Đời người có 4 cái ngu: Bàn về cái ngu lớn nhất, bạn có mắc không?

Câu "Đời người có bốn cái ngu: làm mai, lãnh nợ, gác cu, cầm chầu" là một câu nói dân gian của người Việt, ý chỉ những việc làm mà người xưa cho là không khôn ngoan, dễ gặp rắc rối. Trong đó, "làm mai" được xem là cái ngu lớn nhất.

1. Làm mai – cái ngu đứng đầu bảng

Mai mối là hành động nối duyên cho đôi nam nữ nên vợ thành chồng. Nghe thì đơn giản, nhưng thực tế lại ẩn chứa muôn vàn rắc rối. Nếu đôi bên hòa hợp, hạnh phúc trọn đời thì người làm mai được tiếng thơm, nhưng trường hợp này hiếm như “vàng mười”. Chỉ cần xảy ra bất đồng, tan vỡ hoặc sóng gió hôn nhân, người làm mai có thể bị cả hai bên trách móc, thậm chí… cạch mặt.

Người xưa coi “làm mai” là cái ngu lớn nhất vì lợi thì chẳng thấy đâu, mà nguy cơ bị cuốn vào chuyện riêng tư, mâu thuẫn gia đình của người khác lại rất cao. Đã vậy, công sức bỏ ra không mấy khi được đền đáp xứng đáng, có khi chỉ nhận được một câu “Cảm ơn” xã giao rồi… mang tiếng cả đời.

2. Lãnh nợ – gánh rủi ro hộ người

“Lãnh nợ” nghĩa là đứng ra vay hộ hoặc bảo lãnh cho người khác. Lúc đầu, lời hứa “vay tạm rồi trả ngay” nghe ngọt ngào như mật, nhưng nếu người vay bỗng dưng “mất tích” hay làm ăn thua lỗ, khoản nợ sẽ rơi thẳng vào tay người bảo lãnh.

Không ít trường hợp vì tin bạn, tin họ hàng mà “ôm” khoản nợ không hề nhỏ, dẫn tới mất tiền, mất luôn cả tình nghĩa. Chính vì vậy, cha ông đưa “lãnh nợ” vào danh sách cái ngu để răn dạy con cháu phải tỉnh táo khi đặt chữ “tín” không đúng chỗ.

3. Gác cu – tưởng đơn giản mà lắm gian nan

“Gác cu” là cách nói dân gian chỉ việc đặt bẫy bắt chim cu gáy. Thoạt nghe chẳng liên quan đến chữ “ngu”, nhưng thời xưa đây được coi là việc tốn công, tốn sức và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Người đi gác cu thường phải dậy sớm, vào rừng sâu, dễ gặp thú dữ, trượt ngã hay lạc đường.

Ngoài ra, xét ở góc độ đạo đức, việc bắt chim cũng bị xem là làm hại sinh linh, trái với quan niệm sống hòa hợp với thiên nhiên. Tốn công, ít lợi, lại dễ mang tiếng xấu – chẳng trách người xưa liệt “gác cu” vào nhóm việc dại dột.

4. Cầm chầu – tiếng trống nhiều rủi ro

Trong các buổi hát bội, hát chầu văn, “cầm chầu” là người đánh trống chầu để tạo nhịp, góp phần làm sôi động buổi diễn. Công việc nghe tưởng nhẹ nhàng, nhưng thực tế lại rất áp lực: nếu đánh lệch nhịp, khán giả có thể chê bai, nghệ sĩ cũng khó hát trọn vẹn.

Vì sao “làm mai” được coi là ngu nhất?

Trong bốn việc, “làm mai” đứng đầu vì liên quan trực tiếp đến đời sống tình cảm – hôn nhân của con người, vốn là chuyện cực kỳ phức tạp. Chỉ cần một biến cố nhỏ cũng có thể biến công thành tội, biến người giúp thành… kẻ bị ghét. Hơn nữa, lợi ích thu về gần như không có, trong khi rủi ro lại rất cao.

Lời nhắc từ câu nói xưa

Câu “Đời người có bốn cái ngu” không phải để chê bai ai, mà là bài học khéo léo của cha ông: trước khi giúp người, hãy cân nhắc kỹ hậu quả, đừng để lòng tốt trở thành gánh nặng cho bản thân. Trong cuộc sống, đôi khi từ chối khéo mới là cách giữ trọn cả tình nghĩa và sự an yên của mình.