảm chức năng nhận thức. Những người thường xuyên ăn hải sản chứa thủy ngân có điểm kiểm tra trí nhớ thấp hơn 15% so với dân số bình thường.

Để giảm nguy cơ ung thư, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Thay đổi phương pháp nấu nướng: Ưu tiên hấp, luộc, hầm thay vì nướng hoặc chiên trực tiếp với ngọn lửa mạnh. Nghiên cứu cho thấy nấu ở nhiệt độ thấp giúp giảm tới 90% lượng amin dị vòng hấp thụ.

• Kiểm soát tần suất và lượng tiêu thụ: Không nên ăn quá 500g thịt đỏ mỗi tuần và hạn chế thịt chế biến dưới 70g mỗi tuần, giúp giảm 65% nguy cơ mắc các bệnh ung thư liên quan.

• Chọn nguyên liệu an toàn: Ưu tiên thịt tươi và hải sản từ vùng nước sạch; tránh các loại cá lớn ở đầu chuỗi thức ăn vì chúng tích tụ nhiều kim loại nặng.

• Tăng cường thực phẩm bảo vệ: Ăn nhiều trái cây và rau xanh đậm, như bông cải xanh, rau bina, để chất chống oxy hóa ức chế hấp thụ nitrosamine. Tiêu thụ 400g rau quả mỗi ngày có thể giảm 35% nguy cơ ung thư đường tiêu hóa.

• Cải thiện phương pháp bảo quản và chế biến: Tránh tái sử dụng dầu chiên, không ăn thức ăn cháy, bỏ da trước khi nấu thịt để giảm mỡ tiêu thụ. Những biện pháp này có thể giảm 60% lượng chất gây ung thư hấp thụ.

Sức khỏe thực sự nằm ở những lựa chọn hàng ngày. Hãy bắt đầu từ hôm nay, xem lại thói quen ăn uống và áp dụng phương pháp nấu ăn lành mạnh để bảo vệ bản thân và gia đình.

Nếu bạn có thói quen ăn uống kém lâu dài, sụt cân không rõ nguyên nhân, đau dai dẳng hoặc xuất hiện các triệu chứng bất thường, hãy đến khám bác sĩ tại khoa ung bướu hoặc tiêu hóa của bệnh viện uy tín. Khám và xét nghiệm sớm có thể giúp phát hiện kịp thời và tăng cơ hội chữa khỏi ung thư.