7 loại thảo dược hỗ trợ gan nhiễm mỡ: Tự nhiên, lành tính nhưng cần dùng đúng cách

Gan nhiễm mỡ đang trở thành mối quan tâm ngày càng phổ biến, không chỉ với người trung niên mà cả người trẻ tuổi. Lối sống ít vận động, ăn uống nhiều dầu mỡ là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Khi nhận ra điều đó, nhiều người bắt đầu tìm đến các phương pháp tự nhiên để hỗ trợ chức năng gan. Trong đó, thảo dược là lựa chọn được yêu thích vì tính an toàn và nguồn gốc gần gũi. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về công dụng thực sự của chúng.

Bài viết này sẽ giới thiệu 7 loại thảo dược được đánh giá là có tiềm năng trong việc hỗ trợ gan nhiễm mỡ. Tất cả đều cần được sử dụng đúng cách, và tuyệt đối không thay thế phương pháp điều trị y khoa. Quan trọng hơn cả, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thảo dược nào – đặc biệt nếu đang có bệnh nền hoặc dùng thuốc điều trị.

Cây kế sữa (Milk Thistle – Silybum marianum)

Kế sữa là loại cây có hoa tím đặc trưng, thường mọc ở vùng Địa Trung Hải. Ở Việt Nam, kế sữa phổ biến dưới dạng thực phẩm chức năng hỗ trợ gan. Thành phần nổi bật của cây là silymarin – một flavonoid có khả năng chống oxy hóa mạnh. Theo BS. Nguyễn Hồng Hải (nguyên Phó Giám đốc BV Y học cổ truyền Hòa Bình), silymarin giúp "bảo vệ màng tế bào gan, hỗ trợ phục hồi tế bào tổn thương và ngăn quá trình oxy hóa lipid tại gan" (Dân Trí, 2022). Loại thảo dược này thường được dùng dưới dạng viên uống hoặc trà.

Tuy nhiên, kế sữa có thể gây rối loạn tiêu hóa nhẹ, đau đầu và không phù hợp với người dị ứng với họ hoa cúc.

Atiso (Cynara scolymus)

Atiso không còn xa lạ với nhiều gia đình Việt. Loại rau này thường được dùng nấu canh, luộc hoặc pha trà giải nhiệt. Trong atiso chứa cynarin và luteolin – hai chất có lợi cho chức năng gan. Theo ZingNews (2021), atiso giúp tăng tiết mật, hỗ trợ thải độc và chuyển hóa lipid tốt hơn. Trà atiso túi lọc là hình thức sử dụng phổ biến và tiện lợi.

Tuy nhiên, dùng quá nhiều atiso – đặc biệt trên 1 lít nước mỗi ngày – có thể gây đầy bụng, khó tiêu.

Nghệ (Curcuma longa)

Nghệ là gia vị quen thuộc trong gian bếp, nhưng đồng thời cũng là vị thuốc quý trong y học cổ truyền. Thành phần chính của nghệ là curcumin – chất chống viêm, kháng oxy hóa mạnh. Curcumin được cho là có khả năng làm giảm viêm gan và hạn chế tích tụ mỡ tại gan. Dạng nano curcumin hiện nay giúp tăng khả năng hấp thu đáng kể. Nghệ có thể dùng pha mật ong hoặc viên uống bổ gan.

Tuy nhiên, không nên dùng nếu bạn đang dùng thuốc chống đông hoặc có bệnh dạ dày.

Trà xanh (Camellia sinensis)

Trà xanh không chỉ là thức uống truyền thống, mà còn mang lại nhiều lợi ích cho gan. Trong trà xanh chứa EGCG – một chất chống oxy hóa giúp giảm stress oxy hóa và phân giải chất béo. Uống trà xanh đều đặn có thể hỗ trợ gan trong việc đào thải mỡ thừa. Tuy nhiên, cần lưu ý không nên uống trà đặc hoặc uống khi đói. Một vài người nhạy cảm có thể bị mất ngủ nếu uống vào buổi tối.

Lý tưởng nhất là uống 2–3 ly trà loãng mỗi ngày, vào buổi sáng hoặc trưa.

Bồ công anh (Taraxacum officinale)

Bồ công anh là loại cây mọc hoang có hoa màu vàng rực. Trong y học cổ truyền, bồ công anh được dùng để làm mát gan, lợi tiểu và giảm viêm. Hoạt chất taraxacin trong cây giúp tăng cường chức năng thải độc gan. Loại cây này có thể dùng nấu nước uống hoặc chế biến thành cao lỏng. Cách dùng phổ biến là phơi khô, hãm trà hoặc nấu nước uống trong ngày.

Tuy nhiên, người bị sỏi mật hoặc có bệnh lý tiêu hóa nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Diệp hạ châu (Phyllanthus urinaria)

Còn được gọi là cây chó đẻ, diệp hạ châu có vị đắng và thường mọc ở vùng đất ẩm. Thành phần chính gồm phyllanthin và hypophyllanthin – có khả năng bảo vệ gan và ức chế virus viêm gan B. Theo BS Trần Quốc Khánh (BV Hữu nghị Việt Đức), loại cây này "giúp giảm men gan và hỗ trợ bảo vệ tế bào gan" (VnExpress, 2023). Diệp hạ châu có thể dùng tươi, phơi khô để nấu nước uống hàng ngày.

Tuy nhiên, không nên dùng quá 1 tháng liên tục vì có thể ảnh hưởng đến sinh lý nam.

Cà gai leo (Solanum procumbens)

Cà gai leo là loại cây thân leo có quả đỏ nhỏ, mọc nhiều ở vùng trung du. Theo nghiên cứu tại Việt Nam, cà gai leo chứa glycoalcaloid và flavonoid, có khả năng kháng viêm và hỗ trợ chức năng gan. Vietnamnet (2022) cho biết cà gai leo giúp giảm men gan và cải thiện gan nhiễm mỡ mức nhẹ. Hình thức sử dụng phổ biến là trà túi lọc hoặc cao khô. Tuy nhiên, việc sử dụng cần theo liều lượng, không nên tự ý kết hợp với thuốc tây.

Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú không nên dùng.

Thảo dược chỉ là hỗ trợ, không thay thế điều trị

Dù các loại thảo dược trên đều có nhiều lợi ích, nhưng chúng chỉ nên được xem như phương pháp hỗ trợ. Điều trị gan nhiễm mỡ hiệu quả cần kết hợp thay đổi lối sống, kiểm soát chế độ ăn và tập thể dục đều đặn. Theo ThS.BS Đặng Văn Hùng (Trung tâm Y học cổ truyền Vinmec), "hãy coi thảo dược là bạn đồng hành – chứ không phải giải pháp duy nhất".

Việc dùng sai cách hoặc lạm dụng thảo dược có thể gây hại, nhất là khi không rõ nguồn gốc

Kết luận và lời chia sẻ

7 loại thảo dược kể trên là gợi ý cho những ai đang tìm kiếm giải pháp từ thiên nhiên để hỗ trợ chức năng gan. Tuy nhiên, bạn cần tỉnh táo trong lựa chọn và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ. Lối sống lành mạnh, ăn uống cân bằng, vận động hợp lý vẫn là yếu tố quan trọng nhất để bảo vệ lá gan.