Tiện lợi là vậy, nhưng thuốc tránh thay lại không có tác dụng ngăn ngừa các loại bệnh lây lan qua đường tình dục cũng như không các tác dụng phòng tránh thai lâu dài.
Ngoại trừ các phương pháp "kế hoạch hóa gia đình" ổn định và lâu dài như đặt vòng, thắt ống dẫn tinh, ... thì chúng ta vẫn thường sử dụng phương pháp đơn giản hơn cả là thuốc tránh thai.
Tác dụng của thuốc tránh thai
Cùng với sự phát triển của khoa học và xã hội, càng ngày càng xuất hiện nhiều biện pháp phòng tránh mang thai cả tức thời lẫn lâu dài. Nhưng được “ưu ái” hơn cả vẫn là những loại thuốc tránh thai với tác dụng phụ thấp và dễ dàng sử dụng.
Đây là một loại thuốc giúp ngăn ngừa tình trạng mang thai sau khi quan hệ tình dục, có tác dụng hữu hiệu và gần như là tức thời.
Cơ chế tránh thai của thuốc tránh thai
Thuốc tránh thai kết hợp
Tác dụng trung ương: Theo cơ chế điều hòa ngược chiều, estrogen sẽ ức chế bài tiết FSH- RH và LH- RH, tuyến yên cũng sẽ giảm việc tiết FSH và LH. Vì vậy, không đạt được nồng độ và tỷ lệ thích hợp để phóng noãn, các nang bào kém phát triển.
Tác dụng ngoại biên: Làm thay đổi dịch nhày ở cổ tử cung, do đó tinh trùng sẽ khó hoạt động. Đồng thời làm kém phát triển niêm mạc nội mạc tử cung, trứng không làm tổ được.
Tác dụng của estrogen
- Trên buồng trứng: Làm ngừng sự phát triển của nang trứng;
- Trên nội mạc tử cung: Làm quá sản niêm mạc cho nên là nguyên nhân gây ra rong kinh;
- Trên tử cung: Làm tăng tiết các tuyến;
- Trên âm đạo: Làm dày thành và tróc vảy. Những thay đổi này làm dễ nhiễm candida và trichomonas.
Tác dụng của progesteron
- Trên buồng trứng: Làm ngừng phát triển, giảm thể tích;
- Trên nội mạc tử cung: Làm cổ tử cung ít bài tiết, teo tử cung mềm, dịch tiết trở nên nhầy hơn, tinh trùng khó chuyển động. Gây mọc lông, tăng cân.
Thuốc tránh thai đơn thuần
Do chỉ có progesteron, nên sẽ chỉ có tác dụng chủ yếu ở ngoại biên:
- Làm thay đổi dịch nhày ở cổ tử cung và làm niêm mạc nội mạc tử cung kém phát triển.
- Hiệu lực chỉ đạt được sau 15 ngày sử dụng thuốc, và chỉ đảm bảo hiệu quả nếu uống đều đặn, không quên. Thường để dùng cho phụ nữ có bệnh gan, tăng huyết áp, đã có viêm tắc mạch.
Việc sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày cần phải tuân thủ uống đều đặn, đúng giờ để đảm bảo hiệu quả của thuốc. Tốt nhất là nên tuân theo sự chỉ định của bác sĩ.
Phân loại và cách dùng thuốc tránh thai
Thuốc tránh thai hàng ngày
Thuốc tránh thai hàng ngày được chị em tin dùng hơn cả bởi khả năng giảm tỉ lệ mang thai của chúng lên tới 99,99% nếu được sử dụng đúng cách. Không những thế, thuốc ngừa thai hàng ngày còn giúp làn da chị em được cải thiện, chu kì kinh nguyệt đều đặn hơn, giảm khả năng mắc các bệnh phụ khoa, ...
Nhưng xin lưu ý rằng, loại thuốc này không dành cho những ai có “não cá vàng”, bởi một khi quên uống thuốc là bạn sẽ phải bỏ cả vỉ thuốc đi và bắt đầu lại liệu trình từ đầu, vì nó khiến liều thuốc của bạn không hiệu quả.
Hơn nữa, trong vòng 2 – 3 tháng đầu tiên khi bắt đầu sử dụng loại thuốc này, bạn có thể sẽ gặp những tác dụng phụ như đau đầu, tức ngực, buồn nôn, ...
Để sử dụng loại thuốc hàng ngày giúp tránh thai này, bạn cần đọc kĩ hướng dẫn sử dụng trên bao bì, kết hợp với chỉ dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả cao.
Thuốc tránh thai 72 giờ
Đây chắc chắn là một phân nhánh nhỏ của thuốc ngừa thai khẩn cấp, bởi thuốc phòng chống mang thai khẩn cấp có loại lên tới 120 giờ.
Trong các loại thuốc phòng tránh thai khẩn cấp thì có lẽ loại thuốc có tác dụng trong 72 giờ sau quan hệ này là nguy hiểm nhất bởi những tác dụng phụ mà nó mang lại. Thay đổi quá trình rụng trứng tự nhiên, làm chậm kinh, gây rối loạn nội tiết tố, thậm chí là vô sinh, ... là những gì mà loại thuốc này có thể mang lại cho bạn.
Hai loại thuốc dùng để tránh thai khẩn cấp trong 72 giờ và cách dùng của chúng là:
- Loại 1 viên: Uống trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ tình dục.
- Loại 2 viên: Uống viên đầu tiên trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ tình dục. Uống viên thứ hai sau viên thứ nhất 12 giờ.
Thuốc tránh thai khẩn cấp
Đây là loại “thuốc thần”, được sử dụng sau khi quan hệ tình dục không an toàn, không được sự đồng thuận của hai bên. Tác dụng chính của loại thuốc này là giảm tỉ lệ thụ thai ngoài ý muốn, và được khuyên dùng ngay lập tức sau khi quan hệ, tối đa là 72 giờ đồng hồ.
Tuy nhiên, chúng lại không có tác dụng ngăn ngừa các loại bệnh lây lan qua đường tình dục cũng như không các tác dụng phòng tránh thai lâu dài.
Lưu ý rằng một tháng chỉ nên sử dụng loại thuốc này tối đa 2 lần, nếu không bạn có thể sẽ gặp phải những tác dụng phụ không mong muốn, ngay nguy hiểm cho sức khỏe và khả năng mang thai sau này.
Thuốc tránh thai cho nam
Loại thuốc này có lẽ vẫn còn lạ lẫm với một số người, nhưng thực chất nó đã khá phổ biến, nhất là với những gia đình trẻ có ý định kế hoạch hóa gia đình mà không muốn ảnh hưởng tới khả năng mang thai của vợ.
Thuốc ngăn ngừa khả năng mang thai ở nam giới có cơ chế hoạt động là làm giảm nội tiết tố và hooc môn nam giới như testosterone (loại hooc môn đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất tinh trùng).
Thay vì thắt ống dẫn tinh (có khả năng không thụ thai được nữa) và sử dụng bao cao su (giảm khoái cảm) thì có lẽ uống thuốc tránh thai đều đặn sẽ là lựa chọn lí tưởng cho các quý ông.
Hiện nay chưa có thuốc ngừa thai khẩn cấp cho phái mạnh, nhưng các loại thuốc ngừa thai hàng ngày đã xuất hiện trên toàn thế giới, với cách sử dụng giống như của các chị em.
Uống thuốc tránh thai có hại không?
Cho đến nay, không có bằng chứng nào cho rằng việc sử dụng thuốc ngừa thai gây trở ngại đến khả năng sinh sản. Một số phụ nữ nói rằng họ thấy có sự gián đoạn kì kinh sau khi ngừng thuốc tránh thai. Nhưng điều này thường do căng thẳng quá mức hoặc thiếu cân chứ không phải do thuốc. Khả năng sinh sản sẽ trở lại ngay sau khi mẹ ngưng uống thuốc tránh thai. Theo các nghiên cứu mới, 80% phụ nữ muốn có thai đã thực sự thụ thai chỉ trong vòng 1 năm sau khi họ ngừng thuốc.
Tuy nhiên, ngay cả khi ngừng thuốc, khả năng sinh sản vẫn bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố. Chẳng hạn, mẹ bắt đầu uống thuốc tránh thai năm 26 tuổi, và bây giờ mẹ đã 32, cơ hội thụ thai sẽ giảm đi cùng với thời gian. Ở một số phụ nữ, hoóc-môn giữa tuyến yên và buồng trứng không làm việc mạnh mẽ như ở những người khác, khiến cho thời gian chờ đợi gia tăng thêm. Hầu hết các trường hợp mà kinh nguyệt không trở lại sau khi đã ngưng thuốc tránh thai thường xảy ra do các vấn đề sâu bên trong như độ tuổi, bệnh lý…
Riêng dạng thuốc tránh thai được tiêm vào cánh tay mỗi 3 tháng lại không phải là lựa chọn dành cho mẹ nào muốn có thai sớm. Thông thường, các bác sỹ sẽ thảo luận kỹ với mẹ về kế hoạch sinh con trước khi kê toa thuốc. Các loại thuốc này còn tồn tại trong cơ bắp một thời gian ngay cả khi mẹ đã ngừng tiêm thuốc.
Hiện chưa có nhiều dữ liệu về tác dụng của miếng dán tránh thai và que cấy, tuy nhiên, chúng cũng được thiết kế để đảm bảo không có dư lượng lâu dài trong cơ thể và mẹ có thể mang thai ngay sau khi ngừng sử dụng.
Uống thuốc tránh thai trước hay sau khi quan hệ?
Cách thức hoạt động của thuốc tránh thai là thay đổi môi trường trong tử cung khiến khả năng trứng làm tổ giảm đi, ngăn ngừa khả năng thụ thai dẫn tới mang thai. Vậy nên uống thuốc sau khi quan hệ tình dục sẽ mang lại kết quả tốt hơn. Còn đối với việc uống thuốc trước khi quan hệ, khả năng mang thai vẫn là 15%.
Câu hỏi thường gặp
Uống thuốc tránh thai khẩn cấp bị ra máu?
Đây là dấu hiệu cho thấy bạn đã thành công trong việc ngừa thai khẩn cấp. Bạn hãy xem đây như một kì kinh nguyệt mới và tính chu kì bắt đầu từ ngày ra máu.
Uống thuốc tránh thai khẩn cấp bị trễ kinh?
Tình trạng này xảy ra phổ biến và không gây ra nguy hiểm gì cho chị em. Bởi điều này cho thấy thuốc tránh thai đang hoạt động, làm thay đổi nội tiết tố dẫn đến tình trạng trễ kinh.
Uống thuốc tránh thai sau 24 giờ có hiệu quả không?
Loại thuốc này đạt hiệu quả tới 90%, tuy nhiên con số này còn phụ thuộc vào cách sử dụng của bạn. Cần phải uống thuốc càng sớm càng tốt sau quan hệ, nếu để lâu hơn, khả năng tinh trùng gặp trứng là rất cao.
Thuốc tránh thai có tác dụng trong bao lâu?
Đối với thuốc tránh thai hàng ngày, khả năng ngừa thai sẽ dừng lại khi bạn dừng uống thuốc, bởi khi ấy hooc môn sẽ hoạt động bình thường trở lại.
Còn trong trường hợp bạn dùng loại thuốc khẩn cấp, chúng tùy thuộc vào chỉ dẫn in trên bao bì, phổ biến nhất là 24 giờ, 36 giờ, 72 giời và 120 giờ. Tuy nhiên, để đạt kết quả tốt nhất thì bạn nên sử dụng thuốc ngừa thai khẩn cấp sau khi quan hệ 1 giờ đồng hồ.
Tác giả: