Loại cây tưởng “vô danh” bất ngờ thành đặc sản 15 triệu/kg: Việt Nam đã trồng thành công

Từ quả giống đậu đến gia vị thuộc hàng xa xỉ

Với những ai chỉ nhìn lướt qua, quả vani có thể dễ dàng bị nhầm với quả đậu non. Tuy nhiên, giá trị của loại quả này hoàn toàn “khác đẳng cấp”. Sau khi được xử lý và lên men đúng kỹ thuật, quả vani trở thành nguyên liệu tạo hương thơm đứng đầu thế giới – xuất hiện trong kem, bánh ngọt, sữa, trà, nước hoa và cả ngành mỹ phẩm.

Điểm khiến vani trở nên đặc biệt không chỉ nằm ở mùi thơm tinh khiết, mà còn ở hành trình sinh trưởng đầy thử thách của nó. Từ lúc gieo trồng, chăm sóc, thụ phấn đến thu hoạch và chế biến, mọi công đoạn đều dựa vào bàn tay con người. Đó chính là lý do khiến loại cây có vẻ ngoài giản dị này lại mang giá trị “đắt hơn cả bạc” xét theo trọng lượng.

Quy trình trồng vani: Một cuộc đua với thời gian và sự tỉ mỉ

Vani thuộc nhóm lan dây, phát triển bằng cách bám vào thân cây khác. Tuy nhiên, điều khó khăn nhất lại nằm ở giai đoạn ra hoa và đậu quả. Hoa vani chỉ nở trong một ngày duy nhất, và người trồng phải có mặt kịp lúc để thực hiện thụ phấn thủ công. Nếu bỏ lỡ, cả giàn cây có thể mất trắng vụ thu hoạch năm đó.

Việc thụ phấn cũng không đơn giản. Hoa vani có cấu trúc đặc biệt, giữa hai bộ phận sinh sản được ngăn cách bởi một lớp màng mỏng. Người làm vườn phải dùng các dụng cụ nhỏ như que tre hoặc đầu tăm để mở lớp màng rồi mới tiến hành kết hợp phấn hoa. Từng bông phải làm thủ công, đòi hỏi sự chính xác và kiên nhẫn tuyệt đối.

Sau khi thụ phấn thành công, quả non mất khoảng 10 tháng để chín. Nhưng quá trình này mới chỉ là khởi đầu. Để tạo nên hương thơm đặc trưng, quả vani phải trải qua nhiều bước xử lý như phơi nắng, sấy, ủ, lên men trong nhiều tuần liên tục. Chỉ khi trải qua đủ các bước này, hương vani tự nhiên mới thực sự hình thành.

Chính hành trình công phu đó đã tạo nên giá trị cho loại hương liệu đứng thứ hai thế giới về mức độ đắt đỏ, chỉ xếp sau nhụy hoa nghệ tây.

Giá trị kinh tế lớn và nhu cầu tăng mạnh toàn cầu

Trong nhiều năm qua, giá vani luôn dao động ở mức cao bởi nguồn cung hạn chế trong khi nhu cầu ngày càng tăng. Ngành thực phẩm đang chuyển mạnh sang sử dụng nguyên liệu tự nhiên, khiến hương liệu tổng hợp dần bị thay thế. Điều này tạo áp lực lớn lên những vùng trồng vani truyền thống, nhất là khi cây này không thể mở rộng sản lượng quá nhanh.

Bên cạnh yếu tố khan hiếm, sự thất thường của thời tiết tại các khu vực trồng chính và kỹ thuật trồng khó cũng khiến sản lượng biến động mạnh. Vì vậy, giá vani thường xuyên tăng đột biến theo mùa vụ. Dù vậy, thị trường vẫn chấp nhận bởi hương vani tự nhiên có chất lượng vượt trội so với hương tổng hợp.

Việt Nam: Bất ngờ trồng thành công loại cây “khó tính” này

Những năm gần đây, nhiều nông hộ tại Việt Nam bắt đầu thử nghiệm trồng vani. Khí hậu nhiệt đới ẩm tại một số khu vực được đánh giá khá phù hợp, đặc biệt tại miền Đông Nam Bộ và Tây Nguyên. Điển hình, một số nông dân ở Bình Dương đã trồng thử nghiệm và đạt kết quả khả quan.

Sau giai đoạn thử nghiệm kéo dài hơn ba năm, cây vani ở đây bắt đầu cho thu hoạch ổn định. Quả tươi bán ra thị trường đã đạt mức từ 1 đến 1,5 triệu đồng/kg. Đối với quả đã qua chế biến – khâu quyết định chất lượng hương liệu – giá thành phẩm dao động từ 10 đến 20 triệu đồng/kg tùy độ thơm và tỷ lệ vanillin.

Mặc dù là loại cây khó trồng, nhưng khi vượt qua được những rào cản kỹ thuật, giá trị kinh tế mang lại khá hấp dẫn. Nhiều nông hộ đã có thể thu về hàng chục kg quả tươi mỗi vụ, đồng thời đang tiếp tục mở rộng diện tích trồng.

Tiềm năng của loại hương liệu “vàng xanh” tại Việt Nam

Trong bối cảnh người tiêu dùng ưu tiên thực phẩm tự nhiên và ngành công nghiệp chế biến cần nguồn nguyên liệu chất lượng cao, vani hoàn toàn có thể trở thành loại cây trồng thương mại đầy triển vọng tại Việt Nam. Khả năng nhân rộng không dễ, nhưng đây lại là cơ hội để tạo ra sản phẩm giá trị cao, tránh được tình trạng dư thừa như nhiều loại nông sản khác.

Nếu được đầu tư đúng cách – từ giống, kỹ thuật, công nghệ lên men đến hệ thống tiêu thụ – vani có thể giúp nông dân nâng cao thu nhập, đồng thời đưa một loại hương liệu đặc biệt trở thành sản phẩm đặc trưng của nông nghiệp Việt.

Kết luận

Từ một loài cây có vẻ ngoài bình thường, vani đã chứng minh giá trị nhờ vào hương thơm độc đáo và quy trình chăm sóc kỳ công. Việc Việt Nam trồng thành công loại cây này mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp, đặc biệt với những người muốn theo đuổi các mô hình kinh tế giá trị cao. Trong tương lai, “vàng xanh” vani hoàn toàn có thể trở thành cái tên quen thuộc hơn trên thị trường trong nước lẫn quốc tế.