Trong thời kỳ Mãn Thanh, hậu cung nhà Thanh chọn lựa nữ giới từ nhóm "Kỳ nữ" thuộc ba nhóm dân tộc là Mãn, Mông Cổ và Hán, theo một chế độ quân sự đặc thù của thời kỳ đó, nhằm mục đích duy trì sự thuần khiết của dòng máu hoàng gia. Đồng thời, hệ thống này cũng đảm bảo sự cung cấp liên tục "tú nữ" cho hoàng đế. Các "Kỳ nữ" trong độ tuổi từ 13 đến 17, chưa từng kết hôn, buộc phải tham gia quá trình tuyển chọn này.
Bộ Hộ, cơ quan tương đương với Bộ Tài chính hiện đại, chịu trách nhiệm ghi nhận danh sách những cô gái được chọn để làm tú nữ, phục vụ trong việc lựa chọn phi tần cho hoàng đế trong tương lai hoặc sắp xếp hôn nhân cho các hoàng tử và quý tộc. Khi hoàng đế đạt đến tuổi kết hôn, sẽ có một cuộc kiểm tra lại những tú nữ này để chọn ra các ứng viên sẽ trở thành hoàng hậu và các phi tần.
Trong lịch sử triều đại Thanh, có hai dòng họ quý tộc không thực sự tham gia vào việc chính trị nhưng lại có nhiều thành viên trở thành hoàng hậu và phi tần cho các vị Hoàng đế Thanh, đó là gia tộc Nữu Hỗ Lộc và Na Lạp, cả hai đều thuộc về Bát Kỳ Mãn Châu.
Gia tộc Nữu Hỗ Lộc đặc biệt nổi tiếng với việc xuất thân từ dòng họ này có tới 6 Hoàng hậu và 6 phi tần trong hậu cung nhà Thanh, bao gồm cả những trường hợp người mẹ được truy phong làm hoàng hậu sau khi con trai lên nắm giữ ngai vàng.
Nữu Hỗ Lộc thị, một tên họ phổ biến trong dân tộc Nữ Chân, đã nổi tiếng và trở thành một trong những dòng họ Mãn Châu quý tộc dưới triều Thanh. Cái nôi của gia tộc này là vùng núi Trường Bạch, hiện nay thuộc tỉnh Cát Lâm, nằm giữa hai dòng sông Tùng Hoa và Mẫu Đơn. Ghi chép gia phả của họ cho biết Ngạch Diệc Đô, một thành viên nổi tiếng 6 đời trước, là người đầu tiên của Nữu Hỗ Lộc thị được ghi nhận trong lịch sử Thanh triều. Sự ủng hộ quan trọng từ Ngạch Diệc Đô và thị tộc Nữu Hỗ Lộc đã giúp Nỗ Nhĩ Cáp Xích thống nhất các bộ lạc Nữ Chân, từ đó thành lập nên quốc gia Mãn Thanh.
Sau khi hệ thống Bát Kỳ được thiết lập, để ghi nhận sự trung thành và những đóng góp của Ngạch Diệc Đô, Nỗ Nhĩ Cáp Xích đã quyết định đặt Nữu Hỗ Lộc thị vào hàng ngũ Tương Hoàng kỳ, một phần của Thượng Tam Kỳ, biến họ này thành một trong những gia tộc mạnh nhất trong cơ cấu Bát Kỳ. Đến thời kỳ hoàng kim của triều Thanh, hầu hết các kỳ của Bát Kỳ đều có sự hiện diện của thành viên từ Nữu Hỗ Lộc thị ở các chức vụ quan trọng.
Trong số các phi tần và hoàng hậu của triều Thanh, có 12 người đến từ Nữu Hỗ Lộc thị, gồm: Thái Tông nguyên phi trong triều Hoàng Thái Cực; Hiếu Chiêu Nhân hoàng hậu và Ôn Hy Quý phi trong triều Khang Hi; Thánh Tổ Thứ phi trong cùng triều; Hi Quý phi, mẹ của Càn Long, sau được truy phong là Hiếu Thánh Hiến hoàng hậu trong triều Ung Chính; Hiếu Hòa Duệ hoàng hậu và Cung Thuận hoàng quý phi trong triều Gia Khánh; Hiếu Mục Thành hoàng hậu, Hiếu Toàn Thành hoàng hậu, Tường phi và Thành quý phi trong triều Đạo Quang; và cuối cùng là Hiếu Trinh Hiển hoàng hậu trong triều Hàm Phong.
Về phía Na Lạp thị, họ bao gồm bốn nhánh nhỏ là Cáp Đạt Na Lạp, Huy Phát Na Lạp, Ô Lạt Na Lạp và Diệp Hách Na Lạp. Các thành viên của gia tộc này có nguồn gốc và sinh sống ở khu vực Hải Tây, nơi ngày nay là các tỉnh Cát Lâm, Hắc Long Giang, Liêu Ninh và khu tự trị Nội Mông của Trung Quốc.
Trong số các nhánh của gia tộc Na Lạp, Ô Lạt Na Lạp và Diệp Hách Na Lạp đặc biệt nổi bật vì đã cung cấp nhiều mỹ nhân cho hậu cung các vua Thanh. Nổi bật hơn cả là việc 2 trong số 4 vị Đại Phúc Tấn đầu tiên của Nỗ Nhĩ Cáp Xích - Thanh Thái Tổ - đều xuất thân từ hai nhánh này. Đáng chú ý, Từ Hy Thái hậu cũng bắt nguồn từ nhánh Diệp Hách Na Lạp.
Danh sách các phi tần và hoàng hậu của triều Thanh từ gia tộc Na Lạp bao gồm: từ thời kỳ Nỗ Nhĩ Cáp Xích (Thanh Thái Tổ) có Hiếu Từ Cao hoàng hậu thuộc nhánh Diệp Hách Na Lạp Mạnh Cổ Triết Triết và Hiếu Liệt Vũ hoàng hậu thuộc nhánh Ô Lạt Na Lạp A Ba Hợi (được truy phong). Dưới triều Ung Chính (Thanh Thế Tông) là Hiếu Kính Hiến hoàng hậu của nhánh Ô Lạt Na Lạp. Dưới triều Càn Long (Thanh Cao Tông) có Thanh Cao Tông Kế hoàng hậu và Thư phi từ nhánh Ô Lạt Na Lạp cùng Hòa phi từ nhánh chưa xác định của Na Lạp. Trong triều Hàm Phong (Thanh Văn Tông) có Ý Quý phi từ nhánh Diệp Hách Na Lạp, sau này được biết đến là Từ Hy Thái hậu và được truy phong là Hiếu Khâm Hiển Hoàng hậu. Cuối cùng, dưới triều Quang Tự (Thanh Đức Tông) là Hiếu Định Cảnh hoàng hậu, cũng từ nhánh Diệp Hách Na Lạp.
Dù nhóm Na Lạp từng nhận được sự ưu đãi từ triều đình nhà Minh và phản đối việc Nỗ Nhĩ Cáp Xích - người sáng lập nhà Thanh - thống lĩnh người Nữ Chân, họ vẫn tìm cách thỏa thuận bằng cách kết hôn chính trị với con gái của các thủ lĩnh để tránh xung đột. Do không ưa chuộng chiến tranh, họ hy vọng sẽ thương lượng được với Nỗ Nhĩ Cáp Xích.
Tuy vậy, Nỗ Nhĩ Cáp Xích không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực đối với các nhánh Na Lạp. Ba trong số bốn tộc nhỏ thuộc Na Lạp thị là Cáp Đạt, Ô Lạt và Huy Phát đã liên tiếp bị đánh bại. Chỉ có Diệp Hách Na Lạp - nhóm lớn nhất và mạnh mẽ nhất - đã kiên cường chống trả nhờ sự hỗ trợ của nhà Minh. Dù vậy, họ vẫn cuối cùng không thể đứng vững trước sức mạnh quân sự áp đảo của Thanh Thái Tổ Nỗ Nhĩ Cáp Xích.
Tác giả: Trần Thu Thủy
-
Cuộc đời hoàng hậu họ Trần: Từ mẹ vua triều Lý đến vợ Thái sư quyền lực
-
Hé lộ danh tính 2 hoàng hậu ngoại tộc gắn liền với sự sụp đổ của nhà Trần
-
Vị Hoàng hậu xinh đẹp, thông minh mất 37 năm không ai dám chôn cất: Vì sao?
-
Cung nữ 'số đỏ' nhất trong lịch sử: Trở thành hoàng hậu cả triều đại nhờ sai lầm của thái giám
-
Thời xưa, các vị vua nhà Nguyễn không lập Hoàng hậu, vì sao?