Các cụ dặn con cháu: 'Nghèo khó đến mấy cũng đừng ăn lươn trông trăng', vậy lươn trông trăng là gì?

Có nhiều câu nói trong dân gian như "mùa hè bổ, lươn đồng là thứ nhất" hay "nhẹ hè, lươn tốt như nhân sâm", cho thấy lươn được xem là món ăn rất bổ dưỡng.

Tuy nhiên, trong dân gian cũng có câu "dù nghèo cũng không nên ăn lươn vàng", ý nói rằng không phải tất cả các loại lươn đều có thể ăn được. Chẳng hạn, lươn "trông trăng" là loại lươn không nên ăn.

Vậy lươn "trông trăng" là gì và tại sao lại không nên ăn? Hãy cùng khám phá để hiểu rõ hơn!

"Lươn trông trăng" thực chất là gì? Liệu có thực sự tồn tại loại lươn này trong thực tế?

Theo truyền thuyết dân gian, "lươn trông trăng" là loại lươn đồng lớn hơn so với lươn ruộng thông thường, với hai đặc điểm nổi bật. Thứ nhất, chúng thích ăn xác động vật chết, như xác chó mèo ngoài đồng. Thứ hai, chúng thường xuất hiện vào đêm trăng tròn, ngẩng đầu lên nhìn trăng, vì thế được gọi là "lươn mặt trăng."

Chính vì những câu chuyện này mà nhiều người tin rằng lươn này không thể ăn được. Một số nơi còn cho rằng lươn trông trăng có độc, ăn phải có thể gây ngộ độc hoặc thậm chí tử vong.

Vậy thực sự có "lươn trông trăng" không? Nếu có, làm sao để nhận biết và tránh ăn loại lươn này vì sự nguy hiểm? Các ghi chép lịch sử cho biết lươn trông trăng được nhắc đến lần đầu từ thời nhà Minh ở Trung Quốc, với câu chuyện về một chàng trai ăn phải loại lươn này và chết vì ngộ độc. Từ đó, dân gian truyền miệng rằng lươn trông trăng rất độc.

Tuy nhiên, đây chỉ là truyền thuyết, và không có bằng chứng xác thực về nguy hiểm của lươn đồng. Ở Việt Nam, việc ăn lươn đồng đã trở thành thói quen lâu đời, từ Nam ra Bắc, và chưa có trường hợp nào bị ngộ độc hay tử vong sau khi ăn lươn.

Thực tế, khi bắt lươn, bạn có thể thấy chúng đôi khi nhấc đầu lên khỏi mặt nước. Điều này thường xảy ra khi môi trường nước bị ô nhiễm, thiếu oxy, khiến lươn phải nổi lên để thở. Lươn đồng thường hoạt động vào ban đêm, đặc biệt là những đêm trăng sáng, lúc này chúng dễ bị bắt hơn.

Nhiều người lớn tuổi ở các vùng quê còn cho rằng lươn càng lớn thì càng không ngon, có thể là "lươn trông trăng." Tuy nhiên, những câu chuyện này chủ yếu mang tính truyền thuyết và không có cơ sở khoa học.

Tại sao không nên ăn "lươn trông trăng"?

Theo quan niệm dân gian, "lươn trông trăng" được cho là ăn xác động vật thối, điều này liên quan đến thói quen ăn uống của loài lươn đồng.

Lươn là một loài cá ăn thịt khá hung dữ, với chế độ ăn uống đa dạng gồm các loại cá nhỏ, tôm, ếch, chim, thậm chí cả rắn. Khi thiếu thức ăn, lươn không ngần ngại ăn xác động vật chết như chó, mèo. Lươn càng lớn thì càng tiêu thụ nhiều loại thức ăn này, và vì vậy, chúng thường chứa nhiều vi khuẩn và ký sinh trùng, khiến chúng không an toàn để ăn.

Thứ hai, lươn lớn thường được cho là có độc tính cao hơn. Mặc dù độc tố không nằm trong thịt mà chủ yếu ở máu của lươn, nhưng độc tính này càng tăng khi lươn càng lớn. So với lươn nhỏ, việc nấu chín lươn lớn và loại bỏ hoàn toàn nội tạng, máu trở nên phức tạp hơn. Nếu không chế biến kỹ, nguy cơ ngộ độc vẫn rất cao.

Tác giả: Quỳnh Trang