Gần gũi với thiên nhiên: Cách đơn giản để xua tan căng thẳng, lo âu

Chúng ta phụ thuộc vào sự đa dạng của động vật, thực vật và vi khuẩn để duy trì một môi trường sống khỏe mạnh. Các nghiên cứu đã chứng minh sự ảnh hưởng tích cực của hệ sinh thái đa dạng lên tâm trạng và sức khỏe tâm thần của con người.

Thật không may, trong khoảng thời gian bạn đọc bài viết này, có khả năng một loài sinh vật trên Trái Đất này đã bị tuyệt chủng mãi mãi.

Lợi ích về sức khỏe tâm thần từ không gian đa dạng sinh học

Andrea Mechelli, chuyên gia về sức khỏe tâm thần và can thiệp sớm tại King's College London, đã đề cập đến kết quả nghiên cứu mà ông cùng đội ngũ của mình thực hiện, cho thấy sự quan trọng của đa dạng sinh học trong việc duy trì và cải thiện sức khỏe tâm thần cho con người.

Các công trình nghiên cứu đã xác nhận rằng sự gần gũi với thiên nhiên có tác động tích cực lên tâm lý con người, nhất là với những người cư trú tại đô thị. Chẳng hạn, những người sống ở thành phố nhưng có cơ hội tiếp xúc thường xuyên với các khu vực xanh tự nhiên có tỉ lệ mắc các bệnh rối loạn tâm thần thông dụng như trầm cảm và lo âu thấp hơn tới 71%.

Tuy nhiên, đa số các nghiên cứu trước đây chưa đánh giá đầy đủ mức độ mà những lợi ích sức khỏe tâm thần phụ thuộc vào sự đa dạng của thiên nhiên. Để khám phá điều này, nhóm nghiên cứu do giáo sư Mechelli dẫn đầu đã nghiên cứu liệu rằng một môi trường phong phú với các yếu tố tự nhiên như cây xanh, thảm thực vật, dòng sông và đời sống động vật hoang dã có tác động tích cực hơn đến sức khỏe tâm thần so với môi trường tự nhiên kém đa dạng không.

Trong khoảng thời gian từ tháng Tư năm 2018 cho tới tháng Chín năm 2023, nhóm nghiên cứu đã tiến hành thu thập dữ liệu sử dụng ứng dụng Urban Mind, công cụ này đánh giá những trải nghiệm cá nhân liên quan đến cuộc sống đô thị và vùng nông thôn. Tổng cộng đã có 1.998 người tham gia, cung cấp khoảng 41.000 phản hồi đánh giá về môi trường sống xung quanh họ cũng như tình trạng sức khỏe tâm thần của mình theo từng thời điểm trong ngày.

Kết quả từ nghiên cứu cho thấy các khu vực xanh với sự phong phú của thiên nhiên mang lại lợi ích đáng kể cho sức khỏe tâm thần so với những không gian thiếu sự đa dạng sinh học. Người tham gia nghiên cứu báo cáo rằng khoảng một phần tư của những tác động tích cực này có liên quan trực tiếp đến độ đa dạng của thiên nhiên. Họ còn chỉ ra rằng những lợi ích sức khỏe tâm thần này có thể duy trì lên đến 8 giờ sau khi tiếp xúc với môi trường tự nhiên.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tăng cường và bảo tồn đa dạng sinh học trong không gian tự nhiên có thể cải thiện đáng kể sức khỏe tinh thần. Điều này đồng nghĩa với việc chú trọng ít hơn vào những khu vực xanh có quản lý nghiêm ngặt như sân vườn và công viên với bãi cỏ cắt tỉa gọn gàng, nơi thường thiếu sự phong phú về sinh học.

Thay vì chú trọng vào các khu vườn và công viên cắt tỉa cẩn thận, chúng ta nên quay về với những cảnh quan tự nhiên hơn như đồng cỏ hoang và các dòng sông, nơi cung cấp môi trường sống phong phú hơn cho đa dạng các loài động và thực vật.

Kết quả này góp phần vào bằng chứng từ nhiều nghiên cứu khác, chứng minh rằng một môi trường tự nhiên đa dạng có ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe tinh thần.

Một nghiên cứu mới đây với sự tham gia của 15.000 gia đình đã phát hiện ra rằng những người sống gần các khu vực tự nhiên đầy đủ đa dạng sinh học, bao gồm đa dạng các loài thực vật và chim chóc, báo cáo mức độ thấp hơn của các vấn đề sức khỏe tâm thần. Điều này vẫn đúng ngay cả khi đã xem xét đến những khác biệt về mặt kinh tế và xã hội giữa các cá nhân tham gia khảo sát.

Chỉ cần tiếp xúc ngắn cũng hưởng lợi

Theo nghiên cứu của Giáo sư Andrea Mechelli và đồng nghiệp, để hưởng lợi về mặt sức khỏe tâm thần từ không gian xanh, không cần thiết phải có sự gần gũi lâu dài với một môi trường tự nhiên đa dạng. Thậm chí những tương tác ngắn ngủi và tình cờ hằng ngày với thiên nhiên cũng có thể mang lại lợi ích tương tự.

Thiên nhiên, với sự phong phú về đa dạng sinh học, cung cấp nhiều lợi ích cho tâm trạng và sức khỏe tinh thần. Sự đa dạng này tạo ra sự kích thích đa dạng cho các giác quan, giúp cải thiện khả năng tập trung, giảm stress tinh thần và hỗ trợ khôi phục các chức năng nhận thức như khả năng ghi nhớ và sự chú ý.

Thêm vào đó, những người có cuộc sống gần gũi với thiên nhiên thường xuyên dành thời gian cho việc vận động thể chất hoặc các hoạt động xã hội ngoại khóa. Cả hai hình thức này đều là những yếu tố kích thích sản sinh endorphin và các hormone khác có lợi cho việc nâng cao tinh thần.

Sự phong phú của thiên nhiên không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm và cân bằng nhiệt độ môi trường mà còn đóng một vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa các bệnh mãn tính về hô hấp như dị ứng và bệnh hen. Hơn nữa, nó còn giúp giảm stress và tăng cường sức khỏe tâm thần.

Chắc chắn, sự đa dạng của các loài sinh vật không chỉ cần thiết cho sự thịnh vượng của hành tinh chúng ta mà còn có tác động tích cực đến tinh thần con người. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, sự phong phú về sinh học cần được coi là một thành phần cơ bản của hạ tầng cần thiết tại các đô thị.

Tác giả: Trần Thu Thủy