(Phunutoday) - Ngày 28/11/2011 vừa qua, báo chí nhiều nước trên thế giới đồng loạt đưa tin, Lana Peters - con gái duy nhất của lãnh tụ Xô Viết Stalin - đã qua đời tại Mỹ ở tuổi 85 vì bệnh ung thư ruột. Cái chết của bà Lana đã khiến nhiều người nhớ lại câu chuyện về cuộc đời đầy long đong, dâu bể của người phụ nữ từng nổi tiếng khắp thế giới trong thời Chiến tranh lạnh này…
[links()]
Tuổi thơ dữ dội
Lana Peters sinh ngày 28/2/1926, là con út và cũng là con gái duy nhất của Stalin với người vợ thứ hai Nadezhda Alliluyeva, có tên khai sinh là Svetlana Stalina. Sau khi cha mất năm 1953, bà đổi sang họ mẹ là Alliluyeva, gọi là Svetlana Alliluyeva. Vào năm 1970, sau khi bỏ trốn khỏi Liên Xô và cưới chồng tại Mỹ, bà đổi tên thành Lana Peters và giữ tên này cho đến khi qua đời.
Mẹ của Lana - bà Alliluyeva - tự sát một cách thần bí vào năm 1932. Về nguyên nhân cái chết của bà, cho tới nay, các sử gia vẫn còn tranh cãi. Mất mẹ từ năm mới lên 6 tuổi, Lana lớn lên bằng sự chăm sóc của những người bảo mẫu trong nhà.
“Mẹ tôi không phải là người Nga. Bà ngoại tôi là một người Đức, còn ông ngoại thì có một nửa dòng máu của người Digan. Vì vậy, bà là một người đa sầu đa cảm, hay thương người và rất thông minh. Sau khi bà tự sát, cha tôi cho rằng đó là một hành động phản bội đối với ông ấy. Khi còn sống, mẹ tôi không hạnh phúc? Hoàn toàn không thể nói như vậy. Những người nói bà vì cuộc sống không hạnh phúc mà tự sát toàn là những người nói bậy.
Bà có tất cả những gì bà muốn. Cha tôi có thể cho bà tất cả. Những người ở trong nhà cũng rất nhiều, từ gia sư cho tới bảo mẫu,… Khi đó, bà cũng chuẩn bị học ở học viện công nghiệp, chuẩn bị một năm sau sẽ ly dị với cha. Điều này thì ai cũng biết! Bà muốn đi làm sau khi tốt nghiệp. Bà là một người theo chủ nghĩa nữ quyền, luôn muốn tìm một công việc để làm và ly hôn. Vì bà muốn có một cuộc sống độc lập.
Khi đó, tất cả những người phụ nữ ở Nga đều mong muốn có một cuộc sống độc lập. Đó chính là cuộc vận động nữ quyền thời kỳ đầu ở Nga…” - Lana đã nói về mẹ mình như vậy trong một cuộc phỏng vấn năm 2008 với kênh truyền hình số 1 của Nga và sau đó nó được dùng để thực hiện một bộ phim tư liệu 2 tập về cuộc đời của Lana.
Tuy nhiên, dẫu cái chết của mẹ Lana là vì nguyên nhân gì chăng nữa thì tác động mà nó để lại cho một cô bé mới lên 6 tuổi như Lana là rất rõ ràng.
Sau khi mẹ qua đời, Lana gần như trở thành một một cô bé mồ côi khi cuộc sống của cô những năm sau đó đều do những người bảo mẫu trong nhà lo liệu. Công việc của một nhà lãnh tụ quá bận rộn khiến cha Lana gần như không có thời gian để gặp gỡ các con của mình.
“Tôi chẳng hề biết một chút gì về những chuyện cơ mật. Cha tôi là một người thông minh. Ông không bao giờ kéo những người trong gia đình vào những chuyện quốc gia đại sự. Sau khi mẹ tôi mất cũng vậy. Cha tôi cho rằng, tất cả những người phụ nữ đều là những kẻ phản bội cả. Và ngay cả mẹ tôi cũng vậy”.
Ngoại ngữ mà Lana học ở trường là tiếng Anh và tiếng Anh của cô rất giỏi. Chính vì cô xem báo chí nước ngoài nên mới biết sự thật về cái chết của mẹ mình. Bởi lẽ, vào thời điểm lúc bấy giờ, vì lý do chính trị, người ta đã thông báo rằng bà Alliluyeva đã qua đời vì đau ruột thừa cấp tính. Trong thời gian Chiến tranh thế giới thứ hai, để đảm bảo an toàn, Lana được cha gửi tới Samara. Đây chính là khoảng thời gian mà cô con gái duy nhất của lãnh tụ Stalin bắt đầu mối tình đầu của mình.
Những chuyện tình long đong
Người đàn ông được Lana lựa chọn là Aleksei Kapler - một đạo diễn kiêm biên kịch phim hơn cô tới 20 tuổi. “Anh ấy là một nhà đạo diễn và biên kịch nổi tiếng của Liên Xô, ai cũng biết. Khi đó, anh ấy là giảng viên tại Học viện Điện ảnh Liên Xô, từng làm rất nhiều bộ phim về đề tài cách mạng. Anh ấy không bao giờ thuộc về tôi, chúng tôi chỉ là bạn. Khi đó, ở Liên Xô, người ta chưa có khái niệm quan hệ tình dục trước hôn nhân. Chúng tôi chỉ cùng nhau xem phim, xem kịch, tới các triển lãm tranh…”.
Tuy nhiên, mối tình tươi đẹp của cô thiếu nữ Lana kéo dài chưa được bao lâu thì Aleksei phải ra tiền tuyến. Từ nơi tiền tuyến khói lửa, Aleksei gửi về rất nhiều tin tức chiến trường. Một hôm, một tờ báo đã cho đăng một bài viết có tiêu đề: “Bức thư của trung úy gửi từ Stalingrad”.
 |
| Lana |
Trong bức thư này, Aleksei đã công khai bày tỏ tình yêu với Lana. Điện Kremlin nhanh chóng nhận được báo cáo về sự việc này. Sau đó ít lâu, Aleksei bị bắt và đi đày với tội danh làm gián điệp cho nước Anh rồi cuối cùng bị đưa vào trại lao động cải tạo tập trung. Như vậy, mối tình đầu của Lana đã bị chính người cha cứng rắn của cô phản đối và kết thúc trong bi kịch. Trong những đoạn hồi ức sau này, Lana đều nói rằng, bà bắt đầu oán hận sự độc đoán của cha mình từ lúc đó.
Stalin có tất cả ba người con. Lana nói: “Anh cả là Jacob bị bắt và hy sinh trong Chiến tranh thế giới thứ hai”. Mẹ của Jacob cũng mất sớm và theo những gì người ta còn ghi chép lại thì người con trai cả không nhận được nhiều sự quan tâm và chăm sóc từ phía Stalin. Stalin đã cấm Jacob lấy vợ khi anh có ý định này vào năm 25 tuổi.
Khi Chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra, Jacob gia nhập quân đội sau khi tốt nghiệp trường Học viện pháo binh của Hồng quân công nông. Khi Vitebxk đã thất thủ, Jacob Djugasvili bị quân Đức bắt làm tù binh. Ngày 19/7/1941, Jacob gửi thư cho bố.
Trong thư anh viết: “Bố kính mến! Con bị bắt làm tù binh. Con vẫn khoẻ và sắp tới sẽ được đưa đến một trong số các trại sĩ quan ở Đức. Giao tiếp bình thường. Con chúc bố khoẻ. Con gửi lời chào đến mọi người. Jacob”. Mùa thu năm 1942, Jacob bị đưa đến Berlin, Đức. Lúc ấy, người Đức đã có ý định đánh đổi Jacob lấy thống soái Paulius (ông ta đã trở thành hàng binh ngày 31/1/1943).
Tuy nhiên, trước đề nghị của người Đức, Stalin đã có câu trả lời mà đến nay nhiều người vẫn nhớ: “Tôi không đánh đổi một thống soái lấy một người lính”. Jacob chết vào ngày 14/4/1943 khi anh định bỏ trốn khỏi trại tập trung.
“Anh thứ hai Vasili hơn tôi 5 tuổi, rất sợ cha. Khi có mặt cha, thậm chí anh ấy còn chẳng nói nổi nửa câu” - Lana nhớ lại. Có lẽ, câu nhận xét của Lana không phải không xuất phát từ thực tế, bởi lẽ, trong số ba người con của Stalin thì Vasili là người thành công nhất trong việc kế thừa sự nghiệp của cha mình. Ngay từ năm 1939, khi mới 18 tuổi, anh đã trở thành một phi công lái máy bay chiến đấu. Năm 20 tuổi ra trận với cương vị là phi công lái máy bay tiêm kích.
Vasili đã thực hiện 26 phi vụ chiến đấu, bắn rơi 2 máy bay Đức, được tặng thưởng nhiều huân chương... Năm 1942 được phong hàm trung tá và tới năm 1950 hàm thiếu tướng. Năm 1947 được chỉ định là Tư lệnh không quân quân khu Moscow. Tuy nhiên, trái với dự tính giáo dục con trai theo tinh thần khắc kỷ và nghiệt ngã của cha mình, Vasili lại trở thành một chàng trai phóng túng, ăn chơi và nghiện rượu. Người ta nói rằng Vasili chết vì nghiện rượu năm 40 tuổi.
Theo Lana thì trong số ba anh em, bà là “đứa trẻ bình thường duy nhất”. Tuy nhiên, trên thực tế thì cuộc sống của Lana từ trước tới sau không thoát khỏi sự ảnh hưởng của người cha cứng rắn và lạnh lùng của mình. Ngoài chuyện kết thúc mối tình đầu của con gái một cách nghiệt ngã, ngay việc học của Lana cũng bị quyền lực của mình “can thiệp”.
Lana nói rằng khi cô vào đại học, ban đầu cô muốn thi vào khoa văn học, tuy nhiên, sau đó cô lại vào khoa lịch sử. “Cha bắt tôi phải thay đổi ngành học. Khi tôi nói với ông rằng tôi muốn học ngành văn học, ông đã hỏi tôi: “Văn học? Tác giả? Nhà văn lưu lạc?”. Sau đó, ông yêu cầu tôi phải chuyển sang học lịch sử. Năm đó, tôi mới 17 tuổi, độ tuổi ấy, người ta không thích lịch sử… Tệ hơn nữa, sau khi tốt nghiệp, tôi được phân làm giáo viên lịch sử. Tôi cực kỳ ghét nghề giáo viên!”.
Bà Lana có vẻ thành công trong việc chống lại sự phản đối của cha mình trong mối tình kế tiếp. Năm 1944, khi mới 18 tuổi, Lana kết hôn với Grigory Morozov - một sinh viên của Học viện quan hệ quốc tế Moscow và là một người Do Thái bất chấp sự phản đối của cha mình. Một năm sau đó, hai người có với nhau một đứa con được đặt tên là Iosif.
Hiện tại, Iosif vẫn sống ở Moscow và là một chuyên gia về bệnh tim mạch. Iosif là người duy nhất trong số những người con của Lana sẵn sàng nói về gia đình của mình cũng như những ký ức thời niên thiếu. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân “nổi loạn” của Lana cuối cùng cũng không vượt qua sức ép từ phía người cha Stalin.
Một năm sau đó, năm 1947, Lana và Grigory ly hôn. Tuy nhiên, theo hồi ức của chính Lana thì họ chia tay nhau vì sự khác biệt đến từ hai phía. “Tôi thì muốn học xong đại học. Nhưng chồng tôi thì muốn tôi sinh cho anh ấy 10 đứa con. Anh ấy còn không bao giờ nghĩ tới việc sử dụng biện pháp tránh thai! Vì vậy, tôi đã bị xảy thai tới bốn lần và một lần sinh non. Cũng vì thế mà cơ thể tôi lúc nào cũng ốm yếu, đầy bệnh tật. Chính vì vậy, tôi quyết định chia tay với anh ấy”.
Tới năm 1949, sau khi tốt nghiệp trường Đại học Moscow, Lana trở thành một giáo viên kiêm biên dịch. Và cho tới tận khi chạy trốn khỏi Liên Xô, Lana vẫn là một nhân vật có tên tuổi trong giới văn học Moscow vì những tác phẩm biên dịch của mình. Năm bà tốt nghiệp đại học và đi làm cũng là năm bà có cuộc hôn nhân thứ hai. Và lần này là một cuộc hôn nhân do chính cha bà sắp đặt.
 |
| Lana đến Mỹ |
Người được Stalin lựa chọn làm con rể chính là Yuri Zhdanov - con trai của Andrei Zhdanov, khi đó đang là thư ký trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô, cánh tay phải đắc lực của Stalin. Lana nhớ lại rằng: “Vì đây là lựa chọn của cha nên chúng tôi nhanh chóng tổ chức kết hôn. Thậm chí, trước khi kết hôn còn không hề có lần hẹn hò nào với nhau. Khi đó, cha tôi tuổi đã cao, vì vậy tôi không muốn chống lại ý muốn của ông nữa”.
Cũng có lẽ vì đây là một cuộc hôn nhân được sắp đặt nên chẳng bao lâu sau, khi hai người có với nhau cô con gái Yekaterina thì Lana quyết định ly hôn một lần nữa. Đương nhiên, quyết định của Lana cũng một lần nữa khiến cha cô nổi giận. “Cha tôi cực kỳ giận dữ với việc ly hôn của tôi. Tuy nhiên, có lẽ tới lúc đó, cha đã hiểu rằng tôi luôn làm những việc ông không thích”. Yekaterina hiện sống ở bán đảo Kamchatka, tuy nhiên, khác với người anh cùng mẹ khác cha của mình, Yekaterina không thích kể hay nói bất cứ điều gì về cha mẹ mình.
Rời bỏ nước Nga
Năm 1953, sau khi Stalin qua đời, tất cả những thứ vật dụng lẫn tài liệu liên quan tới Stalin tại nhà của Lana đều bị tịch thu. Trong số đó, chỉ có một bộ phận tài liệu được trả về bằng những bản photo. Cũng trong năm ấy, Lana đổi từ họ cha sang họ mẹ là Alliluyeva. Trong thời gian này, chính quyền Liên Xô vẫn đối xử rất tốt với Lana, những người bạn học của cô từ thời đại học cũng rất quan tâm, săn sóc cô.
Tới đầu những năm 60 của thế kỷ 20, Lana quyết định kết hôn một lần nữa. Người chồng thứ ba của bà tên là Brijesh Singh - một đảng viên Đảng Cộng sản Ấn Độ. Brijesh Singh tới Moscow để làm việc và trị bệnh. Các quan chức Liên Xô đã từ chối cho phép bà lấy Brijesh Singh, song điều đó không hề ngăn cản hai người chung sống với nhau. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân thứ ba chưa kéo dài được bao lâu thì Brijesh đã qua đời vì bệnh tật. Năm 1967, chính quyền Liên Xô buộc phải chấp nhận cho Lana đưa tro cốt của chồng bà về Ấn Độ. Tại Ấn Độ, Lana ở tại quê của chồng bà trong suốt ba tháng. Tuy nhiên, sau ba tháng sống tại đây, thay vì phải lên máy báy trở về Moscow thì Lana lại tới đại sứ quan Mỹ tại New Delhi để xin tị nạn chính trị.
“Vào những năm 60 của thế kỷ trước, đã có rất nhiều người quyết định rời khỏi Liên Xô. Tôi quyết định làm theo cách của họ. Khi đó, đại sứ quán Mỹ tại New Delhi cách chỗ tôi ở rất gần” - Lana nhớ lại về quyết định rời bỏ nước Nga của mình.
Nguyên nhân khiến Lana rời bỏ Liên Xô, theo bà nói, là cách thức tồi tệ mà chính quyền Xô Viết đối xử với người chồng đã chết của bà - ông Brijesh Singh. Để thể hiện sự phản đối của mình, Lana thậm chí còn đốt hộ chiếu Liên Xô, lên án cộng sản và cha mình - người mà bà gọi là "ác quỷ về cả đạo đức và tinh thần”. Thủ tướng Nga lúc đó là Alexei Kosygin chỉ trích Lana là người “không vững vàng về đạo đức” và “bệnh hoạn”.
Con gái của Stalin “phản bội” Liên Xô! Vào lúc bấy giờ, đây là tin tức chấn động toàn thế giới! Cuộc trốn chạy lúc đó của Lana khiến phương Tây hoan hỉ, và được xem như là đã “lật ngược thế cờ” cho nước Mỹ trên công luận quốc tế. Lúc bấy giờ, để cứu vãn tình thế, chính phủ Liên Xô cho đăng tải một thông tin nói rằng Lana đã có thị thực của Ấn Độ, cô có quyền ở nước ngoài bao lâu cũng được.
Tuy nhiên, ban đầu, Lana cũng không được phép tới Mỹ. Đầu tiên, Lana từ Ấn Độ bay tới Thụy Sỹ. Sau một thời gian sống tại đây, bà mới chuyển tới sống tại Mỹ. Một thời gian ngắn sau đó, Lana cho xuất bản cuốn hồi ký đầu tiên của mình, được viết vào năm 1963 với nhan đề “Hai mươi bức thư gửi một người bạn”. Cuốn hồi ký của con gái Stalin đã trở thành một cơn sốt lúc bấy giờ và đem lại doanh thu lên tới 2,5 triệu đô la Mỹ.
Sau này, nhiều người Nga chỉ trích bà rằng với cuộc chạy trốn, bà đã vô tình bỏ lại những đứa con của mình trong nước. Tuy nhiên, Lana nói rằng: “Khi đó, con trai tôi đã kết hôn, còn con gái cũng đã 17 tuổi, đã lên đại học. Chúng đâu còn là những đứa trẻ sơ sinh. Chúng đều đã trưởng thành. Tại Mỹ, những người bằng tuổi chúng đều đã có cuộc sống độc lập, cha mẹ không còn đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của chúng nữa”.
Tại Mỹ, Lana có cuộc hôn nhân thứ tư với một kiến trúc sư người Mỹ tên là William Wesley Peters vào năm 1970. Cũng kể từ đó, Lana mới chính thức đổi tên thành Lana Peters và giữ tên đó cho tới khi qua đời. Sau khi kết hôn không bao lâu, hai người có với nhau một cô con gái được đặt tên là Olga. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân giữa hai người cũng không hạnh phúc như mong muốn ban đầu. Họ quyết định ly dị nhau vào năm 1973. “Chúng tôi vừa gặp nhau đã yêu nhau ngay. Tuy nhiên, Peters rất nghe lời chị anh ấy. Chị của Peters cho rằng tôi chắc chắn phải thừa hưởng những món tiền khổng lồ do cha để lại. Vì vậy, đến khi phát hiện ra rằng sự thực không như vậy, chị ta đã tìm mọi cách để đuổi chúng tôi đi. Khi đó, trong người tôi không có tiền và tôi đã mang con gái mình tới London…” - Lana nhớ lại kết cục buồn của cuộc hôn nhân thứ tư của mình.
Cuối đời cô quạnh
Sau khi mang Olga tới London, trong suốt những năm 1970, Lana và con gái phải sống trong cảnh nghèo khó tại London. Do cuộc sống khó khăn, lúc này, Lana liên tục viết thư gửi cho những đứa con của mình ở Liên Xô. Trong bức thư gửi về, bao giờ bà cũng ghi rõ địa chỉ và số điện thoại mới nhất của mình để các con liên lạc. Tuy nhiên, những bức thư của bà cứ như muối bỏ biển, thư gửi đi mà chẳng bao bao giờ Lana nhận được hồi âm.
Một lần, con trai cả Iosif đã nhận được một bức thư có số điện thoại của bà, liền gọi điện thoại cho Lana. Sau này, Iosif thừa nhận rằng việc ông gọi điện thoại cho mẹ là do sự sắp xếp của chính quyền Liên Xô lúc bấy giờ.
 |
| Stalin đã gọi con gái là “con chim sẻ bé nhỏ”. Ảnh: AFP |
Nên nhớ rằng, vào thời điểm đó đang là Chiến tranh lạnh giữa Liên Xô và phương Tây, muốn gọi điện thoại tới London là điều hoàn toàn không dễ dàng gì. Sau khi nhận được điện thoại của con trai cả, Lana quyết định mang con gái trở về Liên Xô. “Tôi quyết định trở về Liên Xô là vì con gái. Khi đó, bao nhiêu tiền của tôi đều đã tiêu hết sạch. Trong khi ở Liên Xô thì việc giáo dục đều là miễn phí”.
Năm 1984, sau nhiều năm lưu lạc, Lana trở về Liên Xô. Chính phủ Liên Xô cấp cho Lana nhà ở, xe riêng và khoản tiền trợ cấp hằng tháng. Tuy nhiên, họ cũng cử người giám sát chặt chẽ mọi hoạt động của bà. “Khi tôi về tới nơi, hộ chiếu Mỹ của tôi lập tức bị tịch thu” - Lana nhớ lại - “Ban đầu, họ chỉ thị cho tôi biết tôi nên làm gì, không nên làm gì”.
Chỉ sau một thời gian ngắn sống tại Nga, do những thù hận trong dòng tộc, Lana lại quyết định rời bỏ nước Nga một lần nữa. Và lần này, Lana tuyên bố rằng bà sẽ không bao giờ trở về quê hương nữa. Quả thực, sau khi tới nước Mỹ lần thứ hai, Lana không bao giờ liên lạc với những đứa con của mình ở Nga nữa. C
ô con gái Olga sau khi trưởng thành cũng nhanh chóng rời bỏ Lana. Và người phụ nữ cả một đời long đong, lận đận phải sống những năm cuối đời trong sự cô quạnh, buồn tẻ tại Wisconsin.
Trong thời gian này, Lana viết thêm ba cuốn sách nữa, trong đó có một cuốn hồi ký thứ hai. Và cũng như cuốn hồi ký đầu tiên, cuốn hồi ký thứ hai của bà cũng bán rất chạy. Song, bà từng thổ lộ không thể thoát khỏi chiếc bóng của cha mình. Trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2010 với tờ Wisconsin State Journal, bà nói về người cha nổi tiếng: “Ông ấy đã phá hỏng đời tôi. Bất luận tôi đi đâu, ở đây (Mỹ), ở Thụy Sĩ, Ấn Độ hoặc Úc hay bất kỳ đâu, tôi luôn là một tù nhân chính trị với tên tuổi của cha mình”.
Những tháng ngày cuối cùng của cuộc đời, Lana sống trong sự chăm sóc của cô con gái Olga. Hiện tại, Olga đã đổi tên thành Chrese Evans, sống tại Portland, Oregon với nghề bán hàng trong siêu thị. Cho tới ngày 22/11/2011 thì bà Lana Peters qua đời vì bệnh ung thư đường ruột. Tuy nhiên, mãi một tuần sau đó, báo giới Mỹ mới loan báo tin này.
Cuộc đời của Lana có rất nhiều thăng trầm gắn với những biến động lớn trong lịch sử. Trong một cuốn sách của mình, Lana đã tự khái quát về cuộc đời của bà rằng: “Tôi chưa bao giờ có cuộc sống của một người bình thường. Điều đó dường như được viết ngay trên trán của tôi. Mọi người đều biết tôi là ai và tôi là người thế nào. Đó là số mệnh và tôi buộc phải chấp nhận nó”.
- Đại Nam
