Sách “Đại Nam chính biên liệt truyện” và sách “Kể chuyện các vua nhà Nguyễn” có ghi lại rằng vào năm 1911, ông Tôn Thất Sa được Khâm sứ Trung kỳ cử vào nặn tượng vua Duy Tân theo mẫu sống để thực dân Pháp đem sang trưng bày tại cuộc đấu xảo ở Paris được tổ chức vào năm sau. Trong hơn một tháng, ngày hai buổi, mỗi buổi một giờ, vua mặc đại triều ra ngồi trên ngai vàng đặt ở giữa điện Dưỡng Tâm để ông Sa nặn tượng.
Những buổi đầu, do có mấy viên quan phụ đạo người Pháp có mặt nên nhà vua giữ thái độ dè dặt, không hề nói với ông Sa một lời. Sau đó, nhà vua lựa khi mấy viên quan Pháp vắng mặt mới ngồi làm kiểu và lúc đó ông thân mật, ân cần hỏi thăm gia đình, cuộc sống của người thợ nặn tượng. Vua cho phép ông Sa cởi áo ngoài để nặn tượng cho thoải mái, có khi còn sai người đem trà ra mời ông Sa dùng, xem ông như một người thân.
Tuy nhiên khi mặt của pho tượng nặn gần xong thì ông Sa phát hiện mặt và mũi vẫn y nguyên nhưng cái miệng thì vểu ra và nhe răng như mỉa mai, chế nhạo ai đó. Lúc này, ông Sa mới bàng hoàng, sửng sốt. Khi vua ra ngồi làm kiểu, ông lặng lẽ chữa lại những chỗ bị rửa và khi đó nhà vua cũng không nói gì. Sang ngày hôm sau, việc “chơi khăm” hôm trước lại diễn ra y hết, làm ông Sa tức đến sôi gan và bí mật quyết tìm ra thủ phạm.
Ngày thứ ba, khi về ăn cơm trưa xong, ông Sa không ngủ mà lén đi vào điện Dưỡng Tâm. Ở đây, ông thấy cảnh tượng làm ông suýt té ngửa vì ngạc nhiên bởi ông tận mắt trông thấy chính vua Duy Tân khi đó lấy tay trái cầm một cái gương soi, tay phải nắm bóp nơi mặt pho tượng. Miệng của nhà vua vể ra để lộ hai hàm răng! Thỉnh thoảng vua lại nhìn mặt mình trong gương rồi quay sang nhìn mặt pho tượng để nắn theo ý muốn của mình. Bị ông Sa bắt quả tang, nhà vua cười bảo:
- Ta làm vậy với mục đích muốn pho tượng của ta chế nhạo cả nước Pháp khi công trình ấy được đưa qua đấu xảo ở Paris.
- Tâu hoàng thượng, nhưng hoàng thường có nghĩ rằng như vậy ông Khâm sứ có thể nghiêm trị tôi không?
- Té ra là rứa à? Ta không nghĩ đến, thôi ta xin lỗi thầy.
Nói dứt lời, nhà vua tiếp tục bước đến và ngồi lên ngai để ông Sa sửa lại cái miệng của pho tượng và tiếp tục công việc của ông. Sau này công trình hoàn thành tốt đẹp, ông Sa lại tiếp tục được vào Đại Nội để hoạ chân dung vua theo nhiều cách, nhiều chất liệu khác nhau như bút chì, thuỷ mạc, sơn dầu,… Hoạ hết bức này lại chuyển sáng bức khác. Có lần ông cảm nhận được bàn tay nho nhỏ xinh xinh thọc vào túi áo bà ba của mình, ông không dám nhìn nhưng biết đó là tay vua.
Khi ra khỏi điện Dưỡng Tâm rồi, ông thò tay vào túi áo thì có tờ giấy bạc. Hoá ra nhà vua đã tế nhị và kín đáo trả tiền công cho ông. Cứ một bức hoạ cỡ lớn thì 50 đồng. Ông Sa lấy làm cảm động, một phần vì cử chỉ tế nhị của vua, phần khác là vào năm 1911 đó là khoản tiền lớn gấy mấy lần số lương hàng tháng của ông…
Tuy sau này do lệnh cấm của người Pháp ông Sa không còn được vào Đại Nội nữa nhưng hình ảnh vị vua thiếu niên thông minh, tinh nghịch mà tế nhị đó vẫn làm cho ông Sa nhớ mãi và tiếc nuối.
