Cà phê từ lâu đã trở thành thức uống quen thuộc, giúp tỉnh táo, tập trung và thậm chí còn đem lại nhiều lợi ích sức khỏe khi sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể thoải mái uống cà phê mỗi ngày. Với một số nhóm đối tượng, việc tiêu thụ caffeine có thể tiềm ẩn rủi ro và gây hại cho cơ thể nếu không kiểm soát tốt.
1. Người bị rối loạn giấc ngủ
Một tách cà phê có thể giúp bạn tỉnh táo sau một đêm mất ngủ, nhưng nếu lạm dụng, caffeine sẽ vô tình kéo dài chu kỳ khó ngủ. Các nghiên cứu cho thấy, caffeine tồn tại trong máu khoảng 6–8 tiếng. Vì vậy, những người mất ngủ hoặc ngủ không sâu giấc nên tránh uống cà phê sau buổi chiều. Thói quen này nếu duy trì lâu dài có thể khiến bạn mệt mỏi, thiếu năng lượng và dẫn đến suy nhược thần kinh.
2. Người hay lo lắng, căng thẳng
Caffeine là một chất kích thích mạnh. Ở những người có cơ địa dễ lo âu, caffeine khiến nhịp tim nhanh hơn, kích thích hệ thần kinh, từ đó làm gia tăng sự căng thẳng. Chính vì vậy, bác sĩ khuyên những ai thường xuyên trong trạng thái stress hoặc có rối loạn lo âu nên hạn chế, thậm chí tránh xa cà phê để tinh thần ổn định hơn.
3. Người bị trào ngược dạ dày thực quản
Caffeine có khả năng làm giãn cơ thắt thực quản dưới – “cánh cửa” ngăn cách giữa dạ dày và thực quản. Khi cơ này lỏng lẻo, axit trong dạ dày dễ dàng trào ngược lên, gây cảm giác nóng rát, buồn nôn hoặc ho kéo dài. Với bệnh nhân trào ngược dạ dày, uống cà phê thường xuyên chỉ khiến tình trạng bệnh thêm trầm trọng.
4. Người mắc bệnh tim mạch
Cà phê có thể làm tăng nhịp tim và huyết áp tạm thời. Với người khỏe mạnh, điều này ít ảnh hưởng, nhưng với bệnh nhân tim mạch, đó là yếu tố nguy cơ đáng lưu ý. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để biết lượng cà phê an toàn, tránh uống vào buổi tối hoặc khi đang lo âu, căng thẳng.
5. Người bị hội chứng ruột kích thích (IBS)
Caffeine có tính kích thích nhu động ruột, có thể dẫn đến tình trạng tiêu chảy hoặc co thắt ruột. Đây là nguyên nhân khiến bệnh nhân hội chứng ruột kích thích dễ bị đầy hơi, đau bụng sau khi uống cà phê. Giải pháp là giảm dần lượng caffeine hoặc thay thế bằng cà phê decaf (loại ít caffeine).
6. Người bị glaucoma (tăng nhãn áp)
Một số nghiên cứu ghi nhận cà phê có thể làm tăng áp lực nội nhãn, gây bất lợi cho bệnh nhân cườm nước. Nếu uống quá nhiều, nguy cơ tổn thương thị giác về lâu dài sẽ gia tăng.
7. Người bị động kinh
Caffeine kích thích hệ thần kinh trung ương. Khi tiêu thụ quá mức, người bị động kinh có thể đối mặt với tần suất co giật cao hơn. Vì vậy, với nhóm bệnh nhân này, việc kiêng cà phê gần như là bắt buộc.
8. Phụ nữ mang thai
Theo khuyến cáo, phụ nữ mang thai chỉ nên dùng tối đa 200mg caffeine mỗi ngày (tương đương khoảng 2 tách cà phê). Uống quá nhiều có thể tăng nguy cơ sẩy thai, sinh non hoặc khiến em bé nhẹ cân. Ngoài ra, caffeine còn qua nhau thai, tác động trực tiếp đến thai nhi – vốn chưa có khả năng chuyển hóa chất này.
9. Mẹ đang cho con bú
Caffeine có thể đi vào sữa mẹ. Trẻ sơ sinh nhạy cảm với chất kích thích này, dễ bồn chồn, khó ngủ và quấy khóc. Đồng thời, vì caffeine là chất lợi tiểu, mẹ có nguy cơ mất nước nhiều hơn. Do đó, giai đoạn cho con bú cũng cần hạn chế tối đa cà phê.
10. Trẻ em dưới 12 tuổi
Ở trẻ nhỏ, caffeine dễ gây tim đập nhanh, lo âu, khó tập trung và đau bụng. Ngoài ra, cà phê có tính axit, dễ bào mòn men răng và làm tăng nguy cơ sâu răng. Chính vì thế, trẻ em không nên tiếp xúc với cà phê hoặc các loại đồ uống chứa nhiều caffeine.
Cà phê khi bụng rỗng: Nguy cơ âm thầm với tim mạch
Một thói quen phổ biến nhưng ít ai để ý: uống cà phê khi chưa ăn gì. Bác sĩ cảnh báo rằng lúc bụng rỗng, cơ thể hấp thụ caffeine nhanh hơn, khiến tác dụng mạnh và kéo dài. Điều này làm tăng hormone cortisol – loại hormone gây căng thẳng – khiến bạn dễ bồn chồn, hồi hộp hoặc tim đập nhanh. Nếu ngày nào cũng lặp lại, hệ tim mạch sẽ phải chịu áp lực lâu dài, dễ sinh bệnh.
Do đó, nên uống cà phê sau bữa sáng khoảng 30–60 phút để vừa giảm tác hại, vừa phát huy hiệu quả tỉnh táo.
Uống bao nhiêu cà phê là đủ?
Theo các chuyên gia, 200–400mg caffeine mỗi ngày (tương đương 2–4 tách cà phê) được coi là an toàn cho người trưởng thành khỏe mạnh. Tuy nhiên, việc phân bổ thời gian uống và cơ địa mỗi người khác nhau. Nếu uống nhanh, liên tục, hoặc vào lúc đói, bạn vẫn có thể gặp triệu chứng như tim đập nhanh, bồn chồn, huyết áp tăng nhẹ.
Điều quan trọng là lắng nghe cơ thể: nếu bạn cảm thấy khó ngủ, run tay, bồn chồn sau khi uống cà phê, hãy giảm liều lượng hoặc thay bằng thức uống ít caffeine hơn như trà xanh.
Cà phê có nhiều lợi ích nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro. Không phải ai cũng có thể uống thoải mái. Nếu bạn thuộc nhóm nhạy cảm hoặc có bệnh lý đặc biệt, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi đưa cà phê vào thói quen hằng ngày.
Tác giả: Trang Hạ