Loại rau dại ‘nhà nghèo’ ngày xưa nay lột xác thành đặc sản, giá lên tới 90.000 đồng/kg

Cây đọt mọt, một loại rau trước kia thường bị bỏ qua, nay đã trở thành mục tiêu "săn đón" của nhiều người. Loại cây này còn được biết đến với các tên khác như cây lá lụa hay cây mót, phổ biến ở những khu vực rừng ngập mặn và rạch nước mặn. Thông thường, cây mọc hoang dã này được tìm thấy quanh các dòng suối, kênh rạch hay vùng đất trũng trong thung lũng. Lá non của cây lá lụa, với vị chua đặc trưng, được sử dụng làm rau sống và thường được thêm vào món lẩu mắm để tăng thêm hương vị.

Lá non của cây đọt mọt được coi là một loại rau không chỉ ngon miệng mà còn rất lành tính, thường xuất hiện trong món lẩu mắm. Chính vì sự phổ biến này, gần đây tại các vùng phía Nam Việt Nam, người nông dân đã bắt đầu trồng cây đọt mọt trong vườn nhà để thu hoạch lá non sử dụng như rau.

Cây có lá kép dài khoảng 10 – 15 cm, bao gồm cặp lá chét với các lá cuối cùng có chiều dài từ 2 – 6 cm và rộng 1,2 – 2 cm, trong khi các lá ở tận cùng dài từ 5 – 10 cm và rộng từ 2 – 4,5 cm. Lá mịn, có gốc hình thuôn và đầu tù, với cuống chung dài 1,5-5 cm. Lá kèm thường rụng sớm. Các cụm hoa phát triển trong kẽ lá thành chùm, dài 1-2 cm và sau này mở rộng thành ngù có độ rộng 1,5-2 cm. Khi cụm hoa mới hình thành, chúng được bao quanh bởi vảy hình trứng, xếp chồng lên nhau, dài khoảng 4-5mm. Hoa có 5 cánh đài không cân xứng và 5 cánh hoa mịn màng; nhị 10 đều và chỉ nhị mịn; bầu hoa nhẵn và có lông.

Cây lá lụa thích hợp với môi trường nhiều ánh sáng và độ ẩm cao, có khả năng chịu đựng ngập nước theo mùa, bao gồm cả nước mặn. Điều này giải thích vì sao cây thường xuyên được tìm thấy ở khu vực như các bờ suối, kênh rạch, hoặc những vùng đất trũng thuộc thung lũng. Cây không được ghi nhận mọc ở những rừng kín đặc trưng bởi độ ẩm thường xanh. Cây lá lụa không chỉ mạnh mẽ trong sức sống mà còn có thể đạt độ cao ấn tượng khi phát triển.

Cây này ra hoa và quả đều đặn hàng năm, và đặc biệt là quả chín có thể tồn tại lâu dài, thậm chí đến đầu mùa hoa năm tiếp theo. Sự tái sinh tự nhiên của cây chủ yếu xảy ra thông qua hạt, nhưng cũng có thể phục hồi từ chồi non nếu cây trẻ bị cắt. Cây lá lụa đa dụng có thể được trồng quanh ao hồ với mục đích trang trí, sử dụng gỗ để xây dựng nhà cửa hoặc trong ngành xây dựng khác.

Ở Việt Nam, người dân sử dụng lá và dầu hạt của cây lá lụa trong việc điều trị ghẻ lở và các vấn đề về da như các bệnh lở loét.

Cây đọt mọt phát triển mạnh mẽ mà không cần nhiều sự chăm sóc, tự thích nghi tốt với môi trường hoang dã và ít khi bị sâu bệnh tấn công. Nhờ vậy, lá của cây này luôn đảm bảo được độ sạch, không chứa hóa chất, điều này khiến nó trở nên phổ biến và được tìm kiếm trên thị trường.

Trong khi trước đây không nhiều người quan tâm đến loại rau này, thì gần đây, lá đọt mọt đã dần trở nên nổi tiếng, được coi là đặc sản với hương vị độc đáo, thu hút sự chú ý của du khách và cư dân thành phố. Hưởng ứng nhu cầu thị trường, một số gia đình ở Tây Ninh đã bắt đầu canh tác đọt mọt để bán lá và đọt non cho các thương lái.

Lá đọt mọt mang đến vị chua dịu và hậu vị chát nhẹ, làm tăng sự hấp dẫn cho các món ăn. Hiện nay, lá này còn được dùng làm rau sống trong các món đặc sản như bánh tráng Trảng Bàng của Tây Ninh hay bánh xèo miền Tây, khiến bất cứ ai thưởng thức cũng dễ dàng nhận ra sự xuất hiện của nó. Dù có kết hợp với nhiều loại rau khác, lá đọt mọt vẫn tạo nên dấu ấn với vị chua và chát đặc trưng, lưu lại trong cảm giác của người thưởng thức, như lời anh Hải, chủ một nhà hàng tại Tây Ninh, đã chia sẻ.

Cây này không chỉ phổ biến tại Việt Nam mà còn được tìm thấy rộng rãi ở các quốc gia Đông Á khác như Ấn Độ, Thái Lan, Campuchia, Malaysia, Indonesia, Lào, và nhiều nơi khác trong khu vực.

Tác giả: Trần Thu Thủy