Thừa nhận giá bán alumin giảm, trước thực tế càng làm càng lỗ, Vinacomin đang đề xuất Chính phủ cho giảm 2/3 số tiền đền bù giải phóng mặt bằng, giảm thuế, và các chi phí khác.
[links()]
Tại cuộc họp giao ban tháng do Bộ Công Thương tổ chức chiều 4/2, ông Nguyễn Mạnh Quân, Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng cho hay nhà máy alumin Tân Rai đã ra lò sản phẩm đầu tiên, nhưng do những trục trặc nhỏ nên đã có căn chỉnh và Chính phủ đã rà soát tính toán lại dự án Tân Rai.
Tính đến tháng 12/2012, tổng mức đầu tư dự án tăng 30% so với năm 2009 do chính sách thay đổi, tỷ giá, nguyên vật liệu tăng.
Giá bán thực tế của sản phẩm hiện nay vào khoảng 326,5 USD mỗi tấn (khoảng 7 triệu đồng/tấn), giảm đáng kể so với thời điểm khởi động dự án tháng 9/2009 (khi đó khoảng 365 USD). Do giá giảm nên có một số ý kiến cho rằng, dự án không hiệu quả và có mức độ rủi ro lớn.
Thời điểm tháng 10/2010, khi dự án mới bắt đầu, chính ông Lê Dương Quang, Thứ trưởng Bộ Công Thương kiêm Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Công nghiệp than - khoáng sản Việt Nam (Vinacomin, thời đó còn là TKV) từng vẽ ra một viễn cảnh rất tươi sáng khi dẫn chứng: “Hiện nay nhiều nước như Ả-rập, Nhật Bản, Trung Quốc… đều xin mua alumin từ khi dự án mới được triển khai. Chúng tôi đã tính đến phương án nhiều khả năng sẽ phải đấu giá vì nhu cầu quá lớn”. Giờ thì…
 |
| Sản xuất alumin tại Nhà máy Tân Rai. Ảnh: NLĐO. |
Lãnh đạo Vụ Công nghiệp nặng cho rằng, sau khi rà soát lại, Bộ Công Thương đồng tình với Vinacomin cần xem xét một số chính sách cho phù hợp như cơ chế đền bù. Cụ thể, bauxite là khai thác nông nên chỉ mất 2-3 năm sau, có thể trả lại đất để trồng trọt nhưng hiện lại đang áp cơ chế đền bù vĩnh viễn. Theo Vinacomin thì đền bù vĩnh viễn chỉ phù hợp với những khoáng sản khác trong phạm vi 30 năm chứ ko phù hợp với bauxite.
“Vinacomin đang đề xuất với Chính phủ chỉ đền bù hoa màu thiệt hại và thời gian khôi phục khoảng 2-3 năm, với số tiền 250 triệu đồng mỗi ha thay vì 800 triệu đồng đến 1 tỷ mỗi ha”, ông Quân nói.
Đấy là đề xuất của Vinacomin vào thời điểm này, khi các dự án bauxite đang càng làm càng lỗ, Vinacomin nghĩ ngay tới việc cắt giảm lợi ích của người dân, điều họ đáng được hưởng khi đã nhường đất, mất nhà, thậm chí nhường cả văn hóa cộng đồng truyền thống cho dự án.
Còn nhớ, thời điểm tháng 10/2010, khi thuyết phục người dân về tính khả thi của dự án này, Chủ tịch Vinacomin Lê Dương Quang từng tuyên bố rất vì cộng đồng rằng: “Chi phí này (đền bù đất tăng - PV) là mới tăng gần đây, nhưng giá bán alumina cũng đang tăng. Tôi không muốn nói đến một yếu tố khác là giá đền bù đất đai tăng là do chính sách theo Nghị định 69 của Chính phủ. Mà xét cho cùng thì dự án thiệt thòi nhưng dân được lợi. Chi phí vận tải tăng cũng thế, Vinacomin thiệt thì các doanh nghiệp vận tải lợi. Lợi ích tổng thể chưa chắc đã giảm”.
“Tôi cũng tin rằng người dân vùng dự án, những người đã mong chờ dự án từ lâu, đã hy vọng con em họ trở thành công nhân công nghiệp, sẽ rất thất vọng nếu phải dừng triển khai dự án”, ông Quang nói thêm, dù thực tế, những thanh niên được lựa chọn để đào tạo vào làm nhà máy đều là người Kinh, vì người dân tộc thiểu số ở đây hoặc không đủ sức khỏe, hoặc học chưa hết lớp 9 nên không đủ điều kiện.
Ngoài ra, để giảm chi phí, theo ông Quân, phí môi trường đang phải đóng lên tới 30.000 đồng mỗi tấn nguyên khai là chưa hợp lý. Vì vậy, Vinacomin đề xuất nộp phí 5.000 đồng mỗi tấn, tương đương với phí của than. Ngoài ra, thuế tài nguyên cũng đang được đề xuất cơ chế điều chỉnh trong giai đoạn thử nghiệm.
“Tại thời điểm thẩm định (tháng 10/2009 - PV) thì dự án có hiệu quả, nhưng hiện dự án Nhân Cơ cũng như Tân Rai có rủi ro lớn. Vinacomin sẽ phải hoàn chỉnh tính toán nốt hiệu quả kinh tế xã hội. Chính phủ sẽ sẽ có cuộc họp chuyên về hiệu quả kinh tế của Tân Rai và Nhân Cơ để có quyết định và điều chỉnh thích hợp”, ông Quân cho biết.
Khi làm dự án, Vinacomin luôn tin rằng, đây là nguồn lực chính để phát triển kinh tế xã hội trung và dài hạn, sẽ làm thay đổi Đắk Nông từ một tỉnh nghèo thành một tỉnh công nghiệp hiện đại và giàu có trong tương lai…
- P.V (tổng hợp)
