Vì sao dân gian nói: “Thà lấy gái góa chứ không lấy phụ nữ bỏ chồng”?

Dân gian truyền miệng rằng “Thà lấy gái góa chứ không lấy phụ nữ bỏ chồng.” Câu nói này thoạt nghe tưởng chừng khắt khe, thậm chí có phần cổ hủ, nhưng khi tìm hiểu kỹ, ta sẽ thấy ẩn sau đó là cả một hệ thống tư tưởng về nhân cách, lòng chung thủy, cũng như kinh nghiệm thực tế trong hôn nhân và cuộc sống gia đình xưa.

1. Giải nghĩa câu nói dân gian

“Gái góa” là người phụ nữ có chồng nhưng chồng mất sớm, họ trở thành góa phụ.

“Phụ nữ bỏ chồng” là người phụ nữ đã từng có chồng nhưng chủ động hoặc bị chồng bỏ, ly hôn.

Người xưa nói “thà lấy gái góa” ý muốn khuyên rằng nếu phải chọn giữa hai người phụ nữ từng có chồng, thì nên lấy người chồng mất chứ không nên lấy người từng ly hôn. Nghe qua có vẻ bất công, nhưng ở góc nhìn xã hội xưa, nó phản ánh những tiêu chuẩn đạo đức và niềm tin về sự thủy chung, nết hạnh và cách ứng xử trong hôn nhân.

2. Nguồn gốc của quan niệm này

Ở xã hội phong kiến, hôn nhân được coi là mối quan hệ thiêng liêng do “trời định”, không chỉ giữa hai người mà còn là sự kết hợp giữa hai gia tộc. Việc người phụ nữ bỏ chồng hoặc bị bỏ được xem là điều không hay, vì nó đi ngược lại tư tưởng “phu xướng phụ tùy” – chồng bảo vợ nghe. Trong khi đó, người góa phụ thường được nhìn bằng ánh mắt cảm thông hơn: họ không chủ động chấm dứt hôn nhân, mà do số phận, do chồng mất sớm. Vì vậy, xã hội xưa thương cảm hơn là chê bai.

Cũng từ đó mà hình thành nên câu nói trên – thể hiện cách nhìn nhận của người xưa về đạo đức và số phận người phụ nữ trong quan hệ gia đình.

3. Gốc rễ tâm lý và đạo đức trong quan niệm

Câu nói này không chỉ phản ánh sự phân biệt, mà còn thể hiện niềm tin đạo đức của người xưa:

Thứ nhất, đề cao chữ “trinh tiết” và lòng chung thủy. Người xưa xem người phụ nữ thủy chung, dù chồng mất vẫn một lòng hướng về chồng, là biểu tượng của đức hạnh. Do đó, “gái góa” mà ở vậy không kết hôn được coi là người biết trước sau, có tình nghĩa hoặc kết hôn sau khi mãn tang chồng thì vẫn được xem là giữ tiết nghĩa.

Thứ hai, e ngại người từng ly hôn vì sợ bất hòa, khó chiều. Thời xưa, người phụ nữ chủ động ly hôn là chuyện hiếm. Nếu có, thường bị xem là “không cam chịu, không biết giữ chồng”, hoặc “nặng lời, thiếu nhẫn nhịn”. Những định kiến đó khiến người ta e dè khi nghĩ đến việc kết hôn với phụ nữ từng bỏ chồng. Nặng nề hơn thì thời trước, phụ nữ ly hôn hầu hết bị quy kết là không ra gì, bị chồng bỏ.

Thứ ba, yếu tố gia phong và tiếng tăm. Trong xã hội phong kiến, danh dự và thể diện gia đình được đặt lên hàng đầu. Cưới một người bị cho là “bỏ chồng” có thể khiến nhà chồng bị bàn tán, ảnh hưởng danh tiếng dòng họ. Trái lại, cưới “gái góa” lại được cho là “cứu giúp người gặp cảnh éo le”, thậm chí được xem là hành động nghĩa hiệp.

4. Góc nhìn thực tế: kinh nghiệm hôn nhân xưa

Dưới góc độ đời sống, câu nói cũng phản ánh kinh nghiệm sống của người đi trước. Người phụ nữ từng ly hôn thường có những vết thương lòng, có thể trở nên cảnh giác, khó tin tưởng hoặc khó hòa hợp trong mối quan hệ mới. Còn người góa phụ, do từng có cuộc sống hôn nhân hạnh phúc, lại thường biết vun vén, biết giữ gìn, nên dễ cảm thông và sống tình cảm hơn. Đây là kinh nghiệm đúc kết qua thực tế hôn nhân chứ không hẳn là định kiến tuyệt đối.

5. Nhìn từ góc độ bình đẳng hiện đại

Ngày nay, quan niệm “thà lấy gái góa chứ không lấy phụ nữ bỏ chồng” đã không còn phù hợp với xã hội hiện đại. Phụ nữ hiện nay có quyền tự quyết về hôn nhân, có quyền chọn người phù hợp với mình và ly hôn khi không còn hạnh phúc. Nếu nhìn bằng con mắt công bằng, gái góa hay phụ nữ ly hôn đều chỉ là những người từng có quá khứ, không ai xấu hay tốt hơn chỉ vì tình trạng hôn nhân. Điều quan trọng không phải là họ đã từng có chồng, mà là họ đối diện với quá khứ thế nào, và sống ra sao trong hiện tại.

Một người phụ nữ ly hôn có thể mạnh mẽ, độc lập, biết rõ mình cần gì, biết cách bảo vệ bản thân và hạnh phúc. Trong khi đó, người góa phụ nếu chưa sẵn sàng quên quá khứ, có thể vẫn đắm chìm trong đau thương, khó mở lòng. Mỗi người đều có ưu và khuyết điểm riêng, không thể đánh giá chỉ qua thân phận.

Câu nói “Thà lấy gái góa chứ không lấy phụ nữ bỏ chồng” phản ánh rõ nét lối suy nghĩ của xã hội xưa – đề cao đạo đức, sự thủy chung và vai trò người phụ nữ trong gia đình. Tuy nhiên, trong thời đại bình đẳng ngày nay, quan niệm này cần được nhìn nhận lại một cách công bằng và nhân văn hơn. Mỗi người phụ nữ đều có hoàn cảnh, câu chuyện và lựa chọn riêng. Dù là góa phụ hay người từng ly hôn, điều đáng quý nhất vẫn là tấm lòng, nhân cách và cách họ đối diện với cuộc sống. Hôn nhân hạnh phúc không nằm ở quá khứ của một người, mà ở sự bao dung, thấu hiểu và đồng hành trong hiện tại và tương lai.