Càn Long dùng lì xì chọn thái tử: Số phận hoàng tử duy nhất không được nhận ra sao

Ái Tân Giác La Hoằng Lịch, sinh năm 1711, là tên thật của Càn Long, người kế vị hoàng đế Ung Chính. Dù chỉ là con thứ và mẹ ông ban đầu không được lập làm hoàng hậu, Càn Long vẫn được chọn làm người kế vị. Hoàng đế Ung Chính, sau khi trải qua cuộc tranh giành quyền lực khốc liệt với các anh em của mình, đã quyết định viết chỉ dụ truyền ngôi và cất nó vào một chiếc hộp, giấu sau tấm biển "chính đại quang minh" trên ngai vàng ở Càn Thanh cung để tránh tái diễn sự kiện "Cửu tử đoạt đích".

Càn Long luôn trăn trở về việc lập thái tử, một phần do áp lực từ các quan đại thần, những người liên tục thúc giục ông sớm chọn người kế vị để họ có thể chọn phe cánh và mưu cầu lợi ích cá nhân. Để đối phó với tình trạng này, Càn Long đã nghĩ ra một biện pháp khéo léo để không ai có thể đoán được ý định của mình.

Càn Long sử dụng bao lì xì để xác định thái tử

Càn Long có hơn 40 người vợ, nhưng chỉ sinh được 17 hoàng tử và 10 công chúa. Trong số 17 hoàng tử, có 7 người đã qua đời trước khi tròn 10 tuổi do bệnh nặng, bao gồm Vĩnh Liễn, Vĩnh Tông, Vĩnh Tinh, Vĩnh Lộ và 3 người khác chết yểu. Hai hoàng tử Vĩnh Thành và Vĩnh Dung được Càn Long cho làm con nuôi của anh em họ.

Ba hoàng tử Vĩnh Hoàng, Vĩnh Chương, và Vĩnh Kỳ sau đó cũng lần lượt qua đời, khiến Càn Long chỉ còn lại 5 hoàng tử để lựa chọn người kế vị.

Học từ bài học của ông nội, Càn Long rất cảnh giác để tránh bi kịch tranh giành ngôi vị. Ông đã tuyên bố trước mặt các quan đại thần rằng khi ông trị vì đủ 60 năm, ông sẽ chọn thái tử.

Sau nhiều năm, vào dịp Tết Nguyên đán năm ấy, Càn Long theo thông lệ mời con cháu đến dự bữa cơm tất niên và đón giao thừa cùng nhau. Khi mọi người đã có mặt đầy đủ, Càn Long bắt đầu phát bao lì xì. Mỗi phong bao đỏ đều có ghi sẵn tên của từng người. Tuy nhiên, Thập ngũ a ca Vĩnh Diễm là người duy nhất không nhận được lì xì.

Mọi người xung quanh bắt đầu xì xào, chỉ trỏ và bàn tán không ngớt. Vĩnh Diễm cảm thấy buồn bã vì sự việc này.

Ngay lập tức, Càn Long lên tiếng giải thích: "Vĩnh Diễm, lý do ta không lì xì cho con là bởi vì cả thiên hạ này đều sẽ thuộc về con, con cần gì chút tiền đó nữa?" Câu nói này chính là lời tuyên bố rằng ông đã chọn Vĩnh Diễm làm người kế vị của mình.

Ngay khi lời này vừa thốt ra, các quan đại thần đã lập tức phản đối. Họ lý luận rằng Vĩnh Diễm không phải con trưởng, hơn nữa, mẹ của Vĩnh Diễm là Lệnh Ý Hoàng quý phi có xuất thân từ nô tì, vì vậy Thập ngũ a ca không xứng đáng làm Thái tử.

Dù gặp phải sự phản đối, Càn Long vẫn kiên quyết không thay đổi quyết định của mình. Vĩnh Diễm sau đó lên ngôi, lấy niên hiệu là Gia Khánh, và được biết đến với tên gọi Gia Khánh đế.

Theo các nhà sử học, có hai lý do chính khiến Càn Long chọn Vĩnh Diễm làm người kế vị.

Thứ nhất, sự lựa chọn bị giới hạn. Trong số 5 hoàng tử còn lại, Thập thất a ca quá nhỏ để đảm nhiệm vai trò trữ quân.

Vĩnh Tuyền, người lớn tuổi nhất, nổi tiếng tinh thông về thư họa nhưng lại có tính cách hời hợt, cẩu thả, phóng túng và say mê tửu sắc. Vĩnh Lân thì từ nhỏ đã không thích học hành, tính tình bồng bột, hấp tấp, hành vi bất nhã và không có khát vọng làm hoàng đế.

Vĩnh Tinh tuy giỏi thư pháp nhưng bản tính keo kiệt, bủn xỉn. Vĩnh Cơ tuy tài trí hơn người nhưng là con của Kế Hoàng hậu – người không được Càn Long yêu quý. Vì vậy, Vĩnh Diễm, với tính cách hướng nội, thật thà và coi trọng nhân hiếu, là người phù hợp nhất để Càn Long lựa chọn.

Thứ hai, Càn Long không muốn từ bỏ quyền lực thực sự. Dù bên ngoài ông tuyên bố tự nguyện thoái vị và trở thành thái thượng hoàng, nhưng thực chất, trong 3 năm sau khi thoái vị, ông vẫn nắm chặt quyền lực của triều Thanh.

Trong thời gian này, dù Vĩnh Diễm là hoàng đế, nhưng chỉ được phép quản lý các công việc nhỏ. Những quyết định quan trọng vẫn phải thông qua ý kiến của Càn Long. Điều này được thể hiện rõ trong chiếu chỉ thoái vị của ông: "Trẫm tuy thoái vị nhưng những việc quân cơ quan trọng của triều đình thì vẫn cần phải đến hỏi ý kiến của Trẫm."

Số phận của người kế vị Càn Long

Ba năm sau khi trở thành thái thượng hoàng, Càn Long qua đời, và lúc này Gia Khánh mới thực sự nắm quyền lực.

Ngay sau đó, ông đã xử tử Hòa Thân – một đại quan tham nhũng trong triều đình. Gia Khánh đế đã thực hiện một cuộc cải cách quy mô lớn, nhằm khôi phục lại triều Thanh sau thời gian dài bị lũng đoạn bởi Hòa Thân và chống lại nạn buôn thuốc phiện ở Trung Hoa. Đồng thời, ông cũng thẳng tay đàn áp các cuộc khởi nghĩa nông dân.

Mặc dù đã nỗ lực hết sức, nhưng dưới thời Gia Khánh, xã hội vẫn đối mặt với nhiều mâu thuẫn gay gắt, tham nhũng lan tràn, khởi nghĩa diễn ra khắp nơi và nha phiến vẫn tiếp tục xâm nhập vào Trung Quốc.

Gia Khánh đế đã bị ám sát hai lần vào các năm 1803 và 1813 bởi các thành viên của hoàng tộc nhà Thanh. Những hoàng tử tham gia vào các nỗ lực thí nghịch trong thời ông trị vì đều bị xử tử, và hàng trăm thành viên khác của hoàng gia bị lưu đày.

Năm Gia Khánh thứ 24 (1820), vào ngày 25 tháng 7 (tức ngày 2 tháng 9 dương lịch), Gia Khánh đế băng hà tại Hành cung Nhiệt Hà.

Tác giả: Trần Thu Thủy