5 món mứt Huế ‘nức tiếng’, không thể bỏ qua mỗi lần đến Cố đô

Mứt gừng Kim Long

Nghề làm mứt gừng ở làng Kim Long đã tồn tại hàng trăm năm, thể hiện nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực của vùng đất Cố đô. Mứt gừng Kim Long thường được thái lát mỏng, khi ăn có vị ngọt của đường và vị cay nồng của gừng, tạo nên một hương vị không thể nhầm lẫn.

Mứt gừng Kim Long nổi tiếng không chỉ ở Huế mà còn lan tỏa khắp miền Trung, với hương vị cay nồng đặc trưng. Làng Kim Long nằm ven sông, nguyên liệu làm mứt được mua từ vùng Bằng Lãng và ngã ba Tuần trên sông Hương.

Gừng củ được chọn lọc kỹ lưỡng từ vùng gò đồi khô cằn phía thượng nguồn sông Hương. Từ đó, người dân Kim Long đã chế biến ra loại mứt gừng đặc biệt, không thể lẫn với sản phẩm mứt của bất kỳ nơi nào khác.

Sau khi cạo vỏ, làm sạch và thái lát mỏng, củ gừng sẽ được ngâm trong nước vo gạo khoảng một giờ để giảm bớt độ cay, sau đó được vớt ra để ráo. Tiếp theo, gừng được luộc trong nước sôi có thêm chút chanh, sau đó để ráo nước. Khi gừng đã khô, người làm sẽ trộn đều với đường và để ngấm khoảng một giờ, sau đó cho vào chảo và rim trên lửa than nhỏ.

Quá trình rim yêu cầu người làm phải trộn đều đến khi mứt gừng gần sánh lại, sau đó đảo nhanh và đều tay. Khi đường bắt đầu khô, từng lát gừng sẽ được xếp thẳng và chồng lên nhau từng lớp. Sau khi mứt nguội, nó được bảo quản trong hũ thủy tinh hoặc túi nylon để giữ lâu ngày.

Mứt gừng Kim Long là món không thể thiếu trong dịp Tết cổ truyền của người Huế. Nhiều người chọn món đặc sản này làm quà Tết ý nghĩa để gửi tặng người thân và bạn bè phương xa, thay cho lời chúc đầu năm mới. Với hương vị cay nồng ấm và các dưỡng chất từ gừng, mứt gừng có thể giúp giữ ấm cơ thể và giảm đau bụng.

Mứt cà chua

Mứt cà chua là món ăn có màu đỏ cam rực rỡ, hấp dẫn và khá dễ thực hiện tại nhà. Mứt cà chua dẻo, vị thanh dịu, thích hợp để ăn vặt hoặc làm quà tặng. Đây là món mứt truyền thống ở Huế nhưng hiện nay không còn nhiều gia đình giữ gìn và thực hiện.

Sau khi lột vỏ và loại bỏ hạt, cà chua được ngâm trong nước vôi trong qua đêm. Tiếp theo, cà chua được vớt ra và rửa lại bằng nước lạnh. Khi chọn cà chua làm mứt, nên chọn những quả không quá chín cũng không quá non. Sau đó, cắt cà chua thành từng múi để loại bỏ hạt và ruột, rồi ngâm trong nước vôi. Cà chua sau đó được trộn đều với đường, rim và phơi trong 6 tiếng. Sau lần rim thứ hai, thêm nước cốt chanh để hoàn thiện thành phẩm.

Mứt cà chua sau khi hoàn thành sẽ có màu đỏ đều, đẹp mắt. Từng miếng mứt khô bề mặt, khi ăn có vị ngọt ngào kết hợp với chút chua chua hài hòa. Mứt cà chua không chỉ là món ăn vặt thú vị mà còn cung cấp các vitamin cần thiết cho cơ thể, giúp tăng cường thị lực, chống oxy hóa và lão hóa da.

Mứt quất

Một trong những đặc sản mứt truyền thống nổi tiếng của Huế chính là mứt quất. Món mứt này yêu cầu sự tỉ mỉ và tay nghề khéo léo, đòi hỏi thời gian lên đến 4 ngày để hoàn thành một mẻ mứt quất thơm ngon.

Quả quất dùng để làm mứt phải được chọn từ những quả chín cây, căng tròn và mập mạp. Công đoạn khó khăn nhất là gọt vỏ, bởi chỉ cần một đường dao sai lệch làm phạm vào phần thịt bên trong, quả quất đó sẽ bị bỏ đi. Tiếp theo, dùng một cây xiên que chọc một lỗ nhỏ dưới quả để loại bỏ toàn bộ hạt bên trong. Công đoạn này yêu cầu sự tỉ mỉ, vì chỉ cần sót lại một hạt thì món mứt sẽ bị đắng. Sau đó, trái quất được ngâm trong nước vôi trong qua một đêm, rửa sạch lại rồi trần sơ qua nước nóng. Cuối cùng, quất được ướp đường và sên nhẹ nhàng trên chảo gang để tạo ra món mứt thơm ngon.

Yếu tố then chốt khi làm mứt quất là phải giữ được quả nguyên vẹn cùng cả cành và lá. Những quả quất tròn trịa, bóng bẩy, khi thưởng thức sẽ mang đến hương vị thơm ngọt và chua thanh dễ chịu.

Mứt hạt sen

Nhắc đến các đặc sản của Cố đô Huế, không thể không kể đến món mứt hạt sen, một món ăn mang đậm nét dân dã của Việt Nam. Món này được chế biến từ những hạt sen to, có mùi thơm dịu nhẹ, vị ngọt thanh. Điều đặc biệt là khi làm, hạt sen không bị nát và khi ăn có độ dẻo, tạo nên sự hấp dẫn khó cưỡng.

Khi mua hạt sen về, bạn cần đãi sạch, sau đó ngâm trong nước khoảng 3-4 tiếng rồi rửa lại bằng nước lạnh. Tiếp theo, ướp hạt sen với đường và để qua đêm. Sau đó, sên hạt sen trên bếp với lửa nhỏ cho đến khi đường kết tinh trắng và bám đều lên hạt sen thì tắt bếp.

Mứt sen trần có vị ngọt đậm đà, những viên mứt nhỏ xinh, tròn trịa, ánh lên màu vàng óng ánh, được phủ quanh bởi lớp đường mía thấm đượm. Với hương vị thơm ngon, bùi bùi và ngọt thanh, mứt hạt sen trở thành một món bánh kẹo không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền. Món ăn này cũng rất được ưa chuộng khi thưởng thức cùng trà, mang đến sự hài hòa và tinh tế.

Mứt bát bửu

Một trong những món đặc biệt là mứt bát bửu, được chế biến từ tám loại nguyên liệu bổ dưỡng, mang lại ý nghĩa tốt lành. Ngày xưa, mứt bát bửu thường được làm để dâng lên vua, với hy vọng cầu chúc mọi điều may mắn và sức khỏe cho nhà vua.

Mứt bát bửu là sự hòa quyện của những loại mứt quý như mứt hạt sen, mứt kim quất, mứt táo, mứt long nhãn, mứt đậu đỏ và thịt heo quay. Trước đây, món mứt này chỉ được dùng trong những dịp triều hội quan trọng, thể hiện sự cao quý và trang trọng.

Quy trình chế biến mứt bát bửu từ khâu chuẩn bị đến khi hoàn thiện ít nhất cần 5 ngày đêm. Một số thành phần cần được tưới mật ong và mạch nha rồi hong gió, trong khi những thành phần khác phải sên trên lửa nhiều lần. Chính sự tỉ mỉ và công phu này đã tạo nên loại mứt truyền thống với màu sắc phong phú và giá trị dinh dưỡng cao.

Người ta thường thưởng thức mứt cùng với trà hoa mộc thanh khiết. Mứt bát bửu là sự kết hợp tinh tế của những sản vật thiên nhiên, thể hiện nghệ thuật ẩm thực đầy tinh hoa của cung đình Huế.

Tác giả: Trần Thu Thủy