Loại cây gắn liền với truyền thuyết về phượng hoàng và câu chuyện trồng cây này ở hoàng thành Huế

Truyền thuyết trồng ngô đồng dẫn phượng hoàng tới

Loài cây nhắc tới ở đây có tên là ngô đồng. Dân gian có câu hát "Cây ngô đồng không trồng mà mọc". Loài cây ngô đồng này là ngô đồng thân gỗ, cao lớn, có thể thành cây cổ thụ. 

Trong truyền thuyết phương Đông có câu trồng ngô đồng dẫn phượng hoàng tới. Phượng hoàng là loài linh vật không có thật. Phượng hoàng được cả phương Đông và phương Tây cho là loài linh vật quý biểu trưng cho quyền lực, sức sống mãnh liệt. Trong truyền thuyết, phượng hoàng chỉ đến đậu trên ngọn cây ngô đồng. Truyền thuyết kể rằng vua Phục Hy có lần thấy tinh hoa của năm vì sao rơi xuống cây ngô đòng và chim phượng hoàng liền đến đó đậu. Cây ngô đồng được cho là loại cây thiêng và quý là như vậy. Người ta còn tin rằng gỗ cây ngô đồng làm đàn sẽ tạo ra tiếng đàn thanh trong như tiếng đàn của Bá Nha- Chung Tử Kỳ khi đàn lên có thể khiến hổ nín tiếng gầm, vượn nín tiếng hú. 

Ở Việt Nam cũng có truyền thuyết cây ngô đồng núi Tản. Chuyện kể rằng từ thời Hồng Bàng, một người lên núi Tản Viên chặt cây đưa về nuôi mẹ. Khi chặt xong gọi người lên đưa về thì thấy cây lại hồi sinh như chưa từng bị đốn hạ. Anh này thấy lạ nên chặt lần nữa rồi nấp quan sát. Một ông lão tóc trắng đến gần cây, miệng nhẩm thần chú, cây thiêng đang sõng soài trên đất lại về liền gốc như cũ. Anh thanh niên chạy ra hỏi, thì công cụ tóc trắng nói:  “Ta chính là Sơn Tinh đại thần, vốn là Thái Bạch Thần Tinh Tử Vi thiên tướng, tức Thái Bạch Kim Tinh, vâng lệnh đức Ngọc đế xuống cai quản nước Nam. Cây đại thụ này là cây Ngô Đồng, cây gỗ đứng đầu trong các loại gỗ quý ở núi Tản trời Nam này, là nơi Phượng đậu cất cao tiếng gáy báo hiệu Thánh đế ra đời, đem lại buổi thái bình thịnh trị, sao có thể để ngươi chặt đi được”. 

Chính vì thế nên cây ngô đồng trở thành loài cây gắn liền với vua chúa,phú quý giàu sang. 

Ngô đồng trồng ở kinh thành Huế

Những cây ngô đồng được trồng ở Đại Nội Huế từ thời vua Minh Mạng. Thời đó người ta phát hiện ra ở rừng núi Việt Nam có nhiều cây ngô đồng. Cây ngô đồng trồng ở thời Minh Mạng là quà tặng từ Quàng Đông về, trồng ở hai bên góc điện Cần Chánh.

Vua đã sai người mang lá đi tìm thì biết cây mọc nhiều ở miền núi, tìm được thì lại mang về trồng ở góc điện. 

Cây ngô đồng nở hoa màu tím hồng rất đẹp. Nếu bên Trung Quốc, ngô đồng rụng lá trổ hoa vào mùa thu thì ở Việt Nam, ngô đồng lại nở vào cuối xuân sang hè. 

Ngô đồng nở hoa tím hồng làm tôn lên vẻ đẹp thơ mộng của cung đình Huế. Những cây ngô đồng trong Đại Nội huế bây giờ hàng năm nở hoa lại khiến nhiều người yêu thích tới thưởng thức ngắm nhìn. Thời vua Minh Mạng, hoa ngô đồng còn được in dấu lên Cửu Đỉnh để ngụ ý loài cây này có rất nhiều ở nước Việt Nam không riêng gì ở Trung Quốc. Điều đó cũng mang rất nhiều ẩn ý về lòng tự hào dân tộc. 

Ngày nay Huế cũng đã cho trồng nhiều cây ngô đồng để tạo ra đặc trưng cho thành phố du lịch này. Ngô đồng còn được thấy nở nhiều ở dãy Trung Trường Sơn, từ Đông Giang - Tây Giang (Quảng Nam) cho đến Đakrông (Quảng Trị). Nhiều người đặt ra thắc mắc liệu những cây ngô đồng còn trong Đại Nội, Huế là cây ngô đồng đưa từ Quảng Đông Trung Quốc về hay là ngô đồng tìm được ở miền núi Việt Nam đưa về? Thật khó để có thể kết luận nhưng nhiều người tin rằng những cây ngô đồng trong Đại Nội Huế là cây xuất xứ trời Nam.

Người xưa nói trồng ngô đồng chờ phượng hoàng tới như muốn nói về những giấc mơ sẽ thành hiện thực. Những cây ngô đồng ở kinh thành Huế vẫn khiến người ta nao nao tưởng nhớ về một thời đã xa. 

Tác giả: An Nhiên