Lừa đảo online ‘bùng nổ’: Nên làm gì để tự bảo vệ bản thân?

Đang lướt web để cập nhật thông tin về những vụ lừa đảo trực tuyến, chuông điện thoại đột ngột vang lên. Số gọi đến có dạng của những số được cảnh báo trước đó, nhưng tôi vẫn quyết định nghe máy. Một giọng nữ rõ ràng cất lên: "Chào anh, em gọi từ tổng đài XYZ. Anh vui lòng cập nhật thông tin cá nhân theo chỉ dẫn của chúng tôi...".

Dù nửa tin nửa ngờ do 3 số cuối của số máy trùng với những số cổ điển của nhà mạng, tôi vẫn hỏi lại: "Nếu tôi không cập nhật thì sao?". Câu trả lời tôi nhận được là tài khoản của tôi "sẽ bị khoá hai chiều trong hai tiếng nữa".

Các thủ đoạn lừa đảo "cổ điển" như gọi điện yêu cầu chuyển tiền để "giải quyết" vấn đề nào đó, yêu cầu cập nhật thông tin cá nhân, lắp đặt ứng dụng, đòi tiền phí trước để nhận hàng, hay đầu tư vào thẻ cào điện thoại với lãi suất cao vẫn xảy ra quanh năm. Tuy nhiên, gần đây còn có xu hướng lừa đảo biến hóa theo mùa vụ, tận dụng nhu cầu cao của cộng đồng vào những thời điểm nhất định trong năm như mùa du lịch (với các vụ lừa đảo về tour du lịch, đặt vé máy bay, gói combo giá rẻ) và mới đây nhất là những lời mời gọi đầu tư vào các khóa học hè hay trại hè quân sự cho học sinh để rồi biến mất cùng với số tiền đã ứng trước.

Khi đối mặt với câu hỏi "Làm thế nào để sống an toàn trong kỷ nguyên số?", có thể cảm thấy sự phức tạp và khó khăn của nó. Thực tế là, sự vắng bóng của thông tin về các vụ lừa đảo trực tuyến trên các phương tiện truyền thông không đồng nghĩa với việc chúng đã giảm đi. Trái lại, chúng có thể đang hoạt động mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Giống như sự tĩnh lặng trên chiến trường thường là tiền đề cho những cuộc giao tranh dữ dội sắp xảy ra, sự thiếu vắng tin tức về các vụ lừa đảo trực tuyến không phải là dấu hiệu của sự yên bình mà là bình yên trước cơn bão. Trong những thời điểm như vậy, những kẻ lừa đảo trên mạng, am hiểu thông tin cá nhân của người dùng không kém cả những người quản lý cộng đồng, đang mưu mô, chuẩn bị những chiến lược gian xảo và mạo hiểm hơn.

Cơ quan chức năng đã phân loại tới 24 hình thức lừa đảo trực tuyến, và con số này chắc chắn sẽ không ngừng tăng khi mà giao dịch trực tuyến đang phát triển nhanh chóng. Không gian mạng đang trở thành một mảnh đất màu mỡ cho những hành vi phạm tội.

Người dùng mạng cần phải luôn cảnh giác và thông minh hơn bao giờ hết, với sự tỉnh táo và một chút bản lĩnh cần thiết để đối phó với những mánh lới trực tuyến.

Các cơ quan công quyền, đặc biệt là lực lượng thực thi pháp luật, liên tục nhấn mạnh rằng các tương tác với công dân thường được thông báo qua văn bản hoặc thông qua cuộc gọi trực tiếp, chứ không yêu cầu chuyển tiền qua ngân hàng.

Quan trọng nhất là người dân không nên cung cấp thông tin cá nhân qua bất kỳ phương thức nào, vì việc này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Việt Nam đã ban hành Luật An ninh mạng và các quy định liên quan, cũng như thành lập các cơ quan chuyên trách để chống lại tội phạm công nghệ cao. Luật đã rõ ràng định nghĩa trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan.

Với nền tảng pháp lý vững chắc, điều cần thiết hiện nay là mỗi cá nhân phải tự nâng cao ý thức, sự cảnh giác và thận trọng trước các lời mời gọi trên mạng. Không nên để sự sợ hãi, lơ là, hay lòng tham vô tội vạ mơ hồ làm cho các tội phạm mạng có cơ hội lớn hơn trong việc thực hiện các âm mưu của họ trên không gian mạng.

Tác giả: Trần Thu Thủy