“Tứ bất tử” là tên gọi chung của bốn vị thánh bất tử trong tín ngưỡng Việt Nam. Tác giả Nguyễn Tuân, trong thiên truyện “Trên đỉnh non Tản” in trong tập “Vang bóng một thời”, có viết: “Bốn vị Tứ bất tử nơi thế giới u linh: thánh Tản Viên, Chử Đồng Tử, và Phù Đổng thiên vương, chúa Liễu Hạnh” có ảnh sâu sắc đến tín ngưỡng văn hóa tâm linh của dân tộc Việt Nam.
Trước hết, nói về con số bốn (tứ). Trong tư duy của người Việt, con số này mang tính ước lệ và có ý nghĩa lớn. Tứ (bốn) là một hằng số được dùng để khái quát về một phạm trù nào đó. Ví dụ: Tứ trấn, An Nam tứ đại tài, Tràng An tứ hổ, Sơn Tây tứ quý, Mỗ-La-Canh-Cót tứ danh hương v.v.. Có thể thấy rằng mọi cơ cấu giá trị vật chất tinh thần nhiều khi được bắt đầu bằng “bộ tứ”. Và việc chọn lấy 4, trong toàn thể của một tập hợp là chọn lấy những gì tiêu biểu nhất, độc đáo nhất và có tính thời đại. Từ bất tử cũng là một tập hợp như vậy.
Trong các vị thần được dân chúng Việt nam thờ phụng và đã được tôn lên hàng Thượng đẳng thần, có bốn vị được coi là Tứ bất tử. Các vị này , theo lời tục truyền và thần tích, đã không chết và đã về trời
Tứ bất tử là :
– Chử Đồng Tử
– Liễu Hạnh Công Chúa
– Tản Viên Sơn Thần
– Phù Đổng Thiên Vương
“… Người đời Thanh nói: Tản Viên Đại Vương đi từ biển lên núi, Phù Đổng Thiên Vương cưỡi ngựa bay lên không trung, Đồng tử nhà họ Chử gậy nón lên trời; Ninh Sơn (nay là Sài Sơn) Từ Đạo Hạnh in dấu vào đá để đầu thai. Ấy là An Nam Tứ bất tử vậy”
Chử Đồng Tử là người Chữ Xá, huyện Văn Giang tỉnh Bắc Ninh là con trai ông Chử Cù Vân thường được người ta tôn là Chử Đạo Tổ , Chữ Đồng Tử đã kết duyên với Tiên Dung Công Chúa , con gái Vua Hùng Vương, sự tích được kể rõ ràng trong Nam Hải Dị Nhân của Phan Kế Bính. Ngài là tượng trưng cho tình yêu, hôn nhân, và sự sung túc giàu có.
| Chử Đồng Tử gặp công chúa Tiên Dung |
Chử Đồng Tử đi vào tâm thức dân gian không chỉ là người con hiếu thảo, nhân ái, mà còn là biểu tượng của một chí hướng phát triển cộng đồng: mở mang khai phá đồng bằng trũng lầy thành cánh đồng tốt tươi, trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải và phát triển các ngành nghề khác, đặc biệt nghề buôn bán. Chử Đồng Tử và Tiên Dung đã mở một hướng mới cho sự phát triển dân tộc, tạo nên sự giao lưu giữa dân tộc và cộng đồng bên ngoài.
Liễu Hạnh Công Chúa là người làng Vân Cát , huyện vụ bản tỉnh Nam Định , ái nữ của Lê Thái Công. Bà là người văn hay chữ tốt đã được triều đình sắc phong Công Chúa. Bà tượng trưng cho cuộc sống tinh thần, phúc đức, sự thịnh vượng, văn thơ.
| Liễu Hạnh công chúa |
Trong tiềm thức của nhân dân, Liễu Hạnh là một vị thần, một biểu tượng của khát vọng tự giải phóng, nhất là phụ nữ muốn thoát khỏi sự ràng buộc của xã hội, của lễ giáo phong kiến, khát vọng vươn tới đạt được những ước vọng của hạnh phúc gia đình. Đó cũng là ý thức hệ nhân sinh của người dân Việt Nam đã được ký thác niềm tin vào biểu tượng người mẹ.
Phù Đồng Thiên Vương hay Thánh Gióng là người đánh giắc Ân về đời vua Hùng Vương thứ VI, người làng Phủ Đổng , huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Thánh Gióng tượng trưng cho tinh thần chống ngoại xâm và sức mạnh tuổi trẻ.
| Thánh Gióng |
Trong tâm thức của người dân đất Việt, Thánh Gióng là hào khí của bản hùng ca hoành tráng từ ngàn xưa vọng lại. Niềm tự hào, kính trọng về sức mạnh đoàn kết của dân tộc trong việc chống giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước. Bên cạnh đó, còn là bản tình ca tuyệt đẹp về tình mẫu tử, về trách nhiệm của mỗi con người đối với tổ quốc.
Tản Viên Sơn Thánh hay Sơn Tinh, là vị thần núi Tản Viên (Ba Vì), núi tổ của các núi nước Việt Nam. Tản Viên tượng trưng cho ước vọng chinh phục tự nhiên, chiến thắng thiên tai.
| Tản Viên Sơn Thánh |
Trong tâm thức dân gian của người Việt, Tản Viên là vị thánh biểu đạt cho những khả năng to lớn và vĩnh viễn của cộng đồng trong lao động sáng tạo ra nguồn của cải vô tận và trong chiến đấu chống thiên tai (lũ lụt) để bảo vệ cuộc sống chung. Tuy nhiên, đã có hai quan niệm và cách giải thích nguồn gốc của vị Thánh này.
Tín ngưỡng thờ “Tứ bất tử” là một nét sáng tạo độc đáo, riêng biệt thuần túy của người Việt Nam được kết tinh từ những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc trong suốt chiều dài lịch sử đấu tranh “dựng nước và giữ nước”, là một bộ phận không thể tách rời trong di sản văn hóa của dân tộc. Ngày nay, tín ngưỡng thờ “Tứ bất tử” tiếp tục làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân; đồng thời góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
| >Bí mật thế lực khổng lồ "hộ mạng" các đời Hoàng đế Trung Hoa (Khám phá) - (Phunutoday) - Bảo vệ Hoàng đế được coi là chuyện đại sự hàng đầu, để làm tốt công tác này, mỗi triều đại lại chọn cho mình cách thức và phương pháp khác nhau. |
| >Những mỹ nhân đẹp nhất đi qua cuộc đời Tào Tháo là ai? (Khám phá) - (Phunutoday) - Là một trí dũng kiệt xuất trong thời loạn Tam Quốc, mê giang sơn hơn say đắm mỹ nhân, nhưng không vì thế mà cuộc đời Tào Tháo thiếu vắng mỹ nhân. |
| >Cặp vợ chồng lên núi ẩn cư, sống như trong phim kiếm hiệp (Khám phá) - (Phunutoday) - Sáng luyện kiếm, tối thổi tiêu, cuộc sống thong dong tự tại, vô lo vô nghĩ… đó là cuộc sống của cặp vợ chồng này. |
Tác giả: Thu