Loại lá xưa rụng đầy gốc không ai nhặt, nay thành “đặc sản” cho món nướng, giá tới 200.000 đồng/kg

Lá mắc mật từ lâu đã được xem là loại gia vị đặc trưng của ẩm thực Tây Bắc, góp phần làm nên hương vị khó trộn lẫn cho các món nổi tiếng như lợn quay, vịt quay Cao Bằng, Lạng Sơn. Lá được thu hái từ cây mắc mật – còn gọi là hồng bì núi hay củ khỉ – chứa hàm lượng tinh dầu cao, tạo mùi thơm tự nhiên, giúp món ăn thêm đậm đà và đồng thời mang lại một số lợi ích cho sức khỏe. Cây mắc mật thường sinh trưởng ở vùng núi cao từ 200–600 m, nơi có khí hậu mát mẻ; cây cao, lá xanh sẫm, bề mặt nhẵn bóng và tỏa hương thơm rõ rệt khi chế biến.

Không chỉ lá, quả mắc mật cũng được người dân Tây Bắc sử dụng như một loại gia vị đặc biệt. Quả có hình dáng và kích thước tương tự hồng bì hoặc nhãn, lúc non có màu xanh, khi chín chuyển sang nâu tím. Khi bổ ra, tinh dầu tỏa mùi thơm nhẹ, bên trong chứa từ 2–4 hạt dùng để gieo trồng. Mùa thu hoạch quả mắc mật thường rơi vào khoảng từ tháng 7 đến tháng 9 hằng năm.

Lá mắc mật tươi nếu bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh có thể sử dụng trong khoảng 7–10 ngày. Để dùng lâu dài, người ta thường hút chân không hoặc phơi, sấy khô rồi bảo quản ở nơi khô ráo. Đáng chú ý, ngay cả khi đã phơi khô, lá vẫn giữ được hương thơm đặc trưng gần như lá tươi, thuận tiện sử dụng quanh năm. Hiện nay, lá mắc mật tươi được bán với giá khoảng 40.000 đồng/kg, trong khi loại phơi khô có giá cao hơn nhiều, lên tới khoảng 200.000 đồng/kg.

Mỗi khi vào mùa, bà con vùng Tây Bắc lại vào rừng thu hái lá mắc mật đem bán cho thương lái, sau đó được vận chuyển đi khắp các tỉnh, thành. Loại lá này đặc biệt được các quán ăn, nhà hàng chuyên món nướng, món quay ưa chuộng. Trước nhu cầu ngày càng lớn của thị trường, nhiều hộ dân đã chủ động trồng thêm cây mắc mật để khai thác lá và quả, tạo thêm nguồn thu ổn định.

Công dụng của lá mắc mật đối với sức khỏe

Hỗ trợ hệ tiêu hóa Lá mắc mật có tác dụng kích thích tiết dịch vị và tăng cường hoạt động của đường ruột, nhờ đó giúp quá trình tiêu hóa diễn ra thuận lợi hơn, cải thiện cảm giác ăn ngon. Các triệu chứng như đầy hơi, khó tiêu, ợ chua hay táo bón cũng được giảm bớt. Người dùng có thể dùng lá tươi hoặc lá khô hãm nước uống hằng ngày, kết hợp cùng gừng hoặc atiso để tăng hiệu quả.

Giảm đau, kháng viêm Từ lâu, lá mắc mật đã được sử dụng trong dân gian để hỗ trợ giảm đau nhức xương khớp, viêm khớp, đau lưng hoặc đau thần kinh tọa. Các hoạt chất tự nhiên trong lá giúp ức chế phản ứng viêm, giảm sưng và cảm giác khó chịu. Lá mắc mật có thể dùng để đắp ngoài, xông hơi hoặc sắc uống cùng các vị thuốc khác.

Hỗ trợ bảo vệ gan

Nhờ chứa nhiều chất chống oxy hóa, lá mắc mật được cho là có khả năng bảo vệ tế bào gan trước các tác nhân gây hại. Việc sử dụng đúng cách giúp tăng cường chức năng giải độc của gan, đồng thời hỗ trợ cải thiện một số vấn đề liên quan đến gan.

Tăng cường sức đề kháng

Hàm lượng chất chống oxy hóa trong lá mắc mật góp phần nâng cao hệ miễn dịch, bảo vệ tế bào khỏi sự tấn công của các gốc tự do và làm chậm quá trình lão hóa. Uống nước hãm lá mắc mật với liều lượng phù hợp có thể giúp cải thiện sức khỏe tổng thể.

Hỗ trợ kiểm soát đường huyết

Một số nghiên cứu cho thấy lá mắc mật có thể hỗ trợ ổn định đường huyết ở người mắc tiểu đường type 2. Các hoạt chất trong lá giúp cải thiện khả năng sử dụng insulin và điều hòa lượng đường trong máu, tuy nhiên cần sử dụng theo hướng dẫn của chuyên gia y tế.

Lưu ý khi sử dụng

Dù mang lại nhiều lợi ích, lá mắc mật cần được dùng đúng liều lượng, tránh lạm dụng vì có thể gây buồn nôn, nôn ói, co giật và ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe. Phụ nữ mang thai, đang cho con bú và trẻ em nên hạn chế hoặc thận trọng khi sử dụng; riêng trẻ nhỏ cần có sự giám sát của người lớn. Người mắc bệnh tim mạch, cao huyết áp hoặc đang dùng thuốc điều trị nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng để tránh nguy cơ tương tác thuốc.