Đột phá y học: Phát hiện “chìa khóa vàng” giúp ngăn ung thư di căn ngay từ giai đoạn đầu

Phát hiện cơ chế mới mở đường ngăn chặn ung thư di căn

Một nghiên cứu đăng tải trên Nature Communications vừa tiết lộ cơ chế đặc biệt giúp các tế bào ung thư tăng cường sản xuất năng lượng khi chịu áp lực cơ học. Cụ thể, khi bị “ép chặt”, các tế bào này kích hoạt mạnh mẽ quá trình tạo năng lượng, cho phép chúng sửa chữa tổn thương DNA, thích nghi với môi trường khắc nghiệt và thậm chí di chuyển qua mô, xâm nhập vào mạch máu — những bước quan trọng trong quá trình di căn.

Các nhà khoa học cho rằng, nếu có thể vô hiệu hóa cơ chế này, việc ngăn chặn ung thư di căn ngay từ giai đoạn đầu hoàn toàn khả thi.

Theo SciTech Daily, nhóm nghiên cứu thuộc Trung tâm Điều tiết Bộ gen (CRG – Tây Ban Nha) đã phát hiện hiện tượng này bằng kính hiển vi chuyên dụng, nén tế bào xuống còn khoảng 3 micron (tương đương 1/30 đường kính sợi tóc người). Ngay sau khi bị nén, ti thể – “nhà máy năng lượng” của tế bào – di chuyển về phía nhân và giải phóng thêm ATP, nguồn năng lượng chính giúp tế bào duy trì hoạt động.

Tiến sĩ Sara Sdelci, đồng tác giả nghiên cứu, ví von: “Ti thể không chỉ là nguồn cung năng lượng tĩnh, mà giống như đội phản ứng nhanh, lập tức kích hoạt khi tế bào gặp tình huống khẩn cấp.”

Cơ hội mở ra trong điều trị ung thư

Trong quá trình thí nghiệm, nhóm nghiên cứu nhận thấy các ti thể bao quanh nhân tế bào, tạo thành cấu trúc khép kín gọi là NAM (Nuclear-Associated Mitochondria). NAM hoạt động như một “trạm năng lượng đặc biệt” giúp tế bào ung thư sản xuất ATP nhanh hơn, từ đó chịu được áp lực cơ học và duy trì khả năng sống sót.

Các tế bào không có cấu trúc NAM sẽ ngừng phân chia sớm, trong khi các tế bào sở hữu NAM lại có thể sửa chữa DNA và tiếp tục nhân lên nhanh chóng. Khi phân tích mẫu sinh thiết từ 17 bệnh nhân ung thư vú, nhóm chuyên gia phát hiện tần suất xuất hiện NAM cao hơn rõ rệt ở phần khối u xâm lấn – cho thấy mối liên hệ trực tiếp giữa NAM và khả năng di căn.

Đáng chú ý, khi các nhà khoa học sử dụng thuốc thử nghiệm latrunculin A để ngăn chặn quá trình hình thành NAM, tế bào ung thư mất khả năng tăng cường năng lượng và dừng di chuyển.

Phát hiện này mở ra triển vọng phát triển phương pháp điều trị hoàn toàn mới – tập trung vào việc phá vỡ quá trình hình thành NAM, qua đó “chặn đứng” ung thư ngay từ giai đoạn đầu, trước khi chúng có cơ hội di căn.