Lá bờ bụi ngày xưa giờ thành đặc sản 'đắt hàng' 100.000 đồng/kg, hương vị lạ khiến dân thành phố săn lùng

Mắc khén, một loại gia vị đặc trưng của vùng Tây Bắc, từ lâu đã trở thành "linh hồn" trong nhiều món ăn truyền thống. Loại hạt này không chỉ góp phần tạo nên hương vị độc đáo cho các món như chẩm chéo, thịt trâu nướng, bò gác bếp hay lạp xưởng mà còn mang đến mùi thơm quyến rũ khó quên. Khi chín, quả mắc khén có hình dáng tròn đều, với những hạt nhỏ màu đen óng ánh. Người dân nơi đây thường mô tả mùi hương của mắc khén giống như tinh dầu vỏ cam nhưng nhẹ nhàng hơn, kèm theo vị cay tê đầu lưỡi khác biệt so với hạt tiêu thông thường.

Ít người biết rằng, ngoài hạt mắc khén, lá của loại cây này cũng là một nguyên liệu quý giá trong ẩm thực Tây Bắc. Từ xa xưa, người dân bản địa đã tận dụng lá mắc khén để chế biến nhiều món ăn độc đáo, góp phần làm nên bản sắc riêng cho văn hóa ẩm thực vùng cao. Lá mắc khén non sở hữu mùi thơm đặc trưng và độ giòn tuyệt hảo, rất thích hợp để chế biến các món như gỏi, canh, trứng tráng hoặc chiên giòn. Trong khi đó, lá già lại cứng và có gai, nên ít được sử dụng.

Trước đây, lá mắc khén chủ yếu được người dân địa phương khai thác từ những cây mọc tự nhiên ở bìa rừng. Vào mùa thu hoạch, hạt mắc khén được phơi khô để làm gia vị, còn lá non được hái về để chế biến các món ăn dân dã. Hoà Anh, một người dân ở Hòa Bình, nhớ lại: "Mùa xuân là thời điểm lý tưởng nhất để hái lá mắc khén non. Món canh nấu từ lá mắc khén với thịt băm luôn là ký ức tuổi thơ khó quên. Vị ngọt của thịt hòa quyện với mùi thơm và độ giòn của lá khiến ai thử qua cũng mê mẩn."

Ngày nay, lá mắc khén dần được biết đến rộng rãi hơn và xuất hiện trong thực đơn của nhiều nhà hàng, quán ăn tại Tây Bắc. Một trong những món phổ biến nhất là lá mắc khén chiên giòn. Để chế biến món này, người ta thường ngâm lá non trong nước muối loãng để làm sạch và khử trùng. Sau đó, thêm một chút bột nở vào bột chiên để tăng độ giòn và giúp món ăn giữ được kết cấu tốt hơn, kể cả khi nguội. Ngoài ra, món gỏi lá mắc khén tôm thịt cũng rất được lòng du khách nhờ hương vị độc đáo và mới lạ.

Tại các chợ phiên vùng cao, lá mắc khén được bày bán thành từng bó với giá khoảng 40.000 đồng/kg. Nhiều du khách tò mò đã mua về để trải nghiệm hương vị đặc biệt này. Trên các sàn thương mại điện tử, giá của loại lá này thậm chí còn cao hơn, lên tới 100.000 đồng/kg.

Anh Phi, một người sống tại Hà Nội, chia sẻ: "Tôi biết đến lá mắc khén khi ghé thăm nhà bạn. Trước giờ tôi vẫn dùng hạt mắc khén nhưng không ngờ lá cũng có thể ăn được. Thấy món ăn từ lá mắc khén vừa lạ miệng vừa ngon, tôi đã nhờ mua hộ 2kg mang về làm quà. Ai thử qua cũng tấm tắc khen ngon."

Như vậy, mắc khén không chỉ là một loại gia vị quen thuộc mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống và văn hóa ẩm thực Tây Bắc. Từ hạt đến lá, loại cây này tiếp tục chinh phục khẩu vị của nhiều người, kể cả những thực khách khó tính nhất.

Tác giả: Trần Thu Thủy