Loại quả xưa rụng đầy gốc, không ai thèm ngó nay thành "vàng đen", chợ bán 3 triệu đồng/kg

"Năm nào vợ chồng mình cũng đi nhặt hạt dổi để bán. Có năm được mùa nhặt được khoảng 20kg hạt dổi. Hạt dổi rừng mùi rất thơm, và hiếm nên hàng có bao nhiêu các nhà hàng và khách ở Hà Nội đặt mua hết sạch. Có những khách quen năm nào đến mùa họ cũng gọi điện để đặt trước", chị Anh Dương (ở Lạng Sơn) chia sẻ.

Hạt dổi chính là hạt của cây dổi, một loại cây mọc ở đồi núi thoáng. Đây là loại cây thân gỗ cao khoảng 20m. Vỏ cây có màu xám trắng, nhẵn bóng, phần non sẽ có lông tơ, khi lớn lên lông tơ sẽ tự mất. 

Có một điều mà chắc nhiều người không biết thông tin hạt dổi. Cây càng lâu năm thì càng quý. Bạn không thể tưởng tượng được mức độ quý hiếm của loại hạt gia vị này, đến nỗi người dân địa phương phải căng bạt dưới gốc cây để không bị bỏ sót bất kì một quả nào. 

Hạt dổi rừng là thứ gia vị quý hiếm của núi rừng Tây Bắc

Chị Dương cho biết ngoài hạt dổi rừng, khoảng chục năm nay người dân ở các nơi cũng nhân giống để trồng, nhưng giá dổi trồng rẻ hơn nhiều so với dổi rừng. Hạt dổi có 2 loại là dổi nếp và tẻ. Dổi nếp hạt nhỏ, màu vàng và đen, ăn rất thơm, giá 260.000-300.000 đồng một lạng, tức là khoảng 3 triệu đồng/kg. Hạt dổi tẻ hạt to, màu đen nhưng không thơm bằng và giá chỉ từ 150.000-180.000 đồng một lạng.

"Trên thị trường có nhiều loại hạt dổi, người mua cần tìm nơi uy tín để tránh mua phải loại kém chất lượng. Ngay cả dổi nếp cũng có nhiều loại, hiếm nhất là hạt thu được từ những cây dổi tuổi đời trên 30 năm. Loại thứ 2 cũng là của cây dổi rừng tuổi đời ít hơn. Những hạt này sẽ do người dân hái về để phơi bán nên sẽ có hạt chín và chưa chín. Loại hạt dổi to là dổi tẻ, có màu đen nhưng không thơm bằng hạt dổi nếp nhỏ, khi ngửi kỹ còn có mùi hắc rất khó chịu nên giá không cao.Những người không sành sẽ mua nhầm loại dổi này", chị Dương nói thêm.

Dổi là loại cây thân gỗ lớn, mọc thẳng, có vân gỗ đẹp, mịn, bền, dẻo dai với mùi tinh dầu tỏa ra từ thân gỗ có khả năng chịu mối mọt. Vì thế, gỗ cây dổi được sử dụng làm nhà sàn, bàn, ghế và một số đồ nội thất. Cây dổi chỉ ra hoa, kết trái vào những tháng cuối năm. Khi quả chín rụng xuống, bà con dân tộc nhặt về lấy hạt phơi khô.

Từ xưa, bà con Tây Bắc đã vào rừng nhặt hàng dổi để làm muối chấm hoặc chế biến các món ăn đặc sản thơm lừng, cay cay. Hạt dổi có màu đỏ tươi, sau khi lấy về phơi nắng thì chuyển sang màu đen bóng hoặc cánh gián.

Trước đây cây dổi mọc dại, quả chín rụng đầy không mấy ai ngó ngàng, giờ đây chúng thành đặc sản có tiền cũng khó mua được

Nếu trước đây hạt dổi rụng đầy gốc không ai mang ra mua bán, có thể xin thoải mái, thì giờ đây chúng đã thành đặc sản có giá vô cùng đắt đỏ. Trên thị trường Hà Nội có nhiều địa chỉ bán hạt dổi, cả chợ mạng và chợ chung cư nhưng để mua được loại dổi xịn, đảm bảo chất lượng thì người tiêu dùng nên tìm đến những nơi uy tín.

Ngoài làm gia vị, tẩm ướp đồ nướng, hạt dổi còn được biết đến là một loại thuốc dân gian chữa đau bụng, đầy bụng, đi ngoài khá hiệu quả.

Tác dụng của hạt dổi với sức khỏe

Không chỉ được biết đến là một loại gia vị sử dụng trong chế biến các món ăn, hạt dổi còn được mọi người gọi là “vàng đen” với rất nhiều những tác dụng tốt cho sức khỏe. Một số tác dụng nổi bật của hạt dổi đối với sức khỏe có thể kể đến như: phòng ngừa tiêu chảy trong các trường hợp ăn tiết canh, sử dụng nội tạng động vật, ăn hải sản,…; cải thiện chức năng của hệ tiêu hóa; phòng tránh và cải thiện các căn bệnh xương khớp như thoái hóa khớp, thoát vị đĩa đệm, viêm khớp, gai cột sống,…

Mặc dù, những tác dụng đối với sức khỏe này của hạt dổi vẫn chưa có một nghiên cứu khoa học nào chứng minh. Nhưng qua quá trình sử dụng, người dân địa phương đã đúc kết được những điều đó. Cũng chính vì vậy mà trong các gia đình của người Tây Bắc, họ thường dự trữ một chai rượu hạt dổi để sử dụng khi cần. Với những hôm thời tiết thay đổi, người mệt mỏi sử dụng thứ rượu đó cơ thể sẽ cảm thấy dễ chịu hơn và tinh thần thoải mái hơn. 

Tác giả: Mộc