Tôm – Món ăn “vàng” cho sức khỏe nhưng không phải ai cũng hợp
Trong 100g tôm tươi có đến hơn 20g protein, nhiều axit amin, vitamin nhóm B, D, E cùng các khoáng chất như kẽm, đồng, phốt pho và đặc biệt là canxi – gấp 5 lần cá thông thường. Ăn tôm đều đặn giúp xương chắc khỏe, tăng cường trí não, cải thiện tim mạch và hỗ trợ giảm cân hiệu quả.
Theo Đông y, tôm có vị ngọt, tính ôn, tác dụng bổ thận tráng dương, tăng cường sinh lực. Người suy nhược cơ thể, mới ốm dậy, trẻ nhỏ còi xương hay người cao tuổi bị loãng xương đều được khuyên bổ sung tôm trong khẩu phần.
Tuy nhiên, trong thực tế, “thuốc bổ cũng có độc nếu dùng sai người”. Một số nhóm người có cơ địa đặc biệt hoặc mắc bệnh lý nền khi ăn tôm lại khiến bệnh nặng thêm, gây dị ứng, đầy bụng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
1. Người bị dị ứng hải sản – Ăn tôm dễ sốc phản vệ
Đây là nhóm tuyệt đối không nên ăn tôm, dù chỉ một lượng nhỏ. Tôm chứa một loại protein gọi là tropomyosin, đây chính là nguyên nhân gây ra phản ứng dị ứng ở nhiều người. Khi cơ thể nhận diện protein này như một “chất lạ”, hệ miễn dịch sẽ phóng thích histamin và hàng loạt phản ứng viêm, dẫn đến các biểu hiện như:
-
Ngứa, nổi mề đay, đỏ da, sưng môi, sưng mắt
-
Khó thở, tức ngực, nôn ói, đau bụng dữ dội
-
Trường hợp nặng có thể sốc phản vệ, tụt huyết áp, nguy hiểm đến tính mạng nếu không cấp cứu kịp thời.
Nhiều người chủ quan cho rằng chỉ “ăn một ít chắc không sao”, nhưng với cơ địa nhạy cảm, chỉ cần một con tôm nhỏ cũng đủ khiến dị ứng bùng phát. Đặc biệt, những người từng bị nổi mẩn khi ăn hải sản hoặc có tiền sử dị ứng với cua, cá biển, sò... càng nên tránh xa tôm.
Lời khuyên: Nếu nghi ngờ bản thân bị dị ứng tôm, hãy đi khám dị ứng – miễn dịch lâm sàng để làm xét nghiệm cụ thể. Khi chế biến món ăn, tránh để tôm tiếp xúc chung với thực phẩm khác, vì chỉ cần lẫn một lượng nhỏ protein tôm cũng có thể gây phản ứng.
2. Người đang bị cảm, ho, viêm họng – Ăn tôm khiến bệnh dai dẳng hơn
Trong Đông y, tôm thuộc nhóm thực phẩm “phát phong”, tức là dễ sinh ra ngứa ngáy, kích ứng và làm tăng tiết dịch. Với người đang bị ho, cảm lạnh, viêm họng, viêm phế quản, việc ăn tôm sẽ khiến đờm nhiều hơn, cổ họng ngứa rát hơn và cơn ho kéo dài không dứt.
Đặc biệt, vỏ tôm chứa chitin – một hợp chất có thể kích thích niêm mạc họng, làm tăng phản ứng viêm. Khi ăn tôm trong lúc đang ốm, hệ miễn dịch vốn đang yếu sẽ phản ứng mạnh hơn với chất này, khiến bệnh lâu khỏi, thậm chí trở nặng.
Ngoài ra, người bị hen suyễn hoặc viêm mũi dị ứng cũng nên tránh tôm trong giai đoạn bệnh đang tiến triển, vì chất đạm trong tôm có thể kích ứng đường hô hấp, gây co thắt phế quản.
Lời khuyên: Khi bị ho hay cảm lạnh, nên tạm ngưng ăn tôm, thay vào đó bổ sung thực phẩm nhẹ, dễ tiêu như cháo gạo lứt, cá hấp, rau xanh. Sau khi khỏi hoàn toàn, có thể ăn tôm trở lại nhưng cần nấu chín kỹ và ăn lượng vừa phải.
3. Người bị gút, thừa axit uric – Tôm khiến đau khớp thêm nặng
Tôm là thực phẩm giàu purin, khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành axit uric – nguyên nhân chính gây ra bệnh gút. Với người đang bị gút hoặc có nguy cơ cao, ăn tôm thường xuyên sẽ khiến nồng độ axit uric trong máu tăng nhanh, các tinh thể urat lắng đọng ở khớp gây sưng, nóng, đau dữ dội.
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, 100g tôm chứa khoảng 150mg purin – mức khá cao so với ngưỡng cho phép đối với người mắc bệnh gút (chỉ nên dưới 100mg/ngày). Vì vậy, người bị gút nên tránh tôm, cua, sò, ốc, thay vào đó nên ăn cá nạc, thịt trắng hoặc đạm thực vật.
Bên cạnh đó, việc ăn tôm cùng rượu bia càng nguy hiểm hơn, vì cồn làm giảm khả năng đào thải axit uric qua thận, khiến bệnh tiến triển nhanh. Nhiều người chủ quan “ăn một bữa hải sản thôi không sao”, nhưng chỉ sau 1-2 ngày đã xuất hiện cơn đau khớp dữ dội, sưng tấy ở ngón chân hoặc bàn tay.
Lời khuyên: Người bị gút nên kiêng hoàn toàn tôm trong giai đoạn cấp. Khi bệnh đã ổn định, có thể ăn với lượng nhỏ (1-2 con tôm nhỏ/tuần), nhưng cần uống nhiều nước và tránh ăn cùng đồ chiên rán, rượu bia.
Một số lưu ý khi ăn tôm để hấp thu dinh dưỡng tốt nhất
Ngay cả người khỏe mạnh cũng cần ăn tôm đúng cách để tránh rước bệnh. Dưới đây là những lưu ý quan trọng:
-
Không ăn tôm sống hoặc tái: Tôm sống có thể chứa ký sinh trùng và vi khuẩn Vibrio gây ngộ độc thực phẩm. Hãy luôn nấu chín kỹ trước khi ăn.
-
Không uống vitamin C ngay sau khi ăn tôm: Kết hợp tôm với vitamin C liều cao có thể tạo ra hợp chất độc arsen trioxide, gây buồn nôn, tiêu chảy, thậm chí ngộ độc nặng.
-
Không ăn tôm cùng thực phẩm giàu canxi khác: Như sữa, phô mai hoặc viên bổ sung canxi, vì sẽ gây dư thừa canxi, khiến cơ thể khó hấp thu các chất khác.
-
Không bỏ phần vỏ và chân tôm ở trẻ nhỏ: Dù chứa nhiều canxi, nhưng vỏ tôm rất cứng, trẻ nhỏ ăn dễ nghẹn hoặc khó tiêu. Canxi thực sự nằm ở thịt tôm chứ không phải vỏ.
Tôm vẫn là món ngon – nếu bạn ăn đúng cách và đúng người
Không thể phủ nhận, tôm là thực phẩm quý, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Người bình thường có thể ăn 2–3 lần/tuần, mỗi lần khoảng 100–150g là hợp lý. Tuy nhiên, với 3 nhóm người kể trên – dị ứng hải sản, đang bị cảm ho, và người mắc gút, ăn tôm chẳng khác nào “đổ dầu vào lửa”.
Thay vì cố “ăn cho bổ”, hãy hiểu cơ thể mình cần gì, tránh gì. Chỉ khi biết chọn thực phẩm phù hợp với thể trạng, bạn mới thật sự tận hưởng được giá trị dinh dưỡng mà không lo “bổ quá hóa hại”.
