Công chúa nhà Thanh được vua Quang Trung cầu hôn là ai?

Vua Quang Trung, hay còn gọi là Nguyễn Huệ, là vị hoàng đế thứ hai của triều đại Tây Sơn, được biết đến như một nhân vật xuất sắc về cả văn hóa lẫn quân sự. Ông không chỉ được lòng dân mà còn để lại nhiều ấn tượng sâu sắc với những hoài bão lớn lao cho đất nước. Một trong những quyết định gây chú ý của ông là vào năm Nhâm Tý (1792), khi ông gửi một bản biểu đến triều đình nhà Thanh, đề nghị hôn nhân với con gái của vua Càn Long.

Trong cuốn sách "Danh nhân văn hóa Ngô Thì Nhậm", giáo sư Lê Văn Lan đã xác nhận có sự tồn tại của bản biểu đó, được Ngô Thì Nhậm viết thay vua. Theo giáo sư, động thái cầu hôn này không chỉ đơn thuần là một hành động cá nhân mà còn nằm trong một kế hoạch lớn hơn của vua và các triều thần. Tuy nhiên, thực tế là chưa có đoàn sứ nào được cử đi để thực hiện việc này, và sự ra đi đột ngột của vua vào ngày 16/9/1792 đã làm tất cả những kế hoạch đó tan vỡ.

Mặc dù nhiều tài liệu lịch sử như sách Hoàng Lê Nhất Thống Chí và Đại Nam Chính Biên Liệt Truyện ghi nhận về sự kiện cầu hôn của vua Quang Trung, vẫn có những ý kiến trái chiều từ các nhà nghiên cứu. Họ cho rằng động cơ thực sự của vua không chỉ đơn thuần là một mối quan hệ hôn nhân, mà còn là một chiến lược mở rộng lãnh thổ của Đại Nam về phía Bắc. Cụ thể, vua Quang Trung có tham vọng đòi lại hai tỉnh Quảng Đông và Quảng Tây, những vùng đất từng thuộc về Nam Việt dưới triều Đại Triệu vào khoảng năm 207 TCN, nhưng đã bị nhà Hán chiếm đóng.

Về phần vua Càn Long, ông có vẻ như đồng ý với đề xuất cầu hôn, nhưng thực tế lại chỉ muốn chuyển nhượng Quảng Tây như một cách "làm quà" cho con gái, đồng thời biến vùng đất này thành nơi quyết định để đảm bảo quyền lực của ông tại khu vực. Những cấp độ chính trị và quân sự này đã khiến cho sự thật của sự kiện cầu hôn trở nên phức tạp hơn nhiều so với vẻ bề ngoài.

Tính đến thời điểm hiện tại, danh tính của công chúa mà vua Quang Trung cầu hôn vẫn là một chủ đề gây tranh cãi và bí ẩn. Một blog chuyên về lịch sử đã đưa ra một phân tích thú vị dựa trên danh sách các công chúa của vua Càn Long.

Phân tích cho thấy rằng có một số công chúa đã qua đời từ khi còn nhỏ, như Hoàng trưởng nữ (1728–1729), Hoàng nhị nữ (1731), Hoàng ngũ nữ (1753–1755), Hoàng lục nữ (1755–1758) và Hoàng bát nữ (1758–1767), tất cả đều là con gái của các phi tần khác nhau và đều chết yểu.

Ngoài ra, trong số những công chúa đã kết hôn và qua đời trước năm 1780, có thể kể đến Hòa Thạc Hòa Gia Công Chúa (1745–1767), Cố Luân Hòa Tĩnh Công Chúa (1756–1775), Hòa Thạc Hòa Khác Công Chúa (1758–1780) và Hòa Thạc Hòa Uyển Công Chúa (con nuôi, 1734–1760).

Đáng chú ý, chỉ còn hai công chúa còn sống vào thời điểm vua Quang Trung cầu hôn vào năm 1792 là Cố Luân Hòa Kính Công Chúa (1731–1792), người đã kết hôn từ năm 1747, và Cố Luân Hòa Hiếu Công Chúa (1775–1823), đã lấy chồng vào năm 1799. Sự hiện diện của hai công chúa này mà đều đã có chồng càng khiến cho danh tính của công chúa được Càn Long phê chuẩn để kết hôn với vua Quang Trung trở nên càng bí ẩn và hấp dẫn hơn bao giờ hết.

Tác giả: Trần Thu Thủy