Lão Tử dạy: Làm người minh trí phải biết “thủ ngu, thủ tĩnh, thủ nhu”: Đó là gì?

Lão Tử là một danh nhân với nhiều tác phẩm vô cùng ngắn gọn và hàm súc, đề cập đến những triết lý uyên bác, tinh thâm. Lão Tử dạy: Làm người minh trí phải biết “thủ ngu, thủ tĩnh, thủ nhu”.

“Thủ ngu”

Triết học của Lão Tử là triết học coi trọng sự khiêm tốn với chủ trương “hòa quang đồng trần” (hòa ánh sáng lẫn với thế tục). Người thực sự có trí huệ là người không để người khác thấy được tài năng xuất chúng của mình một cách dễ dàng, mà là ẩn giấu nó sâu bên trong.

Trong tác phẩm “Sử Ký” có ghi, tuổi trẻ của Khổng Tử đi bái kiến Lão Tử, Lão Tử đã nói một câu nổi tiếng kinh điển rằng: “Lương cổ thâm tàng nhược hư, quân tử thịnh đức dung mạo nhược ngu”, ý tứ rằng bậc cao nhân thì không khoa trương về bản sự của mình, không khoe khoang bản thân mình tài giỏi, cũng như một thương nhân giỏi có đầu óc thanh tỉnh thì luôn biết cất giữ hàng hóa và bí quyết kinh doanh của mình không cho đạo tặc bên ngoài biết. Khoa trương bản thân cũng như khoe khoang hàng hóa của mình sẽ thu hút đến sự chú ý của người khác, từ đó sẽ tự rước hoạ vào thân.

Một người quân tử có phẩm hạnh sẽ luôn thấu rõ đạo lý, biết ẩn giấu bản sự của mình vào trong. Trong khi đó, bề ngoài của họ thì lại khiến cho người khác giống như một kẻ ngốc nghếch, khờ khạo bởi người thông minh, trí huệ thường dễ nhận sự đố kỵ, công kích từ người khác.

“Thủ tĩnh”

Một ly nước dơ bẩn chỉ có cách lắng đọng lại từ từ mới có thể khiến nó dần trong trở lại, tâm con người cũng lại như vậy, khi tâm người không thể tĩnh lại mà quan sát mọi việc thì sẽ chẳng thể nhìn thấu được vạn sự thế nhân.

Trong cuốn Đạo Đức Kinh có viết: “Tĩnh vi táo quân” tức nghĩa là, “tĩnh” chính là chủ thể chỉ huy sự vận động. Tĩnh có thể khắc phục tính khí nóng nảy, manh động của con người, giúp con người dần dần hồi phục được lý trí của mình. Một người có tính khí trầm tĩnh và một người có tính khí “ồn ào” ở với nhau, ắt người có tĩnh khí sẽ luôn chiếm ưu thế thượng phong. Chỉ có người có tâm tĩnh mới có thể suy xét kỹ càng vấn đề, phát hiện vấn đề và xử lý tốt những vấn đề tinh vi. Làm được như vậy có thể giúp nâng cao hiệu quả công việc, giảm thiểu tối đa thời gian và sức lực hơn.

“Thủ nhu”

Tương truyền rằng, khi mừng thọ Lão Tử 80 tuổi, có rất nhiều người đến chúc mừng, mọi người đều hồ hởi, thi nhau hỏi bí quyết trường sinh của ông. Lão Tử không nói lời nào mà chỉ mở to miệng cho mọi người xem, mọi người ai nấy thấy vậy đều không hiểu rõ ngụ ý của ông là gì? Sau đó Lão Tử mới giải thích: “Răng tuy cứng nhưng nay đã chẳng còn, mềm mỏng như lưỡi lại còn như nguyên. Đây chính là đạo lý mềm mỏng thắng cương cường”.

Lão Tử cho rằng mềm mỏng chính là đại trí huệ của sinh mệnh, ví như một cái cây khô thì rất dễ bị gió làm cho gãy, tuy nhiên cây còn sống biết thuận theo chiều gió mà lay chuyển thì lại chẳng hề gì. Đạo lý làm người cũng lại như thế, những thứ có sinh mệnh thì đều mang một thân thể mềm, đến khi chết rồi liền biến thành cứng. Mềm mỏng chính là đại sức mạnh, trên đời này không có thứ gì có thể mềm hơn nước và có thể mạnh hơn nước, nước có thể khắc chế được những thứ cứng rắn nhất trên đời, nước tuy mềm mại nhưng có thể xuyên đá.

Kì thực, cuộc sống vốn dĩ rất giản đơn, không hề phức tạp như chúng ta vẫn thường nghĩ. Những bậc cao nhân có trí huệ thì đều biết chọn cho mình một cuộc sống trí huệ đơn giản nhất. Hơn nữa, họ còn lưu lại cho hậu thế những bài học nhân sinh sâu sắc mà chúng ta nên suy ngẫm và học theo.

Tác giả: Vũ Thêm