Thói quen ăn uống của người Việt: Nguy cơ gan nhiễm mỡ, xơ gan và ung thư gan

Gan là một trong những cơ quan quan trọng nhất trong cơ thể con người, đóng vai trò như "nhà máy lọc máu" và xử lý chất độc. Thế nhưng, ít ai biết rằng chính thói quen ăn uống hàng ngày có thể khiến gan phải chịu áp lực quá lớn, dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm như gan nhiễm mỡ, xơ gan và thậm chí là ung thư gan. Theo thống kê từ Bộ Y tế, tỷ lệ mắc bệnh gan ở Việt Nam đang gia tăng đáng báo động, đặc biệt là ở nhóm người trẻ tuổi. Vậy, đâu là nguyên nhân và làm thế nào để bảo vệ lá gan khỏe mạnh? Hãy cùng tôi tìm hiểu qua bài viết này.

Những thói quen ăn uống gây hại cho gan

Có lẽ nhiều người trong chúng ta không nhận ra rằng những bữa ăn hằng ngày tưởng chừng vô hại lại đang dần hủy hoại lá gan. Dưới đây là những thói quen phổ biến mà rất nhiều người Việt đang mắc phải:

Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh

Đồ ăn nhanh, bánh kẹo công nghiệp, snack… chứa lượng lớn chất béo chuyển hóa và phụ gia, gây áp lực lên gan khi phải xử lý liên tục. Theo PGS.TS Nguyễn Thị Lâm – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, việc tiêu thụ thường xuyên các loại thực phẩm này không chỉ gây thừa cân mà còn làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ.

Ăn nhiều dầu mỡ và thực phẩm chiên rán

Những món chiên rán giòn tan luôn là "món tủ" của nhiều người, nhưng lượng dầu mỡ trong đó là thủ phạm khiến gan bị quá tải. Đặc biệt, nếu dùng dầu đã qua sử dụng nhiều lần, các chất độc hại sẽ tích tụ trong cơ thể.

Lạm dụng rượu bia và đồ uống có cồn 

Rượu bia là kẻ thù số một của gan. Tiến sĩ Trần Văn Ký, chuyên gia y tế công cộng tại Hội An toàn Thực phẩm Việt Nam, khẳng định: “Rượu bia là nguyên nhân hàng đầu gây viêm gan, xơ gan và ung thư gan.” Chỉ cần một ly bia mỗi ngày cũng đủ để làm tổn thương tế bào gan.

Thực phẩm bị nhiễm nấm mốc 

Nấm mốc sinh ra độc tố aflatoxin – một chất cực kỳ nguy hiểm có thể gây ung thư gan. Điều đáng lo ngại là nhiều người vẫn vô tư ăn các loại hạt, ngũ cốc bị mốc mà không hề hay biết.

Lạm dụng đường và nước ngọt

Đường fructose trong nước ngọt và đồ uống có ga là tác nhân thúc đẩy sự hình thành mỡ trong gan. Theo nghiên cứu được đăng tải trên Báo Sức khỏe & Đời sống, những người uống nhiều nước ngọt có nguy cơ gan nhiễm mỡ cao hơn 50% so với người bình thường.

Ăn quá nhiều muối

Muối không chỉ ảnh hưởng đến huyết áp mà còn làm suy giảm chức năng gan. Gan phải hoạt động nhiều hơn để đào thải lượng muối dư thừa ra khỏi cơ thể.

Hậu quả của việc ăn uống không lành mạnh

Nếu không thay đổi thói quen ăn uống, hậu quả sẽ đến sớm hơn bạn nghĩ:

• Gan nhiễm mỡ: Đây là giai đoạn đầu tiên khi gan bắt đầu tích tụ mỡ. Ban đầu, người bệnh có thể không cảm thấy triệu chứng rõ ràng, nhưng lâu dần sẽ xuất hiện mệt mỏi, đầy bụng, khó tiêu. Nếu không can thiệp kịp thời, gan nhiễm mỡ có thể tiến triển thành xơ gan.
• Xơ gan: Quá trình xơ hóa gan xảy ra khi tế bào gan bị tổn thương nặng nề và không thể phục hồi. Xơ gan không chỉ làm suy giảm chức năng gan mà còn dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết tiêu hóa, hôn mê gan.
• Ung thư gan: Ung thư gan là giai đoạn cuối cùng và khó điều trị nhất. Các yếu tố nguy cơ bao gồm viêm gan B, C, lạm dụng rượu bia, và tiếp xúc với độc tố aflatoxin.

Chế độ ăn uống lành mạnh để bảo vệ gan

Để bảo vệ lá gan, hãy bắt đầu bằng những thay đổi nhỏ trong bữa ăn hàng ngày:

Tăng cường rau xanh và trái cây tươi

Rau xanh như rau cải, rau ngót, bí đỏ… giàu chất chống oxy hóa, giúp gan giải độc hiệu quả. Trái cây như cam, bưởi, dâu tây cũng rất tốt nhờ chứa vitamin C.

Ưu tiên thực phẩm nguyên cám và ngũ cốc

Cơm gạo lứt, yến mạch, bánh mì đen là những lựa chọn tuyệt vời thay vì tinh bột trắng thông thường.

Chọn nguồn protein nạc 

Thay vì thịt đỏ, hãy bổ sung cá, thịt gà không da, đậu hũ vào thực đơn. Chúng cung cấp protein chất lượng cao mà không gây gánh nặng cho gan.

Hạn chế tối đa đồ uống có cồn và nước ngọt 

Mỗi ly bia hoặc soda đều là "kẻ thù" của gan. Hãy thay thế bằng nước lọc hoặc trà thảo mộc.

Uống đủ nước

Nước giúp thanh lọc cơ thể, hỗ trợ gan đào thải độc tố. Mỗi ngày, bạn nên uống khoảng 2 lít nước.

Sử dụng thảo dược tốt cho gan

Các loại thảo dược như atiso, cà gai leo, diệp hạ châu có thể giúp mát gan, giải độc. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi đưa các loại thảo dược này vào chế độ chăm sóc sức khỏe của mình.

Lời khuyên và khuyến nghị

Bảo vệ gan không chỉ dừng lại ở chế độ ăn uống, mà còn cần sự kết hợp với lối sống khoa học:

• Khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra men gan, siêu âm gan để phát hiện sớm các vấn đề bất thường.
• Thay đổi lối sống: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm.
• Đọc kỹ nhãn thực phẩm: Chú ý đến thành phần dinh dưỡng, tránh mua sản phẩm chứa nhiều đường, muối và chất bảo quản.

Kết luận

Gan là một cơ quan quý giá, nhưng nó cũng rất dễ bị tổn thương bởi chính những thói quen ăn uống thiếu lành mạnh của chúng ta. Hãy nhớ rằng, phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Ngay hôm nay, hãy tự kiểm điểm lại bản thân và bắt đầu thay đổi để bảo vệ lá gan khỏe mạnh. Bởi vì một lá gan khỏe mạnh chính là nền tảng cho một cuộc sống tràn đầy năng lượng!

Tác giả: Vân San