Loại rau dại xưa để cho lợn nay thành đặc sản "vàng xanh", giá cực rẻ lại giàu công dụng, gặp nhớ mua ngay

Loại rau được nhắc tới ở đây chính là rau sam. Rau sam – một loại rau dại thường mọc hoang ven đường, bờ ruộng, từng được xem là cỏ dại hoặc dùng làm thức ăn cho gia súc – nay lại trở thành món đặc sản trong ẩm thực hiện đại và được giới khoa học đánh giá cao nhờ giá trị dinh dưỡng vượt trội. Vậy công dụng của rau sam là gì và tại sao nó lại được ưa chuộng đến vậy?

1. Rau sam là rau gì?

Rau sam (tên khoa học: Portulaca oleracea) thuộc họ rau sam (Portulacaceae), là loại cây thân mọng nước, bò sát đất, lá nhỏ hình bầu dục, hoa vàng năm cánh. Loài cây này mọc hoang rất phổ biến tại Việt Nam và nhiều nước có khí hậu nhiệt đới, cận nhiệt.

Dù từng bị xem là "cỏ dại" và được sử dụng chủ yếu để nuôi lợn, hiện nay rau sam được nhiều đầu bếp tận dụng để chế biến thành các món ăn ngon như canh, xào, nộm và salad – không chỉ ngon miệng mà còn bổ dưỡng. Vị của rau sam chua chua, ăn sống rất giòn nên càng hấp dẫn vị giác.

Rau sam dễ trồng không cần chăm bón nhiều, không bị sâu bệnh nên ít nguy cơ hóa chất.

2. Giá trị dinh dưỡng vượt trội của rau sam

Theo nghiên cứu được công bố bởi Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học quốc gia Hoa Kỳ (NCBI), rau sam chứa hàm lượng omega-3 thực vật cao nhất trong các loại rau ăn lá (A. Simopoulos, 2004). Đây là loại acid béo không bão hòa giúp giảm viêm, tăng cường sức khỏe tim mạch và não bộ.

Bên cạnh đó, rau sam còn chứa nhiều chất chống oxy hóa như vitamin A, C, E, beta-carotene và glutathione. Các khoáng chất thiết yếu như canxi, magie, kali, sắt cũng có mặt với tỷ lệ cân đối. Đặc biệt, rau sam có lượng calo thấp, rất phù hợp với người đang ăn kiêng hoặc muốn duy trì cân nặng.

3. Công dụng chữa bệnh của rau sam

Rau sam không chỉ là thực phẩm lành mạnh mà còn là một vị thuốc quý trong Đông y và y học dân gian. Dưới đây là một số công dụng nổi bật:

Kháng viêm và kháng khuẩn: Nhiều nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ rau sam có khả năng kháng khuẩn mạnh đối với các loại vi khuẩn gây bệnh đường ruột như E.coli và Salmonella. Đây là lý do rau sam được sử dụng để hỗ trợ điều trị tiêu chảy, kiết lỵ.

Hạ huyết áp và bảo vệ tim mạch: Rau sam chứa nhiều kali – khoáng chất giúp giãn mạch, điều hòa huyết áp. Kết hợp cùng hàm lượng omega-3 dồi dào, loại rau này trở thành “bạn đồng hành” lý tưởng của người bị cao huyết áp và bệnh tim.

 Hỗ trợ điều trị tiểu đường: Với chỉ số đường huyết (GI) thấp và khả năng làm chậm quá trình hấp thụ đường, rau sam có thể giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả. Một số nghiên cứu lâm sàng còn ghi nhận tác động tích cực của rau sam đến mức insulin trong máu.

Làm đẹp da và chống lão hóa: Chất chống oxy hóa trong rau sam giúp trung hòa các gốc tự do, ngăn ngừa lão hóa da, hỗ trợ tái tạo mô da. Một số hãng mỹ phẩm Hàn Quốc đã đưa chiết xuất rau sam vào sản phẩm dưỡng da như một thành phần làm dịu và phục hồi da tự nhiên.

4. Rau sam trong ẩm thực – từ quê ra phố

Từ món ăn dân dã vùng quê, rau sam nay đã xuất hiện trong thực đơn của nhiều nhà hàng cao cấp. Một số cách chế biến phổ biến:

• Canh rau sam nấu tôm: mát, thanh chống ngấy và bổ dưỡng.
• Rau sam xào tỏi: đơn giản nhưng đậm đà hương vị.
• Nộm rau sam chua ngọt: kích thích vị giác, chống ngán hiệu quả.
• Salad rau sam: món ăn lý tưởng cho người ăn chay hoặc ăn kiêng.

Các đầu bếp phương Tây cũng đưa rau sam vào các món fusion (kết hợp) như sandwich, pizza hoặc làm topping cho món mì ống, nhờ hương vị hơi chua, giòn và mọng nước độc đáo.

5. Lưu ý khi sử dụng rau sam

Mặc dù tốt cho sức khỏe, rau sam cũng cần được dùng đúng cách:

• Không nên ăn quá nhiều khi mang thai: Rau sam có thể kích thích co bóp tử cung nếu dùng liều cao.
• Rửa sạch kỹ càng: Vì mọc dại nên rau sam dễ bám bụi, vi khuẩn.
• Tránh dùng với người bị sỏi thận: Hàm lượng oxalate trong rau sam có thể ảnh hưởng đến người có nguy cơ cao.

Rau sam – loài rau dại ven đường từng bị coi thường – giờ đây không chỉ là món ăn dân dã mà còn là "siêu thực phẩm" với nhiều công dụng cho sức khỏe. Với hàm lượng dinh dưỡng cao, khả năng hỗ trợ phòng và trị bệnh, rau sam xứng đáng được đưa vào bữa ăn hàng ngày, góp phần làm phong phú ẩm thực Việt và nâng cao sức khỏe cộng đồng.