Ẩm thực Tây Bắc luôn mang trong mình nét độc đáo riêng biệt, khiến những ai từng thưởng thức đều khó lòng quên được. Nơi đây không chỉ có những món ăn mang đậm hương vị núi rừng mà còn sở hữu nhiều loại rau rừng quý hiếm, trong đó có rau dạ hến – một loại cây dại tưởng chừng không ăn được nhưng lại trở thành đặc sản đầy hấp dẫn.
Rau dạ hến, hay còn được gọi với những cái tên khác như khau hương hoặc bồ khai, là một loài cây mọc tự nhiên trên các triền núi đá. Khác với những loại rau quen thuộc của vùng đồng bằng, rau dạ hến bám theo các thân cây gỗ, vươn mình tìm ánh sáng, tạo nên một sức sống mãnh liệt giữa thiên nhiên hoang sơ. Loài rau này phân bố nhiều nhất ở các tỉnh như Cao Bằng, Bắc Kạn, nơi địa hình đồi núi trùng điệp tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nó.
Thời điểm rau dạ hến vào mùa thường kéo dài từ tháng 2 đến tháng 7 âm lịch hàng năm. Nhìn bề ngoài, lá của cây có phần giống với rau ngót nhưng phần ngọn lại mập và tròn hơn, có nét tương đồng với ngọn su su.
Thời điểm rau dạ hến vào mùa thường kéo dài từ tháng 2 đến tháng 7 âm lịch hàng năm
Một trong những điểm đặc biệt của rau dạ hến chính là mùi hương đặc trưng, có phần hơi khai nhẹ. Chính vì vậy, trước khi chế biến, người dân địa phương thường vò nhẹ để làm giảm bớt mùi này. Tuy nhiên, điều thú vị là khi nấu chín, rau lại có vị giòn ngọt, hương thơm lan tỏa khiến ai ăn một lần cũng nhớ mãi.
Rau dạ hến có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như xào tỏi, xào với thịt bò, tôm mực, hoặc đơn giản là nấu canh, nhúng lẩu. Đặc biệt, khi xào tái, rau vẫn giữ được màu xanh tươi, vị ngọt giòn, đậm đà hương vị thiên nhiên.
Ngày trước, người dân vùng cao thường hái rau dạ hến từ rừng về để làm thức ăn, nhất là trong những thời kỳ khó khăn. Vì thế, nó còn được gọi là "rau nhà nghèo". Sau những cơn mưa, rau dạ hến đâm chồi non xanh mơn mởn, trở thành nguồn thực phẩm dân dã nhưng giàu dinh dưỡng.
Chị Thanh Loan (Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: "Mình còn nhớ hồi nhỏ, mỗi khi trời mưa xong là dạ hến non mọc lên rất nhiều. Rau giòn nên chỉ cần dùng tay là bẻ được. Hồi đó, mình và các chị hay theo mẹ vào bìa rừng hái rau về xào tỏi. Khi xào, chỉ cần đảo nhanh trên lửa lớn để rau giữ được độ giòn. Đến bây giờ, dù sống ở thành phố, mình vẫn hay nhờ mẹ mua gửi từ quê lên vì hương vị của nó thực sự rất đặc biệt."
Rau được bày bán với giá khoảng 70.000 đồng/kg tại các khu chợ quê, trong khi trên các sàn thương mại điện tử, chợ mạng, giá có thể lên đến 90.000 đồng/kg
Nếu có dịp đến Cao Bằng vào mùa rau dạ hến, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh những người phụ nữ dân tộc gùi trên lưng những bó rau xanh tươi, mang xuống chợ bán. Rau được bày bán với giá khoảng 70.000 đồng/kg tại các khu chợ quê, trong khi trên các sàn thương mại điện tử, chợ mạng, giá có thể lên đến 90.000 đồng/kg.
Hiện nay, từ một loại rau rừng mọc dại, rau dạ hến đã được người dân phát triển thành mô hình trồng trọt quy mô hơn để cung cấp cho thị trường, thậm chí xuất hiện trong thực đơn của nhiều nhà hàng lớn.
Không chỉ được ưa chuộng bởi hương vị thơm ngon, rau dạ hến còn được xem là một vị thuốc quý trong Đông y. Theo kinh nghiệm dân gian, loại rau này có tác dụng bổ thận, giúp mạnh gân cốt. Ngoài phần ngọn và lá non dùng để chế biến món ăn, các bộ phận khác của cây cũng được sử dụng để làm thuốc chữa bệnh.
Từ một loài cây dại nơi núi rừng, rau dạ hến đã trở thành một phần không thể thiếu trong nền ẩm thực Tây Bắc. Nếu có cơ hội, đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức hương vị độc đáo của món ăn dân dã nhưng đầy hấp dẫn này!
