Đặc sản Ninh Bình ‘gây lú’: Nghe tên tưởng dở, ăn vào ‘ấm bụng’ cả mùa đông

Ngoài những đặc sản đã nổi tiếng từ lâu như thịt dê và cơm cháy, Ninh Bình còn sở hữu một số món ăn độc đáo được người dân địa phương yêu thích, trong đó có cá kho gáo.

Khi nghe đến tên gọi của món ăn này, nhiều người có thể nghĩ nhầm rằng gáo (một dụng cụ múc nước) được sử dụng để kho cá, tương tự như cách kho cá bằng niêu đất.

Tuy nhiên, thực chất đây là món cá kho được chế biến cùng với quả gáo, một loại trái cây đặc trưng của Ninh Bình và một số tỉnh miền Tây.

Tại Ninh Bình, loại cây này chủ yếu phát triển ở vùng ven suối hoặc dưới chân đồi, gần những hang đá. Theo lời kể của người dân địa phương, quả gáo có hình dáng tương tự như chôm chôm, với vị chua và một chút chát.

Khi kho cá, bạn có thể lựa chọn giữa gáo chín và gáo xanh. Gáo chín có màu vàng đậm và vị chua nhẹ nhàng, trong khi gáo xanh lại mang hương vị chua chát khá giống với quả sung.

Chị Nguyễn Hồng Thu Trang, một chuyên gia trong lĩnh vực du lịch ở Ninh Bình, đã có dịp khám phá và thưởng thức món cá kho gáo độc đáo.

Theo chia sẻ của chị, để chế biến món cá kho gáo đạt tiêu chuẩn thơm ngon, người dân Ninh Bình thường lựa chọn cá rô đồng hoặc cá quả. Những con cá được chọn phải còn tươi sống, sau đó sẽ được làm sạch và cắt khúc hoặc giữ nguyên con tùy theo sở thích.

Còn với quả gáo, người ta thường bổ hoặc thái thành từng miếng nhỏ và ngâm ngay vào chậu nước để tránh tình trạng bị thâm.

Để tăng thêm độ béo ngậy, mọng nước cho món cá kho, thường thì người ta sẽ thêm thịt ba chỉ. Tùy vào khẩu vị của từng gia đình, cách tẩm ướp và nêm nếm cho cá và thịt có thể khác nhau, nhưng các loại gia vị như hạt tiêu, nước mắm và nước hàng luôn là những thành phần không thể thiếu.

Thêm vào đó, trước khi tiến hành kho cá, người dân nơi đây thường đặt một lớp gừng, sả, riềng ở đáy nồi. Phương pháp này không chỉ giúp thịt, cá thấm đượm hương thơm mà còn hạn chế tình trạng cháy nếu nước bị cạn.

Đặc biệt, quả gáo thường được xếp lên trên cùng để dễ chín nhừ, đồng thời đảm bảo rằng hương vị chua, chát nhẹ từ gáo sẽ thấm đều xuống các nguyên liệu bên dưới.

"Cá kho luôn đạt hương vị tuyệt vời nhất khi được chế biến trong những chiếc nồi đất hoặc niêu đất, và được nấu bằng bếp củi trong nhiều giờ đồng hồ. Khi hoàn thành, cá sẽ có màu sắc hấp dẫn, thịt cá thì săn chắc, mềm mại và tỏa ra hương thơm quyến rũ.

Món cá kho này thực sự tuyệt vời khi thưởng thức cùng với cơm nóng, đặc biệt là trong những ngày đông lạnh giá. Gáo kho cá có vị bùi bùi, chát chát, tương tự như vị của quả sung, và nét đặc biệt là giúp khử hoàn toàn mùi tanh của cá", chị Trang chia sẻ.

Ngoài việc sử dụng kho cá, quả gáo còn được khai thác làm nguyên liệu cho món canh chua, thay thế cho những loại trái cây có vị chua như me hay sấu.

Thêm vào đó, quả gáo chín được chấm với muối ớt cũng là một món ăn vặt thú vị mà trẻ em và thanh thiếu niên ở Ninh Bình rất ưa chuộng.

Tác giả: Trần Thu Thủy