Vị vua duy nhất trong sử Việt gả vợ cho cận thần là ai?

Công chúa Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh

Lý Chiêu Hoàng là con gái thứ của vua Lý Huệ Tông và hoàng hậu Trần Thị Dung. Bà cũng là vị Hoàng đế thứ 9 và cuối cùng của triều đại nhà Lý (1010 - 1225). Ngay từ khi còn nhỏ, Lý Chiêu Hoàng đã bị cuốn vào cuộc tranh đấu vương quyền giữa hai triều Lý - Trần, để rồi cả quãng đời về sau bà phải chịu lắm nỗi truân chuyên.

Theo Đại Việt Sử ký Toàn thư, Lý Chiêu Hoàng lên ngôi Hoàng Đế vào tháng 10 năm 1224, khi ấy bà mới 6 tuổi, niên hiệu là Thiên Chương Hữu Đạo. Do tuổi còn quá nhỏ nên việc triều chính do Thái hậu Trần Thị Dung điều hành. Khi đó, Điện tiền chỉ huy sứ Trần Thủ Độ (anh họ của Thái hậu Trần Thị Dung) - người nắm quyền lực lớn nhất trong triều đình thời bấy giờ đã sắp xếp một người cháu họ là Trần Cảnh, 8 tuổi, đưa vào cung làm Chánh thủ, có nhiệm vụ hầu hạ Lý Chiêu Hoàng.

Có bạn chơi cùng, Lý Chiêu Hoàng rất thích Trần Cảnh nên hay trêu đùa với nhau. Đại Việt sử ký toàn thư chép rằng: "Một hôm, Cảnh lúc ấy 8 tuổi phải giữ việc bưng nước rửa, nhân thế vào hầu bên trong. Chiêu Hoàng thấy thế làm ưa, mỗi khi chơi đêm cho gọi Cảnh đến cùng chơi, thấy Cảnh ở chỗ tối thì thân đến trêu chọc, hoặc nắm lấy tóc, hoặc đứng trên bóng.

Có một hôm, Cảnh bưng nước hầu, Chiêu Hoàng rửa mặt lấy tay vốc nước té ướt cả mặt Cảnh rồi cười trêu, đến khi Cảnh bưng khăn trầu thì lấy khăn ném cho Cảnh...".

Thấy cả hai có vẻ quấn quýt, Trần Thủ Độ bàn với chị họ là Thái hậu Trần Thị Dung thực hiện cuộc "đảo chính cung đình" với việc làm táo bạo bằng cách đem hết gia thuộc thân thích vào trong cung cấm.

Sau đó Trần Thủ Độ sai quân lính của mình đóng chặt cửa thành và các cửa cung, cử người coi giữ nghiêm ngặt, các quan xin vào chầu vua nhưng không được chấp thuận.

Khi hoàng cung đã bị phong tỏa, triều thần nhà Lý không ai có phản ứng gì vì họ Trần giữ Nữ hoàng và Thái hậu khác nào có con tin ở trong tay thì ai dám manh động. Tiếp đó Trần Thủ Độ liền cho loan báo rằng: "Bệ hạ đã có chồng rồi". Như vậy là Lý Chiêu Hoàng và Trần Cảnh đã nên duyên vợ chồng.

Tháng 11 năm 1225, Lý Chiêu Hoàng xuống chiếu nhường ngôi cho Trần Cảnh. Sau đó 1 tháng, bà trao hoàng bào cho chồng ở điện Thiên An. Triều đại nhà Lý tồn tại 216 năm chính thức chấm dứt. Sau đó Trần Cảnh lên ngôi Hoàng đế, tự xưng Thiện Hoàng. Sử sách gọi ông là Trần Thái Tông. Lý Chiêu Hoàng được phong làm Hoàng hậu, đổi hiệu là Chiêu Thánh. Bà cũng là Hoàng hậu trẻ nhất trong lịch sử khi chỉ mới 7 tuổi.

Gả vợ cho cận thần

Lý Chiêu Hoàng cùng Trần Cảnh sống chung với nhau 10 năm, tình cảm rất sâu sắc và tôn trọng đối phương. Thế nhưng số phận của Lý Chiêu Hoàng không tránh khỏi những bi kịch. Năm 1233, bà sinh Thái tử Trần Trịnh nhưng không lâu sau khi sinh, Thái tử qua đời. Điều này để lại một nỗi đau lớn trong lòng khiến bà ốm đau liên miên. Vì vậy mà những năm tiếp theo bà vẫn không thể sinh con. Lo sợ chuyện này ảnh hưởng đến sự vững vàng của ngôi vua, Trần Thủ Độ ép vua truất ngôi Hoàng hậu của bà và lập Thuận Thiên công chúa (là chị gái của Lý Chiêu Hoàng và cũng vợ của anh trai vua Trần Thái Tông) đang mang thai 3 tháng lên thay. Lúc này, Thuận Thiên Công chúa được phong làm Hoàng hậu. Lý Chiêu Hoàng bị giáng xuống làm Chiêu Thánh Công chúa. Quá đau buồn, bà đã xin rời cung để xuất gia.

Năm 1258, quân Nguyên Mông xâm lược, vua Trần Thái Tông được một vị tướng tên Lê Tần hộ giá cứu sống, một mình một ngựa lấy ván gỗ che cho vua khỏi trúng tên của giặc. Ghi nhận công lao, vua không chỉ phong tước cho Lê Tần là Ngự sử đại phu mà còn gả vợ cũ của mình là Lý Chiêu Hoàng cho ông. Lúc đó, Lý Chiêu Hoàng đã 40 tuổi. Sống với Lê Tần, bà sinh được 2 người con. Sau này, con trai Lê Tông của bà, khi trưởng thành được phong tước Thượng vị hầu. Con gái là Ứng Thụy công chúa Lê Ngọc Khuê.

Theo ông Nguyễn Đức Thìn, nhà nghiên cứu sử làng quê và các di tích trên đất vua Lý, cuộc hôn nhân tuy gượng ép nhưng lại giúp cho Lý Chiêu Thánh được hưởng sự yêu thương, hạnh phúc.

Người phụ nữ từng đảm nhận cùng lúc 3 vị trí vua, hoàng hậu, công chúa nước Việt?

Theo sách "Đại Việt sử ký toàn thư", Lý Thiên Hinh (Lý Phật Kim) tức Lý Chiêu Hoàng là người phụ nữ có số phận lạ lùng trong lịch sử phong kiến Việt Nam. Bà từng làm vua nhà Lý, sau khi nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh lại làm hoàng hậu nhà Trần, cuối cùng bị giáng xuống là công chúa. Cụ thể, Lý Chiêu Hoàng sinh năm Mậu Dần (1218), là con gái vua Lý Huệ Tông. Khi bà chào đời, nhà Lý vào thời kỳ suy tàn. Ông nội của bà, tức Lý Cao Tông được biết đến là ông vua "chơi bời vô độ, chính sự hình pháp không rõ ràng, giặc cướp nổi lên như ong, đói kém liền năm" nên cơ nghiệp nhà Lý từ đấy suy. Tháng 10 năm Giáp Tuất (1224), bà được cha nhường ngôi trở thành vua khi mới 6 tuổi. Sau đó 1 năm, Điều tiết chỉ huy xứ Trần Thủ Độ dàn xếp cho cháu của mình là Trần Cảnh vào cung hầu hạ Lý Chiêu Hoàng. Trần Cảnh được Chiêu Hoàng gần gũi, yêu mến, hay trêu đùa. Trần Thủ Độ lấy dịp đó dựng nên cuộc hôn nhân giữa Lý Chiêu Hoàng và Trần Cảnh. Tháng 11 năm Ất Dậu (1225), Lý Chiêu Hoàng bị Trần Thủ Độ ép xuống chiếu nhường ngôi cho chồng Trần Cảnh. Triều đại nhà Lý kết thúc sau 216 năm tồn tại.

Tác giả: Thạch Thảo