Tổ tiên dạy: Ở đời có 4 cái ngu, cái ngu nhất là điều nhiều người vẫn mắc mà không biết!

Ngày xưa, khi chữ viết còn chưa phổ biến, ông bà ta thường truyền lại kinh nghiệm sống và những quan niệm về cuộc đời thông qua lời nói, đặc biệt là qua các câu ca dao, tục ngữ.

Những lời dạy này thường được thể hiện dưới dạng thơ lục bát, không theo khuôn nhạc cố định, giúp người đời dễ ghi nhớ và truyền miệng. Trong kho tàng dân gian ấy, có một câu ca dao nổi tiếng đã khái quát bốn điều dại dột mà người xưa từng cảnh báo:“Ở đời có bốn cái ngu: Làm mai, nhận nợ, gác cu, cầm chầu.”

Cái ngu “làm mai”

Từ xa xưa, ông bà ta đã xem việc "làm mai" là cái ngu đứng đầu trong bốn điều dại dột nhất ở đời. Khác với dịch vụ mai mối chuyên nghiệp ngày nay, làm mai trong dân gian đơn giản là người quen biết đứng ra giới thiệu đôi bên trai gái để nên duyên vợ chồng. Người làm mai thường không nhận được gì nhiều, ngoài chút trà nước, như một nghĩa tình giúp đỡ.

Thế nhưng, không phải mối mai nào cũng thành công. Nếu đôi trẻ sống hòa hợp, viên mãn thì người làm mai chẳng có gì phải lo. Nhưng nếu xảy ra mâu thuẫn, bất hòa, thì chính người đứng ra làm mai lại bị đổ lỗi, trách móc vì "giới thiệu không đúng", "nói không đủ", hoặc "che giấu khuyết điểm".

Thực tế, chẳng ai hiểu tường tận được nội tình hai bên gia đình để đảm bảo hôn nhân suôn sẻ. Vậy nên, không ít người làm mai đã trở thành cái "bia" để hai bên xả giận. Bởi thế, ông cha ta mới dặn: làm mai là dại, dễ chuốc phiền phức.

Ngày nay, việc kết đôi phần lớn là do đôi lứa chủ động tìm hiểu. Tuy nhiên, nếu ai còn muốn làm mai, thì vẫn nên cân nhắc kỹ càng và giữ vai trò trung lập để tránh vướng vào rắc rối không đáng có.

Cái ngu “lãnh nợ”

Đứng thứ hai trong “bốn cái ngu” chính là việc đứng ra nhận nợ, bảo lãnh cho người khác vay mượn. Về lý, nếu người vay trả nợ đầy đủ thì không sao. Nhưng trên thực tế, người cần vay thường là người đang gặp khó khăn, và khả năng trả nợ đúng hạn thường rất thấp.

Khi sự việc đổ bể, người cho vay sẽ truy bạn vì đã đứng ra cam kết, còn người vay có khi lại trách ngược bạn vì "làm phức tạp vấn đề", khiến bạn rơi vào thế kẹt. Mối quan hệ đôi bên dễ tan vỡ, vừa mất tiền, vừa mất tình cảm, lại còn bị mang tiếng không hay.

Vì vậy, ông bà xưa mới đúc kết: “lãnh nợ” là hành động dại dột, chỉ chuốc lấy thiệt thòi và đau đầu vào thân.

Cái ngu “Gác cu”

Từ xưa đến nay, "gác cu" – tức là chơi chim cu gáy – vẫn được xem là thú vui tao nhã, nhất là ở vùng nông thôn. Tuy chỉ là một hình thức giải trí, nhưng thú chơi này lại đòi hỏi rất nhiều thời gian, công sức và cả tiền bạc. Người chơi phải đầu tư chọn giống chim hay, chăm sóc, huấn luyện để có được một con chim mồi thuần thục, biết gọi chim rừng về.

Thế nhưng, công sức bỏ ra không phải lúc nào cũng được đền đáp. Có khi ngồi cả ngày giữa nắng gió mà chẳng bẫy được con chim nào. Tệ hơn nữa, con chim mồi quý giá có thể bay mất, mang theo bao công sức và kỳ vọng. Chính vì sự tốn kém và rủi ro như vậy, ông bà ta mới gọi đây là một trong "bốn cái ngu" – bỏ công vô ích mà chẳng thu được gì, đôi khi còn chuốc lấy buồn bực.

Cái ngu “Cầm chầu”

“Cầm chầu” là một vai trò đặc biệt trong các buổi hát ca trù hoặc hát ả đào xưa. Người cầm chầu ngồi bên trống chầu, dùng dùi đánh nhịp để ngắt câu, tán thưởng hoặc phê bình phần trình diễn của các ca nương, kép đàn. Nói cách khác, họ là người "cầm trịch" buổi diễn – vừa là giám khảo, vừa là người dẫn dắt cảm xúc của đêm hát.

Tuy nhiên, vị trí này cũng đầy rắc rối. Người cầm chầu thường phải tiêu tốn tiền bạc cho buổi hát, và nếu lời khen, chê không khéo léo, dễ gây mất lòng ca sĩ hoặc người khác trong hội. Một tiếng trống không đúng lúc có thể khiến không khí trở nên căng thẳng, mất vui. Vì vậy, cha ông ta mới bảo “cầm chầu” là một cái ngu – tưởng được thể hiện, ai ngờ lại dễ chuốc oán vào thân.